Kate Raworth kwam in 2017 in haar boek Doughnut economics met een vernieuwende kijk op het economisch systeem. Zij beschrijft in haar doughnut-model hoe je met economische welvaart om moet gaan. Doel is om de behoeftes van iedereen te realiseren binnen de draagkracht van de aarde. Hierbij gelden twee grenzen, een sociale en een ecologische. Buiten dat het een mooie visie is die tot nieuw denken heeft geleid, kun je economie niet langer als uitgangspunt nemen maar moet ecologie centraal staan. Binnen de Doughnut Ecology zijn daarom een aantal innovaties doorgevoerd t.o.v. de Doughnut Economie:
1. De aanpak moet zich richten op ecologie en welzijn, niet op economie en welvaart.
De economie centraal blijven stellen met eventuele maximale groei, weliswaar binnen grenzen, is geen duurzame ontwikkeling en stuurt niet op welzijn. Ondanks dat Raworth wel voor welzijn pleit, straalt haar model dat niet geheel uit.
2. De aarde moet centraal staan, niet de positie van de mens.
De positie van de mens moet zich ontwikkelen van Ego (mens bovenaan natuur) naar Eco (mens onderdeel van natuur) naar Seva (mens dienstbaar aan natuur, bron: D.C. Wahl). Ecologisch staan we als mens diep in het rood, dit moet eerst hersteld worden.
3. Er moet een transformatie in denken plaatsvinden niet een verbeterde vorm van een economisch model.
Raworth wil van een traditionele economie naar circulaire economie. Dit gaat nog steeds uit van ontwikkeling in economie. De huidige crisissen vragen een aanpak waarin economie niet meer centraal staat, in welke vorm dan ook. Ook hier moet het streven welzijn zijn. Dat betekent dat je je vooral richt op (sociale en) ecologische ontwikkeling en economie als belangrijk instrument toepast.
4. Er moet een helder keuze gemaakt worden voor ecologie.
Binnen het model van Raworth kan mogelijk frictie ontstaan op moment dat de grenzen sociaal en ecologie elkaar tegenkomen. Dit gebeurt momenteel b.v. in Nederland als het gaat om wel of niet steenkool gebruiken vanwege de hoge energiekosten die leiden tot armoede. Kies je dus voor ecologie (geen steenkool) of kies voor de sociale kant minder armoede (wel steenkool). De huidige situatie verlangt een gezonde aarde, dus moet ten principale ecologie prevaleren. In dit geval geen steenkool gebruiken. Een vrij harde maar noodzakelijke keuze (uiteraard zijn vangnetten nodig aan de sociale kant).
5. Er moet naar balans gezocht worden i.p.v. sturen op grenzen.
Society en economy vormen een balans samen met ecology. Echter de prioriteit ligt bij ecologie waar met behulp van IDG 5 Acting (aansturen van verandering d.m.v. moed, optimisme, creativiteit en doorzettingsvermogen) en de SDG’s 7, 12, 13, 14 en 15 gestuurd wordt op herstel naar een duurzame gezonde aarde. Naast een model is er dus ook een strategie nodig, SDG’s en IDG’s kunnen helpen.
Het allerbelangrijkste is dat vanuit het huidige perspectief ecologie de sleutel naar welzijn is en economie slechts een hulpmiddel!
Frank Landman, eigenaar Everlast Consultancy / Voorzitter Raad van Toezicht Foundation for Global Goals / Columnist