In aanloop naar vierde editie van de Top 25 Duurzame aanbesteders op dinsdag 1 november wordt het duurzaamheidsbeleid van aanbestedende diensten onder de loep genomen. Dit keer van die uit de Nederlandse provincies. Welke provincie is koploper als het gaat om het stimuleren van duurzaam bouwen? En welke provincies komen nog niet echt op gang? Het Aanbestedingsinstituut zocht het uit.

Om de mate van duurzaamheid in aanbestedingen in kaart te brengen, heeft het Aanbestedingsinstituut het gezamenlijk presteren van alle aanbestedende diensten in een provincie beoordeeld. Het gaat dan om alle werken die op het grondgebied van de verschillende provincies worden uitgevoerd, dus ook van de Rijksdiensten en andere landelijk of regionaal opererende organisaties. De analyse spitst zich toe op het gebruik van gunningscriteria die de mate van duurzaamheid bevorderen.

Grote onderlinge verschillen

Een vergelijking van de aanbestedingsjaren 2018 en 2021 laat zien dat er over de gehele linie een stijgend aantal duurzame gunningen plaatsvindt. De verschillen zijn echter groot. De aanbestedende diensten die in de provincie Zeeland opereren, kiezen bijvoorbeeld relatief het vaakst voor duurzame gunningscriteria. Het merendeel van de opdrachten in de provincie Limburg daarentegen biedt geen kansen voor duurzame, innovatieve, ondernemingen. In 10 van de 12 provincies is een duidelijke stijging te zien van het percentage duurzame gunningen. In Flevoland en Friesland is geen progressie geboekt. 

Score op duurzame gunningscriteria

De gekozen gunningscriteria zijn ondergebracht in drie categorieën: het duurzaam uitvoeren van de opdracht, bijvoorbeeld een zo laag mogelijke CO2-emissie, het bereiken van een zo duurzaam mogelijk resultaat, bijvoorbeeld een energieprestatieberekening, en de CO2-Prestatieladder. Helaas geeft niet iedere aanbesteder duidelijk aan welk soort duurzaamheid hij uitvraagt. Daarom is er ook een categorie “Niet concreet”. 

Het vragen om een duurzame uitvoering komt het vaakst voor: 41% Binnen deze categorie gaat het meestal om een plan van aanpak en/of het beperken van de CO2-uitstoot. In Overijssel, Groningen en Zuid-Holland was meer dan 50% van de duurzame gunningen gericht op duurzame uitvoering. De Zeeuwse aanbestedende diensten zijn in deze categorie hekkensluiter met slechts 17%. Zij zijn de koploper in het vragen om de CO2-prestatieladder (57%). Dat is het dubbele van het landelijk gemiddelde voor de CO2-prestatieladder: 28,7%. De percentages voor het gunnen op duurzame resultaten liggen dicht bij elkaar en rond het landelijk gemiddelde van 21,7%. Bij de aanbestedingen in provincie Noord-Holland is dat percentage het hoogst: 25,6%. 

Gewogen score

De uitvragen op duurzame uitvoering en duurzaam resultaat brengen een hogere stimulans en meer onderscheidend vermogen dan de CO2-Prestatieladder op dit moment kan bieden. Daarom worden deze categorieën momenteel hoger gewaardeerd bij de totstandkoming van de Top 25 duurzame aanbesteders. Om de vergelijking van het duurzaam presteren van de aanbesteders in de verschillende provincies betekenis te geven, relateren wij het percentage duurzame gunningen over de afgelopen vier jaar aan de voornoemde soorten gunningscriteria waarbij de gunningen op duurzame uitvoering en duurzaam resultaat de waarde 3 krijgen, de niet concrete duurzame gunningen op waarde 2 zijn gesteld en de CO2-prestatieladder geen verhoogde score krijgt. Dit leidt tot de volgende uitkomst: 

Ruimte voor verbetering

De aanbestedende diensten die in de provincie Utrecht actief zijn, hebben in de periode 2018 tot en met 2021 relatief het vaakst de keuze gemaakt om ondernemers uit te dagen tot het aanbieden en leveren van duurzame projectspecifieke prestaties. In deze provincie opereren vier overheden die al meerdere malen in de Top 25 duurzame opdrachtgevers zijn opgenomen: Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Gemeente Amersfoort en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Landelijk is alleen nog wel ruimte voor verbetering. Daarvoor is vooral van belang dat de duurzame ambitie breder wordt gedragen en gestimuleerd door de aanbestedende diensten.