In ons land zijn er zo’n 140.000 bedrijfspanden met een dakoppervlak van 1.000 vierkante meter of meer. Ideaal voor zonnepanelen. Toch wordt momenteel maar zo’n 12 procent van die potentieel 37.000 hectare aan geschikte oppervlakte benut voor zonnepanelen. Dat blijkt uit de benchmark ‘Zon op bedrijfsdaken’ van bureau Over Morgen. Kennelijk is het voor lang niet alle ondernemers vanzelfsprekend om het dak te benutten voor het opwekken van energie. Wat zijn de drempels? Bijvoorbeeld de vrij forse financiering. En de vraag of je alle energie die je opwekt wel kunt gebruiken.

Nederland heeft zich verplicht om over te stappen naar hernieuwbare energie. In 2019 kwam 8,7 procent van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen. In 2030 moet dat minimaal 27 procent zijn. In 2050 moet de energievoorziening bijna helemaal duurzaam zijn. Zonnestroom is een belangrijk onderdeel van de hernieuwbare energie. Maar eindeloze zonnevelden? Mooi is anders. Om te voorkomen dat landbouwgronden en natuurgebieden nodeloos worden vol gezet met zonnepanelen, is door de overheid de ‘zonneladder’ ontwikkeld. Deze zonneladder geeft stapsgewijs aan welke ondergrond het eerst in aanmerking komt, met zo min mogelijk impact op de omgeving. Elke volgende trede heeft meer impact. De eerste trede op de ladder zijn de daken en gevels van bedrijfspanden.

Het grootste deel is zonnepaneelloos

Toch is verreweg het grootste deel van de bedrijfspanden nog zonnepaneelloos. In de nieuwe Omgevingswet die dit jaar waarschijnlijk ingaat – het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) – is de mogelijkheid opgenomen dat gemeenten gebouweigenaren van bijvoorbeeld industriële panden en boerenschuren verplichten om zonnepanelen op hun dak te leggen. Zo belangrijk acht het kabinet dus het potentieel van de bedrijfspanden bij het realiseren van de klimaatdoelstellingen. En zo gematigd enthousiast zijn de pandeigenaren zelf dus. Dat laatste is wat mij betreft goed verklaarbaar.

De aanschaf en de installatie van zonnepanelen – zeker als het om zo’n grote oppervlakte gaat – vergen een flinke investering. Bovendien hebben de panelen onderhoud nodig. Deze financiële en operationele lasten zijn een legitieme drempel voor ondernemers die tegenwoordig al uitdagingen genoeg op hun bord hebben. Gelukkig zijn er wel oplossingen die nauwelijks extra investeringen in tijd of geld kosten. Zo bieden veel energieleveranciers leaseconstructies aan. Voor een vast leasebedrag per jaar nemen zij dan de initiële investering en het onderhoud op zich. Het bedrijf heeft dan vergelijkbare voordelen als bij eigen zonnepanelen, zoals de afname van daadwerkelijk duurzame elektriciteit en de bijbehorende Garanties van Oorsprong (GvO’s) voor iedere 1000 kWh die de panelen opwekken.

Allerkortste energieketen

Een andere manier om het dak van je bedrijf te benutten, is de oppervlakte verhuren aan leveranciers die de panelen installeren, onderhouden en de opgewekte groene stroom verkopen. Aan het bedrijf zelf of aan andere afnemers, die keuze is meestal vrij. Overigens zijn dit soort leveranciers in de regel alleen geïnteresseerd in de echt grote dakoppervlaktes van bijvoorbeeld distributiecentra.

De meeste bedrijven kiezen voor zonnepanelen (in eigendom of als leaseconstructie) om zelf gebruik te maken van goedkoop opgewekte duurzame stroom. Ideaal zou zijn als je met alle energie die je opwekt, precies kunt voorzien in je stroombehoefte. Dan is de energieketen op z’n allerkortst en ben je als organisatie van niemand afhankelijk (behalve van de zon). Maar niet iedere onderneming kan honderd procent van de opgewekte stroom daadwerkelijk verbruiken op het moment dat deze wordt opgewekt. De opwek is niet constant gelijk en er is vaak een mismatch tussen behoefte en op dat moment opgewekte energie. Of er wordt energie verbruikt op momenten dat er geen eigen zonne-opwek is, of er is een overschot aan opgewekte zonne-energie op momenten dat er weinig behoefte is. Ook die mismatch en die relatieve onvoorspelbaarheid van stroomproductie kunnen drempels zijn voor ondernemers om de stap te zetten.

Bescherming tegen marktfluctuaties

Ook daarvoor zijn overigens prima oplossingen beschikbaar. Als de opwek groter is dan het verbruik, is er sprake van teruglevering. Hoewel in tegenstelling tot voor particulieren er geen salderingsregeling voor de zakelijke markt geldt, zijn er verschillende opties waarbij overproductie toch financieel rendement oplevert.

Zo kan de overtollige elektriciteit worden opgeslagen in batterijen en op een later moment worden gebruikt. Het is mogelijk om samen met een energiebedrijf een ‘Local Energy Community’ in de omgeving op te zetten. In zo’n lokale gemeenschap kunnen verschillende bedrijven elektriciteit delen of uitwisselen. Zo kan een bedrijf dat alleen doordeweeks actief is, de opgewekte zonne-energie in het weekend kwijt aan een supermarkt die de energie dan goed kan gebruiken.

Tot slot kunnen zakelijke gebruikers met energieleveranciers afspraken maken om (alle) elektriciteit rendabel terug te leveren. Dat kan bijvoorbeeld via Power Purchase Agreements (PPA), een stroomafname overeenkomst die je doorgaans voor een lange termijn (3-5 jaar) direct met een energieleverancier afsluit. De lange looptijd van de overeenkomst biedt zekerheid van afname en zorgt ervoor dat de jaarlijkse opbrengsten i.c.m. de subsidie stabieler worden.

Aangenaam korte terugverdientijd

Zonne-energie is een interessante optie voor alle bedrijven. En zeker voor de bedrijven die een groot, leeg dak tot hun beschikking hebben. De terugverdientijd is in de regel aangenaam kort, bovendien zijn er geregeld subsidieregelingen van de overheid. Wie toch opziet tegen de investering en het onderhoud, kan eens kijken naar leaseconstructies. Het samenspel van opwek, verbruik, opslag en teruglevering lijkt misschien complex, maar dat valt in de praktijk, en in samenwerking met een vertrouwde energieleverancier, erg mee. Wie wil verduurzamen en daar financieel rendement uit wil halen, doet er verstandig aan om nu eens serieus te onderzoeken wat de mogelijkheden en voordelen van zonnestroom zijn.

Robert Jan de Boer, Product Developer Duurzaam bij ENGIE