Met veel zorg en toewijding is er een groep maatschappelijk-bewuste ondernemers bezig met een aanzet voor een BVm – een maatschappelijk gerichte BV als nieuwe rechtsvorm om meer erkenning te krijgen voor maatschappelijke waarden. Een mooi initiatief, maar op welke vraag is de BVm het antwoord?

Zorg voor alle stakeholders

Toen ik zeven jaar was, woonde er een boer achter ons huis, die gepassioneerd sprak over zijn “onbespoten groente” en hoe belangrijk het was dat we geen chemische middelen meer op onze groente zouden gebruiken. Als kind voelde ik “deze boer heeft gelijk” en kon ik op geen enkele manier begrijpen waarom ons fruit en groente bespoten zou moeten worden, immers, biologisch is beter voor de vruchtbaarheid van de bodem, de consument, de boer en de dieren.

Ondertussen zijn we 40 jaren verder, en ligt er nog steeds de zogenaamde “gangbare” groente en fruit in de winkel. Sterker nog; wereldwijd bekeken is nog geen 2% van de landbouw biologisch. Ook zijn er diverse gradaties gekomen in wat er, wellicht niet biologisch, maar óók duurzaam en sociaal is. Grote bedrijven spenderen er enorme marketing budgetten aan, terwijl de grote vraag blijft “waarom nog steeds niet gewoon ècht biologisch?”

De rol van de overheid

De overheid had misschien niet-biologisch eten kunnen “verbieden”, maar heeft dat niet gedaan. De markt, oftewel, de consument en de bedrijven, moeten vrij zijn in haar keuzes… Op zich, een heel logische en gezonde gedachte dat de overheid zich niet bemoeit met de economie, of slechts daar waar de gelijkwaardige behandeling van mensen in het geding komt…. Maar als we dat laatste even doordenken, zou je kunnen stellen dat onze rechten als mens wel degelijk in het geding komen bij alles wat niet-biologisch is. Gangbare landbouw put de bodem uit en dat is slecht voor onze kleinkinderen. (Wie is er eigenlijk wél gebaat bij “gangbare” landbouw?)

Gelukkig neemt de biologische landbouw de laatste jaren echt significant toe. Dat komt omdat de consument daarom vraagt.

(Shell is lang geleden zo ook begonnen. Er was gewoon vraag naar de producten. Van Shell weten we inmiddels, dat hun corebusiness niet duurzaam is. Maar er is nog steeds veel vraag naar, anders zouden ze niet meer bestaan…. Wiens schuld is dat? Zijn er genoeg alternatieven beschikbaar? Zijn deze betaalbaar? En welke rol moet de overheid hierbij spelen?)

Op welke vraag is de BVm een antwoord?

Er is veel aandacht om maatschappelijk verantwoord en duurzaam te gaan ondernemen.  Ook ik hecht zeer aan de waarden die hieraan gekoppeld zijn. Maar zal een BVm ertoe leiden dat het maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen gaat toenemen? Ik denk even terug aan de biologische groente… Deze heeft er niet voor gezorgd dat de gangbare groente weg is. Sterker nog, de bodem is nog nooit zo ongezond geweest. Het introduceren van een waardenstelsel is nog geen systeemverandering.

Met veel zorg en toewijding is een groep maatschappelijk-bewuste specialisten aan de slag gegaan met een aanzet te geven voor een BVm. Maatschappelijke ondernemingen (en hun ondernemers die veel energie, kosten en tijd steken in dat maatschappelijke aspect) hopen met een BVm meer erkenning te krijgen en herkenning te ervaren.

Maar is niet precies dat het probleem waar zij een oplossing voor zoeken? En ligt hierin niet het gevaar verscholen dat de BVm als marketingtool gebruikt zal gaan worden?

Waarom verplichten we ondernemingen niet in een simpel transparantie-kompas jaarlijks kerngegevens te publiceren op hun website? Ik denk zelf minimaal aan de volgende informatie:

1. wie is de eigenaar?

2. hoeveel winst maakten ze en waar (of aan welke stakeholders) is deze aan besteed?

3. wat is de ratio tussen de hoogst- en laagstverdienende?

Zo’n fundamentele transparantie zal de betrokkenheid (lees; bewustwording) van stakeholders verhogen en zou het voor mij en vele consumenten makkelijker maken om zelf tot mijn eigen oordeel te komen, in plaats van dat daartoe elders besloten is. Dan blijven ondernemers en consumenten vrij te bepalen wat sociaal of gezond is. Zonder die vrijheid en de mogelijkheid om zelf afwegingen te maken, kunnen ondernemers en consumenten geen economische of maatschappelijke verandering teweeg brengen!

Normaliseren of transformeren?

Met een toekomstige BVm normaliseer je misschien juist de uitzonderlijkheid van het maatschappelijk ondernemen. Dat geeft weliswaar bewustwording omtrent het onderwerp, maar de valkuil is dat dit oppervlakkig blijft. De volgende vragen rijzen: Zijn dan alle andere BV’s niet (voldoende) maatschappelijk verantwoord bezig? Maakt dat ze slechter? Wie bepaalt wat maatschappelijk verantwoord is? Zijn we juist met de BVm niet aan het bevestigen dat de reguliere BV “gangbaar” is en blijft?

Naar mijn bescheiden mening hebben álle ondernemingen een maatschappelijke verantwoordelijkheid en ik hoop dat de bewustwording hieromtrent veel sneller groeit, dan dat de biologische landbouw in de afgelopen 40 jaren is gegroeid. Eigenlijk hebben we geen keus.

Ik ben dankbaar voor alle aandacht die er aan het concept BVm wordt geschonken; immers er wordt een probleem mee aangekaart, waar we ons anders misschien nooit zo bewust van waren geweest. Het concept BVm leunt op de gangbare praktijken van de oude economie in zachter gemaakte gradaties. Het is een middel om een groot probleem aan te kaarten, waarvan we kunnen concluderen dat het probleem gigantisch veel groter is dan een aparte rechtsvorm kan oplossen.

We moeten ons daarom vanaf nu eigenlijk bezig moeten zijn met new game-changing rules! Ik noem het “The New Business as Usual“. En de sleutels hiervoor, en daarmee de aanzet richting een sociale maatschappij en gezonde aarde liggen verscholen in jou en in mij, als consument en als ondernemer. Met een beetje goede wil en inspanning kunnen wij – jij en ik – namelijk zorgen voor gezonde basisstructuren voor onze onderneming en de maatschappij, gebaseerd op vrije oordeelsvorming. En het mooie van deze gezonde bedrijfsstructuren is ook, dat het de ondernemer zoveel meer vrijheid oplevert! En met die vrijheid ook nog eens nieuwe inzichten, soepelere samenwerkingen en mooiere ontmoetingen. Wil jij daar met mij over van gedachten wisselen? Contact me dan gauw!

PS. By the way: mocht u toch denken over een andere rechtsvorm, dan hoop ik dat deze gestoeld is op een andere vorm van eigendom, namelijk steward-ownership.

Jennifer Benson, The New Business as Usual