De meest uitgebreide analyse van het wereldwijde milieu ooit heeft aangetoond dat investeren in een stabiel klimaat, gezonde natuur en land, en een vervuilingsvrije planeet biljoenen dollars aan extra wereldwijd BBP kan opleveren, miljoenen doden kan voorkomen en honderden miljoenen mensen uit armoede en honger kan halen. De Global Environment Outlook, Seventh Edition: A Future We Choose (GEO-7), uitgebracht tijdens de zevende zitting van de Milieuvergadering van de Verenigde Naties in Nairobi, is het product van 287 multidisciplinaire wetenschappers uit 82 landen.
Het rapport van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) concludeert dat klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, landdegradatie, woestijnvorming, vervuiling en afval een zware tol hebben geëist van de planeet, de mensen en de economie – en al biljoenen dollars per jaar kosten. Het volgen van de huidige ontwikkelingspaden zal deze tol alleen maar verhogen.
Maatschappelijke en overheidsbrede benaderingen om de systemen van economie en financiën, materialen en afval, energie, voedsel en het milieu te transformeren, zouden echter wereldwijde macro-economische voordelen opleveren die in 2070 20 biljoen dollar per jaar zouden kunnen bedragen en verder zouden kunnen groeien.
Een belangrijke factor die deze aanpak mogelijk maakt, is de overstap van het bbp naar indicatoren die ook menselijk en natuurlijk kapitaal meten. Dit stimuleert economieën om over te stappen op circulariteit, het koolstofvrij maken van het energiesysteem, duurzame landbouw, ecosysteemherstel en meer.
“De Global Environment Outlook schetst een eenvoudige keuze voor de mensheid: doorgaan op de weg naar een toekomst die verwoest is door klimaatverandering, afnemende natuur, gedegradeerd land en vervuilde lucht, of van richting veranderen om een gezonde planeet, gezonde mensen en gezonde economieën te garanderen. Dit is helemaal geen keuze”, aldus Inger Andersen, uitvoerend directeur van UNEP.
“En laten we niet vergeten dat de wereld al zoveel vooruitgang heeft geboekt: van wereldwijde overeenkomsten over klimaatverandering, natuur, land en biodiversiteit, en vervuiling en afval, tot daadwerkelijke veranderingen in de bloeiende hernieuwbare-energiesector, wereldwijde dekking van beschermde gebieden en de uitfasering van giftige chemicaliën”, voegde ze eraan toe. “Ik roep alle landen op om voort te bouwen op deze vooruitgang, te investeren in de gezondheid van de planeet en hun economieën te stimuleren naar een bloeiende, duurzame toekomst.”
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft bijgedragen aan de analyse van twee transformatiescenario’s in deze vlaggenschippublicatie van het VN-Milieuprogramma UNEP.
Een beter pad
Het rapport presenteert twee transformatiepaden, waarbij gekeken wordt naar gedragsveranderingen om minder nadruk te leggen op materiaalconsumptie, en veranderingen waarbij de wereld primair afhankelijk is van technologische ontwikkeling en efficiëntieverbeteringen.
De transformatiepaden voorspellen dat de wereldwijde macro-economische voordelen zich in 2050 zullen manifesteren, zullen groeien tot 20 biljoen dollar per jaar in 2070 en daarna zullen toenemen tot 100 biljoen dollar per jaar. De paden voorspellen een verminderde blootstelling aan klimaatrisico’s, een verminderd biodiversiteitsverlies tegen 2030 en een toename van natuurgebieden.
Negen miljoen vroegtijdige sterfgevallen kunnen tegen 2050 worden voorkomen door maatregelen zoals het verminderen van luchtvervuiling. Tegen 2050 zouden bijna 200 miljoen mensen uit ondervoeding en meer dan 100 miljoen mensen uit extreme armoede kunnen worden gehaald.
Om in 2050 netto nuluitstoot te bereiken en voldoende financiering te garanderen voor het behoud en herstel van biodiversiteit, zijn jaarlijkse investeringen van ongeveer 8 biljoen dollar nodig tot 2050. De kosten van nietsdoen zijn echter veel hoger.
Ingrijpende transformaties vereist
Het volgen van de transformatiepaden vereist ingrijpende veranderingen op vijf belangrijke gebieden. Het rapport schetst aanbevolen maatregelen voor elk gebied, waaronder:
- Economie en financiën: Ga verder dan het bbp en richt je op uitgebreide, inclusieve welvaartsstatistieken; prijs positieve en negatieve externaliteiten om goederen correct te waarderen; en bouw subsidies, belastingen en prikkels die negatieve gevolgen hebben voor de natuur geleidelijk af en gebruik ze opnieuw.
- Materialen en afval: Implementeer circulair productontwerp, transparantie en traceerbaarheid van producten, componenten en materialen; Verschuif investeringen naar circulaire en regeneratieve bedrijfsmodellen; en verschuif consumptiepatronen richting circulariteit door een veranderende mentaliteit.
- Energie: De energievoorziening koolstofvrij maken; de energie-efficiëntie verhogen; sociale en ecologische duurzaamheid in kritieke minerale waardeketens ondersteunen; en energietoegang en energiearmoede aanpakken.
- Voedselsystemen: Overschakelen op gezonde en duurzame diëten; circulariteit en productie-efficiëntie verbeteren; en voedselverlies en -verspilling verminderen.
- Milieu: Het behoud en herstel van biodiversiteit en ecosystemen versnellen; klimaatadaptatie en -veerkracht ondersteunen, steunend op oplossingen op basis van de natuur; en strategieën voor klimaatmitigatie implementeren.
Het rapport roept op tot een parallelle gezamenlijke ontwikkeling en implementatie van dergelijke oplossingen. Rekening houden met diverse kennissystemen, met name inheemse kennis en lokale kennis, is cruciaal voor rechtvaardige transities die zowel ecologische duurzaamheid als menselijk welzijn bevorderen.
Het rapport roept regeringen, niet-gouvernementele en multilaterale organisaties, de private sector, het maatschappelijk middenveld, de academische wereld, beroepsorganisaties, het publiek en inheemse volken op om de urgentie van de wereldwijde milieucrises te erkennen, voort te bouwen op de vooruitgang die de afgelopen decennia is geboekt en samen te werken aan het gezamenlijk ontwerpen en implementeren van geïntegreerde beleidsmaatregelen, strategieën en acties om een betere toekomst voor iedereen te realiseren.
Toenemende degradatie
Het rapport baseert zich op meerdere bronnen en beschrijft ook gedetailleerd de huidige en toekomstige gevolgen van de gebruikelijke ontwikkelingsmodellen.
De uitstoot van broeikasgassen is sinds 1990 jaarlijks met 1,5 procent gestegen en bereikt in 2024 een nieuw record, met stijgende wereldwijde temperaturen en toenemende klimaateffecten. De kosten van extreme weersomstandigheden die de afgelopen 20 jaar aan klimaatverandering worden toegeschreven, worden geschat op 143 miljard dollar per jaar.
Naar schatting is tussen de 20 en 40 procent van het landoppervlak wereldwijd gedegradeerd, wat meer dan drie miljard mensen treft, terwijl een miljoen van de naar schatting acht miljoen soorten met uitsterven wordt bedreigd.
Negen miljoen sterfgevallen zijn jaarlijks te wijten aan een of andere vorm van vervuiling. De economische kosten van gezondheidsschade door luchtvervuiling alleen al bedroegen in 2019 ongeveer 8,1 biljoen dollar – oftewel ongeveer 6,1 procent van het wereldwijde bbp.
De toestand van het milieu zal dramatisch verslechteren als de wereld de economieën blijft aanjagen op een normaal tempo. Zonder actie zal de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging begin jaren 2030 waarschijnlijk meer dan 1,5 °C boven het pre-industriële niveau stijgen, in de jaren 2040 meer dan 2,0 °C bedragen en verder blijven stijgen. Op deze manier zou klimaatverandering het jaarlijkse wereldwijde bbp met 4 procent verminderen tegen 2050 en met 20 procent tegen het einde van de eeuw.
De verwachting is dat de bodemdegradatie in het huidige tempo zal aanhouden, waardoor de wereld jaarlijks vruchtbaar en productief land ter grootte van Colombia of Ethiopië verliest – terwijl klimaatverandering de voedselbeschikbaarheid per persoon tegen 2050 met 3,4 procent zou kunnen verminderen.
De 8 miljard ton plastic afval die de planeet vervuilt, zal zich blijven ophopen – wat de geschatte jaarlijkse gezondheidsgerelateerde economische verliezen van 1,5 biljoen dollar als gevolg van blootstelling aan giftige chemicaliën in plastic zal opdrijven.
Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief Klimaat & Energie om op de hoogte te blijven!
