Het kabinet kondigde aan in gesprek te gaan met de industrie over alternatieven voor de nationale CO2 -heffing. Deze heffing leidt namelijk tot een ongelijk Europees speelveld. Op 3 december overhandigde de voorzitter van de Overlegtafel CO2-heffing het rapport aan minister Hermans (KGG).
Vanaf eind augustus voerden vertegenwoordigers van de industrie en overige belanghebbenden vele gesprekken aan de Overlegtafel CO2-heffing. Doel was om ideeën te ontwikkelen die hetzelfde effect najagen als de voorgestelde CO2-heffing: stimulering van verduurzaming van de industrie mét behoud van concurrentievermogen. Voor het halen van de nationale klimaatdoelen is versnelling van duurzame investeringen cruciaal. Het rapport Kantelpunt voor klimaat en industrie, Nationale keuzes tijdens een industriële transformatie is het resultaat van deze gesprekken en bevat concrete beleidsmaatregelen die deze versnelling kunnen realiseren. Het is echter aan het volgende kabinet om opvolging te geven aan het rapport. In eerste instantie kan het rapport als input dienen voor de lopende formatie.
De kracht van verschillende perspectieven
Een onafhankelijk voorzitter, Carolien Gehrels, ging in gesprek met de industrie, NGO’s en experts. De voorzitter nam ruimte om tot wederzijds begrip te komen voor de verschillende perspectieven. Dat leidde uiteindelijk tot een breed pakket aan (mogelijke) maatregelen. De deelnemers bespraken consequenties van de keuzes voor Nederland. Daarna schetsten ze gezamenlijk richtingen die perspectief bieden voor zowel klimaat als economie. Hierbij verschillen de deelnemers van opvatting welke richting het meest wenselijk is.
Over de urgentie van aanvullend CO2 -beleid was de Overlegtafel het eens, deze is groot. De meningen over de invulling ervan verschilden wel. Men was het niet eens over hoe de klimaatdoelen te halen zijn, over de kostenverdeling, de risico’s en kansen van investeren, de haalbare snelheid en de impact van mogelijke krimp op vertrek van industrie.
Eén basispakket en drie pluspakketten
De Overlegtafel onderzocht alternatieve maatregelen voor de huidige nationale CO2-heffing. De Overlegtafel concludeert dat er geen alternatief nationaal beleidsinstrument is dat de klimaatdoelen haalt én de concurrentiepositie behoudt zonder extra subsidie. De Overlegtafel stelde, in overeenstemming met de opdracht, verschillende pakketten op die de verduurzaming van de industrie versnellen.
Het basispakket bevat drie elementen die alle deelnemers van de Overlegtafel onderschrijven:
- Rechtvaardig EU-klimaatbeleid: Nederlandse inzet op sterk en rechtvaardig EU-klimaatbeleid met oog voor marktcreatie;
- Randvoorwaarden in orde: Verdergaande afspraken over infrastructuur, opslag, vergunningverlening en flexibilisering van het elektriciteitsnet;
- Verbeteren van bestaande maatregelen: Betere handhaving van de energiebesparingsplicht en onderzoeken hoe verduurzamingsubsidies optimaal kunnen worden ingezet.
Extra maatregelen nodig om doelen te halen
Met alleen de maatregelen uit het basispakket haalt de industrie de nationale doelen niet. Daarom werkte de Overlegtafel 3 aanvullende pakketten uit.
Pakket 1
Dit pakket stimuleert verduurzaming en emissiereductie dankzij grote publieke en private investeringen en compensatie van elektriciteitskosten. In dit pakket worden bestaande subsidies, zoals de SDE++, doorgezet en elektriciteitskosten gedempt. Hiermee verbetert het pakket de concurrentiepositie van de industrie en biedt het een positieve prikkel om te verduurzamen. Het pakket heeft naar verwachting de grootste impact op mondiale emissiereductie en kost ook het meeste geld: namelijk ca. 3,9 miljard euro per jaar.
Pakket 2
Dit pakket stimuleert verduurzaming en emissiereductie dankzij gerichte publieke en private investeringen. Het pakket is vergelijkbaar met het eerste pakket. Met als belangrijkste verschil dat er significant minder geld beschikbaar komt voor het dempen van elektriciteitskosten. Hierdoor is de impact op de concurrentiepositie van de industrie minder groot dan het eerste pakket en zijn de subsidies minder effectief. Ondanks dat heeft ook dit pakket naar verwachting een grote impact op mondiale emissiereductie. Om subsidies te kunnen gebruiken, moeten bedrijven in dit pakket een netto-nulplan aanleveren. Deze manier verzekert meer dat subsidies terecht komen bij economisch bestendige bedrijven.
Pakket 3
Dit pakket stimuleert verduurzaming dankzij een beperkte nationale CO2-beprijzing via een benchmark-heffing en het terugsluizen van opbrengsten daarvan in verduurzamingssubsidies. Ook stimuleert dit pakket nationale vraagcreatie. De combinatie van lagere budgetten voor subsidies en een beperkte nationale CO2-heffing leidt naar verwachting tot beperkte additionele nationale emissiereductie. MDit pakket maakt verduurzaming aantrekkelijker voor specifieke sectoren die profiteren van de nationale vraagcreatie (SAF-producenten, AVI’s, biochemie, raffinaderijen).
Politieke keuzes en consequenties scherper in beeld
Deze pakketten maken de politieke keuzes en hun gevolgen duidelijker zichtbaar. De effecten vragen nog verdere uitwerking en kwantificering. Minister Hermans nam het rapport in ontvangst met toezegging de adviezen te bestuderen. Ook de Tweede Kamer heeft het rapport ontvangen.
Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief Klimaat & Energie om op de hoogte te blijven!
