TenneT, beheerder van het landelijke hoogspanningsnet, werkt overal in Nederland aan de verzwaring en uitbreiding van het hoogspanningsnet. Dit is nodig om aan de snel toenemende vraag naar elektriciteit te kunnen blijven voldoen. Een aantal grote uitbreidingsprojecten in het hoogspanningsnet van de provincies Gelderland en Utrecht en de Flevopolder (Zuidelijk en Oostelijk Flevoland) duurt langer dan gepland. Hierdoor moeten grootverbruikers van elektriciteit en de grotere producenten van wind- en zonnestroom in deze regio’s langer wachten op een nieuwe of zwaardere aansluiting. In de oorspronkelijke planning ging TenneT nog uit van oplevering van de projecten in 2029, in de nieuwe planning gaat de netbeheerder uit van 2033 en bij nog meer tegenslagen van 2035. TenneT en regionale netbeheerders Stedin (Utrecht) en Liander (Flevopolder en Gelderland) informeren de klanten die dit betreft de komende dagen.

Robert Kuik, directeur Netplanning bij TenneT: ‘Dit is een buitengewoon teleurstellende boodschap, niet alleen voor ondernemers en organisaties die langer moeten wachten, maar voor de hele regio. De druk op het elektriciteitsnet in dit gebied is al ongekend hoog. Dat is iets wat ons grote zorgen baart. We realiseren ons heel goed welke impact dit heeft op de economie, op woningbouw en op de voortgang van de energietransitie. Dit is niet het tempo dat Nederland nodig heeft. Ondanks intensieve samenwerking met de provincie en gemeenten worden we geconfronteerd met onvoorziene belemmeringen: langdurige  procedures, complexe locatievraagstukken en grondverwerving die veel meer tijd kosten dan we willen. We blijven alles op alles zetten om samen met onze partners oplossingen te versnellen.’

Warmold ten Zijthoff, regiodirecteur Utrecht bij Stedin spreekt van ongelofelijk slecht nieuws. ‘Deze vertraging is een grote klap voor de ruim 1.500 klanten die nu al op de wachtlijst staan voor extra capaciteit. Zij  zullen waarschijnlijk nog langer moeten wachten. Het is frustrerend dat het niet lukt om, ondanks het urgentiebesef en commitment van alle partijen, sneller tot keuzes te komen waar nieuwe stations gebouwd mogen worden. Ook voor consumenten en woningbouwers is dit geen goed nieuws. We maken ons zorgen of we de vrije toegang van kleinverbruikers tot het stroomnet kunnen blijven faciliteren, bijvoorbeeld voor  de aansluiting van laadpalen, woningen en voor mensen die willen verduurzamen. Consumenten, bedrijven en overheidsinstellingen kunnen allemaal helpen om de druk op het net te verminderen door minder energie te gebruiken tijdens de avonduren, tussen 16.00 en 20.00 uur, en juist meer energie te gebruiken op het moment dat de zon schijnt. Het is een oproep om flexibeler om te gaan met energie. Alle kleine beetjes helpen.’

Van 1 naar 4 deelnetten

Op dit moment is het hoogspanningsnet van de provincies Gelderland en Utrecht en de Flevopolder één geheel. TenneT knipt dit net op in vier deelnetten. Elk deelnet krijgt een eigen aansluiting op de landelijke 380.000 volt hoogspanningsring. Hierdoor creëert TenneT meer capaciteit in de verschillende gebieden en verdwijnt de onderlinge afhankelijkheid van de regio’s. Om deze opdeling in vier delen te realiseren is de verzwaring van een viertal bestaande hoogspanningsstations in deze regio cruciaal: Lelystad, Dodewaard, Doetinchem en Breukelen-Kortrijk. Pas als deze in werking zijn kunnen de netbeheerders nieuwe en zwaardere aansluitingen voor partijen op de wachtlijst mogelijk maken. Het opknippen in de vier deelnetten kan echter pas plaatsvinden als er ook een nieuw hoogspanningsstation in Utrecht Noord is gerealiseerd.

Behalve dat de bouw van het hoogspanningsstation in Utrecht Noord langer duurt dan gepland, schuift ook de opleverdatum van de projecten in Breukelen-Kortrijk en Amersfoort Noord naar achteren. De latere oplevering van deze projecten heeft vooralsnog geen extra impact omdat deze, volgens de huidige planning, nog steeds eerder gereedkomen dan hoogspanningsstation Utrecht Noord.

Locatie voor hoogspanningsstation grote uitdaging

Huib van Essen, gedeputeerde van de provincie Utrecht, onderschrijft de uitdaging van het vinden van een locatie in Utrecht Noord: ‘Dit is een zorgvuldig en veelomvattend proces in een complex gebied, waarin wij graag actief meedenken over passende oplossingen. Er wordt daarin intensief samengewerkt. Om deze samenwerking tussen de verschillende organisaties te versterken, richten wij een gezamenlijke projectorganisatie op. De ruimtelijke puzzel blijft lastig, maar samenwerking maakt het verschil. Ondertussen intensiveren wij de afstemming met het ministerie van Klimaat en Groene Groei over de mogelijke inzet van versnellingsmaatregelen voor de versterking van onze elektriciteitsinfrastructuur. Ook kijken wij samen met de netbeheerders naar mogelijkheden voor sneller aansluiten met flexibele contracten voor zowel grootverbruikers als ook duurzame opwek.’

Informatie voor klanten

TenneT, Stedin (Utrecht) en Liander (Flevopolder en Gelderland) informeren de klanten die dit betreft de komende dagen over de vertraging. De netbeheerders onderzoeken de komende maanden de nieuwe situatie op het elektriciteitsnet in deze regio, die door de vertragingen ontstaat. Hierbij worden de laatste inzichten, scenario’s, congestie op onderliggende middenspanningsnetten en ook de verwachte nieuwe data waarop de hoogspanningsstations in bedrijf worden genomen, meegenomen. De netbeheerders verwachten in het najaar klanten en andere belanghebbenden verder te kunnen informeren over wat de vertraging precies voor hen betekent.

Maatregelen noodzakelijk

TenneT, Stedin, Liander, betrokken provincies en het ministerie van Klimaat en Groene Groei werken al geruime tijd aan de uitvoering van een maatregelenpakket om overbelasting van het elektriciteitsnet in de provincies Utrecht, Gelderland en de Flevopolder vanaf 2026 te voorkomen. Deze aanpak is met deze recente vertragingen onverminderd urgent. De kans op invoering van de maatregel van een wachtlijst voor kleinverbruikaansluitingen, zoals woningen en klein MKB, neemt door de vertraging toe.

Elektriciteitsgebruik liefst buiten de spits

Ondanks de wachtlijsten voor nieuwe en zwaardere aansluitingen zijn er stappen die ondernemers en andere grootverbruikers van elektriciteit nu vaak al kunnen zetten om te starten, verduurzamen of verder te groeien. Bijvoorbeeld door energiebesparende maatregelen te nemen of door het huidige elektriciteitsverbruik zoveel mogelijk te verschuiven naar buiten de spitsuren op het elektriciteitsnet en opgewekte stroom zoveel mogelijk direct zelf te gebruiken. Ook een aansluiting delen met andere gebruikers (netburen) of gebruikmaken van nieuwe flexibele contractvormen kunnen mogelijkheden bieden. Dit vraagt flexibiliteit van deze klanten, iets wat in het energiesysteem van de toekomst een vanzelfsprekendheid wordt. Er zijn verschillende partijen die bedrijven hierin kunnen ondersteunen.

Historisch groot werkpakket

Het werkpakket van TenneT is de afgelopen jaren exponentieel snel gegroeid. De komende jaren staan onverminderd in het teken van grootschalige investeringen om de energienetten klaar te maken voor de
duurzame toekomst. TenneT voert de komende tien jaar 700 grote infrastructurele projecten uit. Het gaat om netuitbreidingen, vervangingsinvesteringen, nieuwe klantaansluitingen, aansluitingen van windparken op zee, reconstructieprojecten en de bouw van nieuwe stroomsnelwegen (380.000 volt). Ook de regionale netbeheerders werken op veel plaatsen aan de verzwaring en uitbreiding van het stroomnet.

Meer vertragingen verwacht

In april kondigde TenneT aan dat enkele projecten in Noord-Brabant en Limburg langer duren dan gepland en gaf de netbeheerder een landelijke waarschuwing dat meer projecten in Nederland de komende jaren vertraging oplopen. TenneT spant zich tot het uiterste in om dit te voorkomen, maar kan dat niet alleen. De netbeheerder roept overheden, toezichthouders en andere betrokkenen op om de broodnodige uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet te helpen realiseren. TenneT blijft zich maximaal inspannen om samen met de regionale netbeheerders en overheden versnellingsmogelijkheden te onderzoeken. De versnellingsmaatregelen die het ministerie van Klimaat en Groene Groei en TenneT recent hebben gepresenteerd staan in deze aanpak centraal. De potentiële effecten van het pakket op de betreffende projecten worden op dit moment samen met de overheden nader in kaart gebracht.