Er komt Europese én nationale wetgeving om kinderarbeid in de productieketen uit te bannen. Nederlandse bedrijven worden straks verplicht om kinderarbeid in hun keten aan te pakken. Wat gaat er veranderen? En hoe zorg je ervoor dat je aan alle toekomstige regels voldoet?

Nederland wil niet meer wachten op Europese regels om kinderarbeid uit te bannen. In december 2021 heeft het toenmalige demissionaire kabinet aangekondigd de Wet zorgplicht kinderarbeid (Wzk) te implementeren. Deze Nederlandse wet verplicht alle bedrijven om kinderarbeid in hun productieketen op te sporen, te voorkomen en aan te pakken.

Parallel aan het nationale wetgevingsproces wordt er in Europees verband gewerkt aan Europese regels voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) om kinderarbeid en andere schendingen van mensenrechten of milieuregels tegen te gaan. Maar omdat de Europese Commissie de besluitvorming hierover steeds uitstelt, bereidt het nieuwe kabinet nu nationale IMVO-wetgeving voor. De invoeringsdatum is nog niet bekend.

In Nederland en Europa bestaat al wetgeving om het schenden van mensenrechten te bestrijden. Maar een groot deel van onze goederen en grondstoffen komen uit landen waar geen IMVO-regelgeving is of waar de overheid de regels niet handhaaft. Daarom wordt er gekeken naar de mogelijkheden om importerende bedrijven medeverantwoordelijk te maken voor arbeidsomstandigheden in de productieketen.

Welke bedrijven

Naar verwachting verschilt de juridische aansprakelijkheid bij de Wzk van die bij Europese IMVO-wetgeving. De Wzk gaat gelden voor bedrijven die goederen of diensten verkopen op de Nederlandse markt. Om lastenverzwaring voor het mkb te voorkomen, richt de Europese IMVO-wetgeving zich waarschijnlijk alleen op bedrijven die minimaal 250 of 1000 werknemers hebben.

Zowel de nationale als Europese wetgeving is bedoeld om misstanden aan te pakken. Dat betekent dat bedrijven hun eigen toeleveringsketen goed horen te onderzoeken. Ze moeten de risico’s op kinderarbeid identificeren, beperken en voorkomen. Bedrijven kunnen beginnen met het inzichtelijk maken van hun toeleveringsketen. Wat is de herkomst van de grondstoffen en producten? Vaak kun je aan het land van herkomst al zien of er een risico is op kinderarbeid. Ga in gesprek met je leveranciers en vraag naar documenten waaruit blijkt dat er géén sprake is van kinderarbeid.

Verantwoordelijkheid

Als bedrijf ben je van grondstof tot aankomst van het eindproduct straks niet alleen moreel, maar ook wettelijk verantwoordelijk voor het aanpakken van misstanden. Maar niet voor iedereen is het mogelijk om inzicht te krijgen in de keten. In dat geval is het belangrijk dat je kunt aantonen dat je stappen hebt ondernomen om kinderarbeid te voorkomen in je keten. De nieuwe Nederlandse wet schrijft voor dat je de dialoog met je leveranciers aangaat en een plan van aanpak maakt om kinderarbeid aan te pakken.

Als een bedrijf onvoldoende verantwoordelijkheid neemt om schending van mensenrechten tegen te gaan, kan dat grote gevolgen hebben. De nog aan te wijzen toezichthouder kan een boete opleggen. Nog erger is dat je reputatieschade oploopt. Een uitspraak van de rechter moet natuurlijk uitwijzen of de beschuldiging van misstanden terecht is. Maar de reputatieschade maak je niet meer ongedaan.

Zelf aan de slag

Er zijn 4 mogelijkheden om je voor te bereiden op de implementatie van de Wzk of op Europese IMVO-wetgeving. De opties op een rij:

1. Sluit je aan bij een IMVO-convenant

In Nederland zijn er tien convenanten voor verschillende bedrijfssectoren, waar de strijd tegen kinderarbeid onderdeel van uitmaakt. Je vindt ze op www.imvoconvenanten.nl.

2. Breng je toeleveranciersketen in kaart

Maak transparant waar je grondstoffen en producten vandaan komen. Kijk daarbij naar het land en de fabriek.

3. Doe de kinderarbeidsscan

VNO-NCW en MKB-Nederland hebben een compacte scan ontwikkeld om een risico-inschatting te maken van de kans op kinderarbeid, waar dan ook in de keten. In die scan vind je ook ervaringsvideo’s van andere ondernemers. Daarnaast kun je kosteloos deskundig advies en ondersteuning krijgen voor een onderzoek naar je keten. Meer informatie hierover vind je op www.ondernemen.nl/tegen-kinderarbeid.

4. Ga aan de slag met tools

Een aantal bedrijven is al erg ver in het voorkomen van schendingen van mensenrechten, waaronder kinderarbeid, in hun keten. evofenedex heeft onderzocht welke tools leden gebruiken, wat die kosten en hoe je ze kunt implementeren in je bedrijfsprocessen. De meest gebruikte tool is Amfori Business Social Compliance Initiative (BSCI). Deze onafhankelijke tool is ontwikkeld dankzij een Europees initiatief van bedrijven die zich inzetten voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in fabrieken wereldwijd. BSCI kun je voor alle sectoren gebruiken.

Dit artikel is geschreven door Willemijn Gwanmesia, manager Opleidingen Internationaal bij evofenedex. Het artikel is ook verschenen in evofenedex magazine.

Neem op 18 maart 2022 deel aan het webinar ‘Starten met IMVO’