Afgelopen week sprak Young Financials met Dick de Waard, hoogleraar Auditing aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) over Environmental, Social & Governance (ESG). Eerder was hij Audit Partner bij EY, waar hij medeoprichter was van de serviceline EY Climate Change & Sustainability Services. Sinds 1992 is Dick betrokken bij het accountancy onderwijs van de RUG. Wij vroegen hem naar zijn perspectief met betrekking tot ESG; nu en in de nabije toekomst.
Waarom is ESG een belangrijk thema?
‘Al 25 jaar vertel ik regelmatig hetzelfde verhaal over dit onderwerp, dat is soms teleurstellend. Een goede ontwikkeling is dat de Europese Unie er interesse in heeft gekregen, want het belang van onderlinge afspraken werd steeds groter. Elke onderneming schrijft haar jaarverslag op een eigen manier, waardoor het moeilijk met elkaar te vergelijken is. Het is dus belangrijk dat de EU leiding neemt over definities die gehanteerd moeten worden. De jaarrekening hebben we helemaal dichtgeregeld in gedetailleerde wetgeving. Maar als het op klimaatverandering aan komt, de grootste crisis die ons te wachten staat, staat er nog geen letter op papier.
Ik begrijp nog steeds niet dat wij op de middelbare school de kern van de economie leren, namelijk de vier productiefactoren, maar vervolgens alleen verder gaan met kapitaal. Mens en natuur zijn ook aspecten van het economisch bestel. Hoe kun je Finance studeren, zonder dat je oog hebt voor die andere productiefactoren? Wat als straks de olie op is? Dan moeten er nieuwe businessmodellen worden bedacht.’
Welke rol kan de financiële sector hierin spelen?
‘Banken hebben modellen ontwikkeld, waarin ze stellen dat hun totale financiële balans carbon neutraal moet zijn. Investeringen die toch een behoorlijke CO2 impact hebben, moeten gecompenseerd worden. Momenteel bestaat er een platform waar veel grote Nederlandse, maar ook internationale banken bij aangesloten zijn: Partners for Carbon Accounting Financials. Ook DNB en ECB stimuleren dit steeds meer. Een tijdje geleden sprak ik met een vertegenwoordiger van de European Investment Bank en die vertelde dat in hun beslissingsmodellen de CO2-uitstoot van ondernemingen meegewogen wordt. De financiële sector kan dus een zeer belangrijke intermediaire rol vervullen in het terugbrengen van de CO2-uitstoot.’
Weten bedrijven al hoe om te gaan met ESG?
‘Beursgenoteerde ondernemingen hebben daar zeker ideeën over. Ook het MKB begint er langzaam oog voor te krijgen. Ik ben aangesloten bij een aantal platforms binnen de Beroepsorganisatie voor Accountants. We zien dat kleinere bedrijven per definitie een focus hebben voor waarde creatie op de lange termijn. Ze kijken veel om zich heen en dragen vaak op hun manier al bij aan verduurzaming. Als je ze vervolgens vertelt, ‘hé, dit is duurzaam’, dan zullen ze vaak niet eens de link leggen. We zien dus zeker een vooruitgang van bedrijven met betrekking tot ESG.’
Waar ligt dan de grootste uitdaging? Bij de overheid of het bedrijfsleven?
‘Het lastige blijft dat geen enkele politieke partij klimaatverandering bovenaan zijn programma zet; er zijn te veel andere belangen. Het zal dus echt van de bedrijven en consumenten moeten komen. Voor bedrijven zijn er meerdere uitdagingen. Sommige ESG-aspecten leveren geld op, maar andere onderdelen kosten geld. Een andere uitdaging is dat de systemen van bedrijven er nog niet op ingericht zijn. Zo kun je bijvoorbeeld als doel stellen 20% minder CO2 uit te stoten, maar dan moet je hiervoor ook een planning en control cyclus inrichten. En wat doe je als de doelstelling niet wordt behaald? Vanuit de universiteit zien we dat ondernemingen prachtige verslagen schrijven, maar zodra de informatie concreet moet worden, zijn het er maar een paar die daar iets over zeggen. De planning en control cyclus wordt pas ingericht, als ze erop afgerekend worden.’
Jullie zijn de enige opleiding in Nederland die niet-financiële reporting zo centraal stelt. Welke rol zien jullie voor jezelf als Executive Master Opleiding?
‘De Executive Master is een accountantsopleiding. Wij vinden dat alle vakken rondom strategie en verslaggeving een niet-financieel element moeten bevatten. Daarnaast hebben we de executive course ESG Assurance, die volledig is gericht op niet-financiële verslaggeving. We zetten in op kleine cursusgroepen, om discussie te creëren. Er wordt deelgenomen aan de cursussen door bijvoorbeeld accountants, CEO’s, CFO’s en assetmanagers, wat zorgt voor verschillende invalshoeken.’
Wat voor banen verwacht u op basis van deze ESG-trend?
‘Waar wij het weleens over hebben, is dat de CFO vervangen wordt door de CPO: Corporate Performance Officer. Waar voorheen de focus voornamelijk lag op de financial performance, verschuift deze steeds meer naar de totale performance van een bedrijf. Verder werken vooral accountants veel met specialisten: voor elk specifiek vraagstuk wordt een andere specialist ingeschakeld. Zo zie ik dat ook in de toekomst voor ESG. Banken kunnen op hun beurt in een transitiefase afdelingen inrichten, die zich bezighouden met duurzaamheidsvraagstukken. Op de lange termijn is het denk ik voldoende om een interne ESG-helpdesk in te richten. Directeuren, beleggers en assetmanagers, maar ook riskafdelingen zullen er namelijk steeds meer in thuis raken.’
Wat voor advies zou u financiële starters, die willen bijdragen aan duurzaamheid, willen meegeven?
‘Allereerst moet je je erin willen verdiepen. Ten tweede, moet je er niet te enthousiast ingaan met te mooie verhalen. Mensen worden snel gedreven door deze thema’s, maar blijf je focussen. Bijvoorbeeld eerst focussen op het klimaat en daarna de andere thema’s. Begin klein en blijf concreet. Er moet namelijk vooral meer op papier worden gezet met betrekking tot ESG. Het vraagt de nodige tact, overredingskracht en geduld. Je moet als organisatie en medewerker aan de frontlinie staan, want voor je het weet ben je out of business.’