De relatie tussen biodiversiteit en bedrijven is al langere tijd onderwerp van stevige discussie. Onderzoeksinstituut DRIFT heeft een onderzoek gepubliceerd over de relatie tussen biodiversiteit en het Nederlandse bedrijfsleven vanuit transitieperspectief.
Wetenschappelijk onderzoek, inzichten van maatschappelijke organisaties en overheidsbeleid blijken in de praktijk nog niet makkelijk vertaald te kunnen worden naar concrete handvatten voor het bedrijfsleven. Onder enerzijds druk door toenemende zorgen over negatieve impact op ecosystemen en grondstoffen schaarste en anderzijds de opkomst van nieuwe ideeën en mogelijkheden op het gebied van duurzaam ondernemen (waar de aanpak van biodiversiteitsproblematiek onderdeel van uitmaakt), zijn meerdere initiatieven ontstaan die de financiële en maatschappelijke business case van biodiversiteit nader bestuderen en handen en voeten proberen te geven. Eén van die initiatieven is de Community of Practice (CoP) ‘Bedrijven en Biodiversiteit’ (CoP B&B), bekrachtigd door een Green Deal tussen een aantal koplopende bedrijven en de Rijksoverheid (Ministerie van Economische Zaken). Het doel van de CoP B&B is te laten zien dat groen en groei hand in hand kunnen gaan en hoe dit in samenwerking met andere stakeholders gestalte kan krijgen. Om meer grip te krijgen op de uitdaging heeft de CoP B&B onderzoeksinstituut DRIFT gevraagd om de relatie tussen biodiversiteit en het Nederlandse bedrijfsleven vanuit transitieperspectief te onderzoeken en aan te geven hoe de transitiekunde de rol van de CoP B&B in de transitie voor bedrijven en biodiversiteit kan versterken.
De wereld staat voor grote uitdagingen als het gaat om biodiversiteit. We zitten momenteel in de zesde grote uitstervingsgolf; de eerste die is veroorzaakt door mensen (WWF, 2012). De gevolgen hiervan zijn verstrekkend in termen van mens en milieu, zowel nu (in verschillende gebieden) als in de toekomst. Door de combinatie van industrialisatie, bevolkingsgroei en economische vooruitgang (TBNH, 2011) is er in toenemende mate sprake van oncontroleerbare negatieve impact op biodiversiteit en ecosystemen. Zozeer dat er toenemende zorgen zijn over onvoorspelbare ineenstorting van ecosysteemdiensten, zoals een versnelde verzuring van oceanen, verdwijnen van cruciale soorten, afnemende productiecapaciteit van landbouwgrond en tekorten aan schoon water.
In reactie op de problematiek is het aantal initiatieven dat zich richt op biodiversiteit aan het toenemen, maar de praktische kant, het implementeren in bedrijfsstrategie en business, is nog onderbelicht. De Community of Practice Bedrijven en Biodiversiteit (CoP B&B), bekrachtigd door een Green Deal tussen een aantal koplopende bedrijven en de Rijksoverheid, wil laten zien dat groen en groei hand in hand kunnen gaan en hoe dit in samenwerking met andere stakeholders gestalte kan krijgen.
Een transitieperspectief op bedrijven en biodiversiteit leidt tot de volgende hoofdinzichten:
- De transitie bedrijven en biodiversiteit is in de voorontwikkeling: urgentie en innovatie nemen toe, maar druk op regime en ruimte voor alternatieven zijn nog beperkt
- Huidige economische en institutionele condities zijn vooral gericht op beperken van de negatieve impact en niet bevorderlijk voor creëren positieve impact
- Er is nog weinig scherp zicht op de aard van de opgave en persistentie van de biodiversiteits-problematiek: het onderwerp is breed, diffuus en ongestructureerd
- Een succesvolle transitie is alleen mogelijk als er tussen bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties een gedeelde fundamentele cultuuromslag optreedt en gericht naar andere economische en institutionele condities wordt gewerkt
- Duurzaam ondernemen met oog voor biodiversiteit vereist in de praktijk ook vaak een interne bedrijfstransitie
- Voor het slagen van de transitie bedrijven en biodiversiteit is er behoefte aan een meer gerichte verbinding tussen operationeel (CoP B&B) en strategisch niveau (overheden, maatschappelijke organisaties en regulier bedrijfsleven) gericht op een gedeelde visie op opgave en richting van de transitie
- Er ligt een basis voor een transitiestrategie, waarbij het ontwikkelen van een gedeelde visie en agenda even belangrijk zijn als het inzetten van een select aantal transitie-experimenten gericht op systeemdoorbraken.