Tussen 2000 en 2012 werd gemiddeld elke twee minuten een voetbalveld bos illegaal  gekapt om de EU te voorzien van rundvlees, leer, palmolie en soja voor voedingsmiddelen, diervoeder, leren schoenen en biobrandstoffen. Nederland is de grootste importeur van deze grondstoffen. De EU is verantwoordelijk voor de import van 25% van alle soja, 18% van alle palmolie, 15% van het rundvlees en 31% van het leer in de internationale handel in grondstoffen die direct verband houden met de illegale vernietiging van tropisch regenwoud. Dit blijkt uit een rapport van Fern, een in Brussel gevestigde NGO.

“Er is al veel geschreven over het feit dat de EU de belangrijkste importeur is van producten die leiden tot ontbossing, maar we hebben nu gegevens die aantonen dat een groot deel van deze ontbossing illegaal is”, zegt Saskia Ozinga, campagnecoördinator bij Fern.

De studie Stolen Goods: the EU’s complicity in illegal tropical deforestation (Gestolen goederen: de medeplichtigheid van de EU aan illegale ontbossing in de tropen) bouwt voort op onderzoek uit 20142 en maakt voor de eerste keer een schatting van de mate waarin consumptie in de EU leidt tot illegale ontbossing. Nederland is de grootste Europese importeur, en neemt een derde van de import van grondstoffen afkomstig uit illegale ontbossing naar Europa voor zijn rekening. Veel van deze grondstoffen worden doorgevoerd naar andere Europese landen. Volgens de studie importeerden Nederland, Italië, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gezamelijk 75% van de illegale grondstoffen die door de EU geïmporteerd werden.

In de verschillende landen zijn verschillende grondstoffen belangrijk:

  • Nederland en Duitsland zijn de grootste importeurs van palmolie, die verwerkt wordt in talloze cosmetische en voedingsproducten.
  • Het Verenigd Koninkrijk is vooral een belangrijke bestemming voor rundvlees dat afkomstig is van illegaal ontbost land.
  • Het meeste leer gaat naar Italië. Het land importeerde grondstoffen ter waarde van 1 miljard euro afkomstig van illegale ontbossing.
  • Frankrijk is de grootste importeur van soja, waarvan het grootste deel gebruikt wordt voor voer van vleeskippen en -varkens.

Het onderzoek toont aan dat het grootste deel van de illegale landbouwgrondstoffen die de EU importeert afkomstig is uit Brazilië en Indonesië. Meer dan de helft is afkomstig uit Brazilië, waar naar schatting ongeveer 90% van de ontbossing illegaal is. Een kwart is afkomstig uit Indonesië, waar ongeveer 80% van de ontbossing illegaal is.3 Maleisië en Paraguay zijn een paar van de andere landen waar veel grondstoffen vandaan komen.

“De EU-consumptie doet meer dan alleen bijdragen aan de vernietiging van het milieu en de klimaatsverandering”, zegt Sam Lawson, auteur van het rapport. “De illegale aard van de ontbossing zorgt ervoor dat ze corruptie versterkt en leidt tot geweld, schending van mensenrechten en verlies van inkomstenbronnen. Mensen die illegale ontbossing proberen te stoppen zijn bedreigd, aangevallen of zelfs vermoord.” Actie is nodig Het rapport vermeldt gedetailleerd de acties die de EU zou moeten ondernemen om haar bijdrage aan illegale ontbossing te stoppen.

De belangrijkste aanbeveling is dat de EU werk maakt van haar belofte een EU-actieplan inzake ontbossing en aantasting van de bossen op te stellen. 4 “De vraag naar grondstoffen die deels afkomstig zijn van illegaal ontbost land, wordt aangestuurd door verschillende EU-beleidsterreinen, zoals landbouw, handel en energiebeleid”, verduidelijkt Ozinga. “We hebben dringend een actieplan nodig om dit beleid coherent te maken, de consumptie van de EU te verminderen en te garanderen dat we alleen legale en duurzaam geproduceerde grondstoffen importeren.”

In het rapport staat dat de EU tevens gebruik zou moeten maken van haar marktoverwicht om in productielanden hervormingen af te dwingen en aldus de illegaliteit te verminderen, net zoals is gedaan met het actieplan van de EU om illegale houtkap aan te pakken. Ozinga: “Een actieplan over ontbossing zou een dialoog op gang kunnen brengen tussen de EU en producentenlanden, waarbij handel als een stimulans gebruikt wordt. De EU kan aandringen op hervormingen, niet alleen om de ontbossing te verminderen maar ook om het bestuur en de landrechten van de inheemse en lokale bevolking te verbeteren.” Verschillende bedrijven hebben onlangs vrijwillig afgesproken hun aanvoerketens op te schonen, met de belofte geen producten toe te laten die een relatie hebben met ontbossing.

Het rapport waarschuwt echter dat deze bedrijven die afspraken moeilijk kunnen nakomen, omdat illegale ontbossing zo wijdverspreid is. Hannah Mowat, campagnemedewerker van Fern, voegt hieraan toe dat een EU-actieplan een vitale bijdrage zou kunnen leveren aan de aanpak van klimaatuitdagingen. “De rol die bossen spelen bij het reguleren van het klimaat is welbekend. Om de bomen te laten staan, moet de druk op ontbossing weggenomen worden. De EU heeft daarom een cruciale kans ontbossing te stoppen, door de handel in en consumptie van landbouwgrondstoffen aan te pakken.”