Op 19 januari 2024 introduceerde demissionair minister Micky Adriaansens (EZK) de Nationale Technologiestrategie, waarin tien sleuteltechnologieën worden aangewezen die Nederland in de nabije toekomst technologisch leiderschap zullen opleveren. De strategie belooft een boost in verdienvermogen, banen en welvaart, en streeft bovendien naar het inhalen van onze investeringsachterstand in R&D.
Als directeur van het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) in Amersfoort heb ik de Nationale Technologiestrategie (NTS) met interesse ontvangen. Ik verwelkom elke ambitie om Nederland vooruit te helpen in technologisch leiderschap, en zie drie verbeterpunten die de NTS nog effectiever zullen maken.
1. Er bestaan al succesvolle, werkbare modellen voor private financiering
Zo bestaan er al succesvolle modellen voor private financiering, vooral op het gebied van procestechnologie en energiematerialen. Beide zijn aangewezen als sleuteltechnologie. Binnen ISPT werken we aan projecten, variërend van circulaire plastics tot ammoniak als veelbelovende energiedrager, die volledig worden gefinancierd met privaat kapitaal. Ik ben groot voorstander van het mobiliseren van aanvullend risicokapitaal, zoals dat van pensioenfondsen, maar wil benadrukken dat erkenning en versterking van bestaande, succesvolle projecten ook zullen bijdragen aan het overbruggen van de investeringskloof.
2. Leg vooral focus op enablers van energie- en materialentransitie
Ten tweede hebben we simpelweg nog meer focus nodig. “Nederland is nooit goed geweest in kiezen,” zegt de minister, “en we laten duizend bloemen bloeien.” Maar 10 sleuteltechnologieën is nog steeds een fiks aantal. Wat we écht nodig hebben is focus op technologieën die cruciaal zijn voor het grotere plaatje: een volledig circulaire en klimaatneutrale economie. Hergebruik van grondstoffen en basismaterialen staat hierbij voorop. De geografische positie van Nederland, alsmede onze uitstekende weg- en waterverbindingen, geven ons de kans om Europees leiderschap te tonen in deze duurzame transitie. Focus daarom op de enablers van de energie- en materialentransitie en hou vast aan de gedegen roadmap die eerder al in het Rijksbrede Programma Circulaire Economie Nederland Circulair in 2050 werd gepubliceerd.
3. Haal de Nederlandse industrie uit het verdomhoekje
Tot slot verdienen de grote maakbedrijven in dit proces meer erkenning. Met alleen start-ups en scale-ups redden we het niet. Vergeet niet dat het huidige rolmodel ASML een spin-off is van Philips, net als NXP Semiconductors. Bioplastics fabrikant Avantium is afkomstig van Shell en Nobian, als producent van groene waterstof, komt van AkzoNobel (Nouryon).We moeten grote bedrijven koesteren en hen aanmoedigen om hier, in Nederland, de duurzame transitie door te maken. Haal de Nederlandse industrie uit het verdomhoekje. Daar kan de overheid een grote rol in spelen, al is het maar in de communicatie naar het maatschappelijk middenveld en breed publiek. De industrie wegjagen uit Nederland zal de transitie alleen maar ondermijnen en vertragen.
Tjeerd Jongsma, directeur Institute for Sustainable Process Technology (ISPT)