Misverstand nummer 1: door het integreren van ESG-factoren in de besluitvorming wordt een organisatie duurzaam. Misverstand nummer 2: een duurzame organisatie heeft een positieve impact op de maatschappij. Beide misverstanden zijn te wijten aan het door elkaar halen van begrippen rond de niet-financiële aspecten van organisaties. Hoe zit dat?

ESG, duurzaamheid en impact zijn begrippen die lukraak door elkaar worden gebruikt om de ‘goede bedoelingen’ van ondernemingen en instellingen te beschrijven. Dat gaat ten koste van de transparantie rond het realiseren van die doelstellingen en dat creëert mogelijkheden tot greenwashing of zelfs ernstige misleiding, waar bijvoorbeeld de Duitse vermogensbeheerder DWS van wordt beschuldigd.

Het grootste misverstand is dat een organisatie claimt duurzaam te opereren omdat die organisatie beschikt over een ESG-beleid. Terwijl dat twee totaal verschillende zaken zijn. ESG is een raamwerk voor de niet-financiële factoren die van invloed zijn op risico’s en rendementen, met name milieufactoren en sociale en bestuurlijke factoren (Environmental, Social, Governance). Een organisatie met een ESG-beleid gebruikt dit raamwerk om op grond van deze factoren betere besluiten te nemen, besluiten die alle mogelijke criteria in ogenschouw nemen. Maar maakt dat een organisatie duurzaam?

Dat hangt natuurlijk helemaal af van de afwegingen tussen de verschillende factoren, de gewichten die aan de verschillende categorieën worden toegekend. Het gegeven bijvoorbeeld dat bij uitbreiding van de productie het waterverbruik wordt meegenomen in de besluitvorming, wil nog niet zeggen dat gekozen wordt voor de oplossing met het minste waterverbruik. Net zoals het meewegen van mensenrechten bij de keuze voor een nieuwe leverancier niet automatisch betekent dat de kandidaat wordt geselecteerd die op dat vlak het beste scoort.

Of een organisatie duurzaamheid kan claimen hangt daarnaast af van de breedte van haar inspanningen. Een organisatie die haar CO2-uitstoot weet te verminderen, is niet per definitie duurzaam. Want hoe staat het met diversiteit, met het stakeholder management, met kinderarbeid in de keten, met de klokkenluidersregeling, met afval et cetera? Pas dus op met de claim duurzaam te zijn, ‘omdat we een ESG-beleid hebben’.

In het verlengde van deze begripsverwarring tussen ESG en duurzaamheid ligt die tussen duurzaamheid en impact. Een duurzame organisatie verkondigt graag dat ze een positieve impact heeft op de maatschappij. Waarom is dat niet altijd zo?

Voor een deel is dat een kwestie van definities, maar dat maakt het onderscheid niet minder relevant. Impactbeleggen heeft – onderscheiden van duurzaam beleggen – een plaats veroverd in de financiële wereld en dan gaat het om de vraag of organisaties waarin wordt belegd specifiek en expliciet als doelstelling hebben om – naast het genereren van financiële opbrengsten – een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij. Die bijdrage moet meetbaar zijn.

Dan gaat het dus niet om het halveren van de CO2-uitstoot, het uitsluiten van leveranciers met onmenselijke arbeidsomstandigheden of het matigen van een uitbundige bonusstructuur. Dat zijn prijzenswaardige acties om de negatieve impact van de organisatie op de maatschappij te minimaliseren, maar ze horen thuis in een andere categorie dan de organisaties die ernaar streven hun positieve impact te maximaliseren. Dat zijn organisaties die oplossingen creëren voor (mondiale) maatschappelijke problemen of op een andere manier bijdragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties, met name rond milieu, circulaire economie, mobiliteit en gezondheid.

Duurzaam ondernemen en duurzaam financieren is gediend met heldere en eenduidige taal. Gezien de stortvloed aan begrippen, definities, kaders en afkortingen die ons de afgelopen jaren heeft bedolven, is dat geen eenvoudige opgave. Maar het is nodig om het kaf van het koren te kunnen scheiden. Laten we daarom beginnen met het op orde houden van de basis: verwar ESG niet met duurzaamheid en duurzaamheid niet met impact.

Leonie Jesse, Associate Director KPMG Sustainable Finance