Om na vele jaren een doorbraak te forceren in de strijd tegen plasticsoep, komt staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) samen met het verpakkend bedrijfsleven, gemeenten en andere betrokken partijen met nieuwe doelen en maatregelen: 70 tot 90 procent minder plastic flesjes in het zwerfafval en 90 procent hergebruik van kleine flessen. Directeur Marjolein Demmers van Stichting Natuur en Milieu is maar ten dele tevreden hiermee en mist maatregelen tegen blikjes.

Bedrijfsleven en gemeenten zullen direct aan de slag gaan. Als onverhoopt de afgesproken doelen in het najaar van 2020 niet gehaald zouden zijn, zal per 1 januari 2021 statiegeld worden ingevoerd op plastic flesjes. Het zou dan gaan om 10 tot 15 cent voor plastic flessen tot 1 liter. Bij eventuele invoering worden kleine winkeliers ontlast. De voorbereiding van noodzakelijke wetgeving start nu.

Slecht voor milieu
Van Veldhoven: “Zwerfafval is slecht voor het milieu en slecht voor ons humeur. We kennen allemaal de beelden: de berm vol zwerfafval in Nederland, het strand vol flesjes op Bali, dieren vol plastic in de oceanen. Dat moet ophouden! Statiegeld helpt – dat weten we – dus de invoering van statiegeld op kleine flesjes zet ik in gang. Maar als een andere aanpak sneller hetzelfde resultaat boekt, is statiegeld niet nodig. Zolang we de plasticsoep maar aanpakken en we van oude flesjes, nieuwe flesjes maken.”

Brede aanpak zwerfafval
Zwerfafval bestaat uit meer dan alleen plastic flesjes. Van Veldhoven blijft daarom hameren op een brede aanpak van al het afval. Nog dit jaar verschijnt hiervoor de Landelijke Aanpak Zwerfafval. Het betrekken van de burger bij het schoonhouden van berm, plantsoen en park zal daarbij een speerpunt zijn. De staatssecretaris trekt ook hierin samen op met producenten (verantwoordelijk voor verduurzaming) en gemeenten, die bijvoorbeeld actie ondernemen op het gebied van handhaving, opruimen en het plaatsen van afvalbakken.

Verpakkingen
Op dit moment zijn te veel verpakkingen lastig opnieuw te gebruiken. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij producenten. Van Veldhoven wil hen stimuleren betere verpakkingen te gebruiken door producenten met moeilijk te recyclen verpakkingen meer te laten meebetalen aan het opruimen van ons afval. Fabrikanten die goed bezig zijn, betalen minder. Hierover gaan de staatssecretaris en het bedrijfsleven verder in gesprek. Hun gezamenlijke doel is dat 90 procent van de plastic flesjes opnieuw gebruikt kan worden.

Nederland circulair
Nederland verandert in volle vaart in een circulaire economie. Dat is hard nodig om klimaatverandering tegen te gaan. Van Veldhoven ontving op 15 januari jongstleden de plannen voor een duurzame, circulaire Nederlandse economie in 2050. De plannen gaan over de sectoren Biomassa & Voedsel, Bouw, Consumptiegoederen, Kunststoffen en Maakindustrie. Een kabinetsreactie op de plannen zal – als onderdeel van de uitwerking van de klimaatagenda – voor de zomer naar de Tweede Kamer worden gestuurd.

Reactie Natuur en Milieu

Natuur & Milieu vindt het gepresenteerde voornemen van het kabinet om statiegeld te heffen op kleine plastic flesjes een stap in de goede richting. Dat moet zorgen voor een afname van plastic in zwerfafval. De organisatie hamert er wel op dat blikjes een groter aandeel hebben in het zwerfafval en dat dit probleem nu blijft bestaan.

“In het zwerfafval zitten bijna twee keer zoveel blikjes als flesjes. Wij zullen ons daarom blijven inzetten om ook op blikjes statiegeld te krijgen,” aldus Marjolein Demmers, directeur van Natuur & Milieu. Kleine plastic flesjes en blikjes veroorzaken veertig procent van al het zwerfafval. Natuur & Milieu adviseerde het kabinet eind vorig jaar om voor beide statiegeld in te voeren. Dat is volgens de organisatie de meest effectieve methode om zwerfafval te verminderen.

Volgens Demmers is er bovendien een kans dat het zwerfafval met alleen statiegeld voor flesjes helemaal niet vermindert. “Het kan zijn dat de flesjes straks in de ban gedaan worden en dat drank alleen nog in blikjes wordt aangeboden. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”, aldus de directeur.

Voordat het statiegeld ingevoerd gaat worden, krijgt het bedrijfsleven nog de kans om statiegeld af te wenden. Daarvoor moeten ze in de komende twee jaar het zwerfafval weten te verminderen. Demmers: “Ondanks alle jarenlange inspanningen is dat nog nooit gelukt, dus dat zie ik nu ook niet gebeuren.”