De troonrede repte deze week over de hoge voedselprijzen en een toename van gezinnen die in armoede zijn geraakt, volgens het Nibud al 1 op 3. Er kloppen steeds meer mensen aan bij de voedselbanken, terwijl nog steeds teveel voedsel verspild, met name op boerderijen, door de oneerlijke handelspraktijken van de afnemers. Het is een schandaal dat de EU meer voedsel weggooit dan het importeert. Nu is er een enorme kans om wettelijk bindende doelen vast te stellen om de voedselverspilling van boer tot bord tegen 2030 te halveren om klimaatverandering aan te pakken en de voedselzekerheid te verbeteren.
Het rapport van Feedback EU and EEB ‘No Time to Waste’ wat deze week is gepubliceerd, laat zien dat de EU jaarlijks voor 138 miljoen ton aan landbouwproducten importeert, terwijl er volgens een studie van WWF uit 2021 jaarlijks 153,5 miljoen ton voedsel verspild wordt. Deze verspilling kost huishoudens en bedrijven in de EU jaarlijks 143 miljard euro en veroorzaakt 6% van de broeikasgassen. De hoeveelheid tarwe die verspild wordt in de EU is ongeveer gelijk aan de helft van export van tarwe uit Oekraïne. Met een halvering van deze verspilling zouden voedselprijzen verlaagd kunnen worden.
Het is van cruciaal belang dat de EU-doelstellingen ook verspilling op boerderijen en van voedselverwerkers, cateraars en horeca omvatten. Uit ons rapport blijkt dat als de doelstellingen beperkt worden tot alleen verkwisting in de detailhandel en consumenten, 48-76% van de totale voedselverspilling in de EU niet wordt meegenomen, waardoor bedrijven die ook veel voedselverliezen veroorzaken in de toeleveringsketens niet verantwoordelijk worden gehouden voor de vermindering van deze verspilling.
In het licht van dit voedselverspillingschandaal heeft een internationale beweging van 43 organisaties uit 20 EU-landen eveneens deze wek een gezamenlijke verklaring uitgegeven waarin de EU wordt opgeroepen om wettelijk bindende doelstellingen voor de lidstaten in te voeren om de EU-voedselverspilling van boer tot bord met 50% te verminderen tegen 2030 en de rapportage uit te breiden met álle voedselverspilling vanaf de boerderij. De ondertekenaars zijn onder meer NGO’s Feedback EU, het Europees Milieubureau en Zero Waste Europe, voedselverspillingbedrijven Too Good to Go en OLIO, en leden van het EU Platform on Food Losses and Food Waste – het officiële adviesorgaan van de EU over voedselverspilling. Sinds 2017 hebben meer dan 70,000 mensen de Change.org petitie ondertekend om de EU aan te sporen tot wettelijk verplichte doelstellingen om voedselverspilling te halveren.
De Commissie zal later dit jaar een voorstel indienen voor wettelijk bindende streefcijfers voor voedselverspilling voor de EU-lidstaten, met formele goedkeuring in 2023. De onderhandelingen met het Europees Parlement en de Raad zullen dan beslissen over de uiteindelijke doelstellingen. Als dit wordt aangenomen, zal dit de eerste wetgeving in zijn soort ter wereld zijn.
In Nederland is afgelopen april de motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht om in Europa voor te stellen de ambitie voor halvering van voedselverspilling in de Farm to Fork-strategie uit te breiden naar de volledige voedselketen. Nederland kan leiderschap tonen om de gehele voedselverspilling van boer tot bord terug te dringen, in Nederland en in Europa.
Frank Mechielsen, directeur Feedback EU