Bijna 90% van al het Nederlandse oud papier wordt gerecycled. Daarmee zijn we een koploper in Europa. We hebben de kringloop van papier en karton goed georganiseerd in ons land, op basis van marktwerking. Daar mogen we trots op zijn. Het unieke van Nederland is dat ketenpartijen er samen voor zorgen dat de papierketen gesloten blijft. De papierkringloop is dankzij deze samenwerking groot succes. Zo zorgen zij ervoor dat het ingezamelde oud papier en karton opnieuw als grondstof wordt ingezet voor de productie van nieuw papier en karton. Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) verbindt deze partijen, borgt de inzameling en recycling van oud papier en zorgt zo voor stabiliteit in de kringloop. Het is belangrijk de unieke kracht van deze ketensamenwerking te behouden en te versterken om de ambitieuze milieudoelstellingen in de toekomst te kunnen behalen.
Gezamenlijk belang sluit de kringloop
Elke schakel in de papierkringloop heeft haar eigen rol én haar eigen belang.
Producenten en importeurs van papier en karton zetten nieuwe producten en verpakkingen van papier en karton op de markt. Zij hebben er belang bij dat de grondstof voor deze producten en verpakkingen (veelal oud papier) goed beschikbaar is. Daarnaast wordt het vanwege regelgeving en imago steeds belangrijker dat deze producten en verpakkingen recyclebaar zijn. Vanwege producentenverantwoordelijkheid (UPV) zijn producenten financieel en organisatorisch verantwoordelijk voor afvalbeheer van de producten van papier en karton die door hen in de handel worden gebracht. Dit dwingt hen tot samenwerking met andere ketenpartijen. Voor niet-verpakkingen van papier en karton is PRN de uitvoeringsorganisatie van deze UPV, voor verpakkingen is dat Afvalfonds Verpakkingen.
Consumenten en bedrijven kopen en scheiden het papier en karton na gebruik in de papierbak. Voor hen is belangrijk dat dit hen niet te veel geld kost (prijs product en afvalstoffenheffing/afvalkosten). Door hun oud papier goed te scheiden dragen ze bij aan een duurzame samenleving. Consumenten en bedrijven zijn cruciaal, omdat zij bepalen wat wel en wat niet in de oudpapierbak belandt en dus gerecycled kan worden.
Gemeenten zijn wettelijk verantwoordelijk voor de organisatie en kosten van huishoudelijke inzameling. Zij beslissen óf en hoe professionele oudpapierondernemingen het oud papier inzamelen en bepalen de lokale inzamellogistiek en communicatie naar inwoners. Zij vervullen dus ook een zeer belangrijke rol in de keten. Gemeenten hebben er belang bij dat hun inwoners het oud papier goed scheiden. Zo besparen zij aan de ene kant verbrandingskosten, kunnen ze de afvalstoffenheffing laag houden door de opbrengst van het oud papier en dragen ze bij aan een schone leefomgeving.
Oudpapierondernemingen verzorgen de inzameling van oud papier en karton bij bedrijven en bij inwoners. Zij reinigen, bundelen en maken er een handelsproduct van geschikt voor papierfabrieken. Zij hebben er belang bij dat er veel oud papier van hoge kwaliteit ingezameld wordt bij bedrijven en inwoners. Zo kunnen ze tegen een goede prijs hun grondstof aanbieden bij papierfabrieken. Gemeenten en bedrijven profiteren daarvan. Want des te hoger de verkoopprijs, des te hoger de aan gemeenten en bedrijven betaalde inkoopprijs van het oud papier kan zijn.
Papierfabrieken maken van oud papier nieuw papier zodat de kringloop opnieuw kan beginnen. Een goed functionerende inzameling zorgt voor goede beschikbaarheid, kwaliteit en lage kosten van de grondstof oud papier. Omgekeerd hebben zij er ook belang bij dat producten en verpakkingen van papier en karton goed recyclebaar zijn. Zo verzekeren papierfabrieken hun eigen toekomstige grondstof, want papier en karton is tot wel 25x te recyclen.
Producentenverantwoordelijkheid
Meestal levert oud papier geld op, maar door de grillige oudpapiermarkt kan het gebeuren dat het ingezamelde oud papier de ophaalkosten niet waard is. Er dreigt dan een inkomstenverlies voor gemeenten en het risico dat het oud papier niet meer ingezameld of gerecycled wordt. Dan werkt het hiervoor beschreven systeem van gezamenlijke belangen niet meer. Daar komt de producentenverantwoordelijkheid om de hoek kijken. Als de markt niet meer goed functioneert, zullen producenten en importeurs aangesproken worden op hun verplichte recyclingdoelstellingen en de kosten van afvalbeheer.
De garanties van Stichting Papier Recycling Nederland
In een situatie van marktfalen (een Ketendeficit), zorgt PRN ervoor dat de bij haar aangesloten gemeenten een financiële vergoeding krijgen om de inzameling en recycling te kunnen continueren. Daarnaast wordt het aandeel niet-verpakkingen in het oud papier gegarandeerd afgenomen. Oudpapierondernemingen en papierfabrieken hebben zich gecommitteerd aan deze afnamegarantie. De papierkringloop is zo geborgd.
De kosten die voortvloeien uit het PRN-systeem worden betaald door de producenten en importeurs van niet-verpakkingen van papier en karton. Het papiervezelconvenant tussen PRN en de Vereniging Nederlandse Gemeenten vormt de kapstok voor de afspraken binnen dit systeem. Dit convenant heeft betrekking op kranten, tijdschriften, folders, boeken en alle overige niet-verpakkingstoepassingen van papier en karton. Producenten en importeurs van niet-verpakkingen hebben via dit convenant vastgelegd dat tenminste 75% van deze producten wordt gerecycled.
Binnen PRN werken alle ketenpartijen samen om de kringloop gezond en gesloten te houden.
Een kringloop om trots op te zijn
Nederland mag trots zijn op de wijze waarop de kringloop van papier en karton georganiseerd is. We zijn wat betreft papierrecycling een koploper in Europa. Producenten, consumenten, gemeenten, oudpapierondernemingen en papierfabrieken zorgen er samen en ieder vanuit hun eigen belang voor dat de kringloop gesloten blijft. Met producentenverantwoordelijkheid, zoals PRN, is geborgd dat papier en karton onder alle marktomstandigheden ingezameld en gerecycled zal worden.
Ik koester deze waardevolle manier van ketensamenwerking en zie het als dé manier om de keten in de toekomst nog verder te verduurzamen.
Hielke van den Brink, directeur van Stichting Papier Recycling Nederland (PRN) en bestuurslid van het IPK.