CO2 uitstoot compenseren en dan je product CO2 neutraal (of klimaatneutraal) noemen staat sterk ter discussie. De Reclame Code Commissie (RCC) vindt dat met alleen verwijzen naar de aankoop van Carbon Credits dit niet kan worden aangetoond terwijl de bedrijven zeggen te handelen volgens internationale afspraken van de Verenigde Naties. De RCC kan echter alleen adviezen geven in haar uitspraken en heeft geen macht om bedrijven te dwingen. Daarom ook is de organisatie Fossielvrij NL naar de rechter gestapt om KLM te dwingen te stoppen met misleidende reclame uitingen. Ook pleiten zij voor een Europees verbod op fossiele reclame. Het claimen van CO2 neutraliteit lijkt zo een juridisch gevecht te gaan worden terwijl de consument het al lang niet meer kan volgen en veelal verkeerde beelden heeft van het begrip CO2-neutraliteit. Kan alle energie, tijd en geld die nu besteed worden aan compensatie (en de strijd daarover) niet beter besteed worden aan het versneld terugdringen van de CO2-uitstoot. Of is het toch goed dat bedrijven financieel projecten vaak in ontwikkelingslanden steunen ook al kloppen de argumentatie, de achterliggende CO2 berekening en de claims vaak niet of niet helemaal?
Recentelijk is op basis van een ingediende klacht bij de RCC over de claim CO2-neutraal door Chiquita voor de (alleen) bij Albert Heijn verkochte bananen door de RCC opnieuw een uitspraak gedaan. De klacht betrof enerzijds het gebruik van een onduidelijke en voor consumenten misleidende sticker op de bananen en anderzijds dat de milieuclaim “CO2 neutraal” niet wordt aangetoond. De uitspraak van de RCC m.b.t. het gebruik van de sticker was: “De sticker bevat geen enkele (verwijzing naar) informatie over de invulling en de betekenis van de claim “CO2 Neutral”. Door het ontbreken van enige context is voor de gemiddelde consument niet duidelijk welke betekenis en waarde hij aan de claim “CO2 Neutral” moet hechten. Op grond van het voorgaande acht de Commissie de sticker misleidend als bedoeld in artikel 2 MRC (Milieu Reclame Code). Zij beveelt de adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. De Commissie heeft nota genomen van de mededeling van adverteerder dat zij de uiting wil aanpassen door de tekst van de sticker te veranderen in “This banana is CO2 neutral” en een website te noemen. Over deze aangepaste sticker doet zij in deze beslissing geen uitspraak.”
Verwarrend is hierbij dat alleen de CO2 uitstoot van de bij de AH verkochte Chiquita bananen is gecompenseerd en de bananen verkocht via andere bedrijven dus niet. Door de sticker aan te passen hoopt Chiquita duidelijker te maken dat het alleen over deze bananen gaat en niet over het bedrijf Chiquita als geheel maar of dat gaat helpen is de vraag. Het bedrijf heeft het doel om pas in 2050 geheel CO2 neutraal te zijn.
M.b.t. het tweede element van de klacht; de milieuclaim “CO2 Neutral” (zoals is vereist in artikel 3 MRC) merkt de Commissie op – in lijn met haar eerdere uitspraken over de claim C02-neutraal of klimaatneutraal -: “dat de juistheid van deze claim niet met een enkele verwijzing naar de aankoop van carbon credits kan worden aangetoond. Het van adverteerder te verlangen bewijs moet tot de conclusie leiden dat de C02-uitstoot geheel en blijvend wordt gecompenseerd via een of meer daartoe bestemde projecten die gegarandeerd dit resultaat hebben. Vooralsnog is de Commissie niet gebleken dat aan die vereiste is voldaan.”
De RCC verwijst naar eerdere uitspraken over de claim CO2-neutraal en zij doelt daarbij op de uitspraken gedaan op basis van ingediende klachten tegen resp. KLM en Shell.
Shell presenteerde in 2021 een campagne ‘Maak het verschil, rij CO2-neutraal’. Shell beweerde dat de CO2-uitstoot van de gereden kilometers gecompenseerd zou worden door 1 eurocent per liter brandstof extra te betalen. Volgens de Reclame Code Commissie (Augustus 2021) kan Shell niet hard maken dat daarmee de CO2-uitstoot helemaal wordt gecompenseerd en dat daarom Shell zou moeten stoppen met de campagne. Shell verving daarna het woord “CO2-neutraal” door “CO2-gecompenseerd” maar op basis van een nieuw ingediende klacht oordeelde de RCC in Juni 2022 opnieuw dat Shell de claims nog steeds niet hard kan maken.
Eerdere uitspraken van de RCC over de milieuclaims (CO2 compensatie) van KLM zijn in lijn met deze uitspraken over Shell en Chiquita. Toch blijven bedrijven deze claims gebruiken en passen soms alleen de communicatie enigszins aan.
Harrie van Bommel, woordvoerder namens de klager bij de Chiquita case