Sophie Renaud (43) kwam in de tijd dat zij voor KLM werkte veel in derdewereldlanden en nam zich toen voor ooit haar kennis ter beschikking te stellen van een organisatie die meer wilde bereiken dan een hogere aandeelhouderswaarde. ‘Ik wilde als ik voldoende ervaring had opgedaan die aanwenden voor een organisatie waar het meer betekenis heeft.’

Renaud, inmiddels commercieel directeur bij Fair Trade, wil zich sterk maken voor allerlei vormen van samenwerking met bedrijven die zich willen verbinden met maatschappelijk verantwoord ondernemen . Door opeenvolgende schandalen in het bedrijfsleven – boekhoudmalversaties bij Enron en Ahold , de bouwfraude – vragen bonafide bedrijven en consumenten zich af of handeldrijven ook anders kan. De organisatie Fair Trade, die zich vooral richt op eerlijke handel, acht nu de tijd gekomen om zich energieker tot die twee groepen te wenden.

De grote kerstpakkettenorder die TPG enige maanden geleden plaatste bij Fair Trade, is voor de buitenwereld in elk geval een teken geweest dat er iets aan het veranderen is. ‘TPG is daar al langer heel conscientieus mee bezig en voor ons is het geweldig dat wij deze order hebben gekregen. Dit zegt niet alleen iets over Fair Trade, maar vooral over TPG.’ Voor Renaud is het een teken dat het concept van Fair Trade leeft bij meer organisaties. ‘Er is een enorme positieve ontwikkeling gaande.’

Fair Trade werd 45 jaar geleden opgericht om rechtstreeks zaken te doen met ambachtslieden en boeren of bedrijven met een goed sociaal beleid in de Derde Wereld. Door uitschakeling van de tussenhandel en rechtstreeks contact te leggen met de producenten, konden producten ingekocht worden tegen een ‘faire’ prijs en ‘faire’ condities. Renaud: ‘Van huis uit is Fair Trade een bescheiden, tamelijk introverte organisatie, vooral gericht op het verbeteren van leef- en arbeidsomstandigheden in derdewereldlanden.’

Die bescheidenheid vindt ze wel positief, maar op sommige onderdelen is dit niet nodig, omdat Fair Trade nu meer marktgericht is en openlijker naar buiten zou mogen treden met haar bedrijfsfilosofie en de resultaten in de Derde Wereld. Renaud wil dat veranderen nu het klimaat voor eerlijke handel meezit.

Begin januari wordt het eerste ‘instore’ horecaconcept Fair Trade Café geopend in Donner in Rotterdam, de grootste boekhandel in Europa met twee miljoen bezoekers per jaar. Renaud is ontzettend blij met deze nieuwe activiteit, die zij mede heeft ontwikkeld. ‘In de lunchroom is de menukaart gebaseerd op exotische producten van Fair Trade en daarnaast is Max Havelaar het belangrijkste merk. We willen met dit laagdrempelige en optimistische café het publiek met Fair Trade laten kennismaken.’

Donner is de eerste in de rij, maar volgens Renaud zijn er meer ondernemers die samen met Fair Trade iets op willen zetten. ‘Het doel is om een breder publiek aan te spreken. Veel mensen zijn wel latent geïnteresseerd in het werk van Fair Trade, maar ze komen er niet mee in aanraking. Op deze manier kunnen wij ons volume vergroten en elkaar ook versterken. Wij zijn niet alleen een autoriteit op het gebied van eerlijke handel, maar we hebben ook een goed distributienetwerk wat food en non-food betreft en een retailkanaal. Ook vind je Fair Trade assortimenten in België.’

Naast een organisatie die producten importeert en afzet in diverse sectoren van het bedrijfsleven, overheid en gemeentes voegt Fair Trade nu een horecakanaal toe waar de kwaliteit en de afkomst van de producten te testen en te proeven zijn in een aangename omgeving.

De verzuiling die er in Nederland lang voor zorgde dat vooral mensen uit een bepaalde hoek zich aangesproken voelden tot eerlijke handel, bestaat niet meer, stelt Renaud. ‘Daarom is het goed dat Fair Trade de verbreding zoekt. Ons verhaal geeft toegevoegde waarde in deze tijd en regio van grotendeels overvloed en onbehagen.’

De ongelijke verdeling van welvaart in de wereld vindt ze onrechtvaardig maar daar kan iets aan worden gedaan. ‘Ik kom zelf uit een redelijk beschermd milieu. In mijn studententijd heb ik als stewardess gevlogen en was geschokt door het contrast tussen Nederland en ontwikkelingslanden.’ Vooral de mate waarin grote bevolkingsgroepen geen eerlijke kansen krijgen vond ze schokkend.

‘De Nederlandse maatschappij is redelijk genivelleerd, maar in Zuid-Amerika en Azië is de rijkdom ongelijk verdeeld. Miljoenen kinderen lopen een opleiding mis omdat ze als goedkope arbeidskracht ingezet worden. Het doet er zoveel toe of je een kans krijgt. Wij betalen hun ouders een eerlijke prijs, zodat de kinderen naar school kunnen. Het gaat ons erom dat iedereen in de keten baat heeft bij de handel. Dat is voor ons de betekenis van duurzaam.’

Renaud voelt zich bij Fair Trade ook op haar plaats omdat het de bedoeling is dat de partners in de ontwikkelingslanden uiteindelijk tot de reguliere markt toetreden. ‘Wij komen niet voort uit ontwikkelingshulp maar zijn een ontwikkelingsgerichte handelsorganisatie. Dat is precies wat mensen zo aanspreekt.’

Renaud ging na de middelbare school Frans studeren in Utrecht omdat ze zich in een taal wilde verdiepen. In haar vrije tijd werkte ze in winkels, werd stewardess en volgde een wijnopleiding tot het diploma vinoloog. ‘Ik denk dat ik redelijk ondernemend ben. De studie vond ik echter mateloos theoretisch. Ik weet nog dat het op een bepaald moment ging over de klinkerverandering in de Middeleeuwen in het oud Frans. Ik wilde nu eindelijk iets heel concreets, iets tastbaars gaan doen.’

De Bijenkorf vond Renaud een mooie winkel waar ze graag wilde werken en ze solliciteerde naar de functie van assistent bij de centrale inkoop. Na een aantal jaren kwam Ikea op haar pad, een bedrijf met een grote sociale component, maar waar alles gericht is op de verkoop. ‘Bij Ikea heb ik geleerd hoe belangrijk het is consequent na te denken en trouw te blijven aan je concept. Ikea toont aan dat je overal hetzelfde concept kunt doorvoeren, als je alle elementen in je bedrijfsvoering daarop afstemt.’

Die manier van denken gebruikt Renaud nu bij Fair Trade. Samenwerken met partners is voor een organisatie die ‘geen budgetten heeft om het van de daken te schreeuwen’ de beste manier om te groeien. ‘Wij kunnen iets bieden, namelijk het Fair Trade-concept.’ De eerlijke handel, waarbij alles is gericht op het daadwerkelijk verbeteren van het levensperspectief voor de producent is waar het om gaat.

Renaud, die haar marketing- en saleservaring heeft opgedaan bij grote organisaties als De Bijenkorf, Ikea en V&D, ziet het verschil in werkwijze. ‘Grote organisaties zijn veel harder en individueler, Fair Trade is persoonlijker en socialer.’ Daardoor zijn ze ook trager en daar heeft Renaud aan moeten wennen. ‘Bij commerciële organisaties bedenk je iets en kijkt vervolgens wie het kan produceren. Bij Fair Trade is het andersom. Je kijkt wat er productiematig mogelijk is en bekijkt met de producent of je tot de nodige kwaliteitseisen kunt komen en betrouwbare leveringsdata kunt afspreken. Dat is natuurlijk ook waar het om gaat. Fair Trade wil niet ergens beginnen om twee jaar later weer weg te lopen. Die mentaliteit is beslist anders dan ik gewend ben.’

Met twee kinderen van twee en vijf jaar schiet de vrije tijd van Renaud er vaak bij in, maar dat neemt ze graag voor lief. ‘Dat komt ook omdat ik een redelijk hoog ambitieniveau heb. Dan is tijd voor jezelf of het hebben van hobby’s moeilijk te combineren met mijn functie. Ik zou ook meer de boer op willen en willen reizen, cultureel opladen en veel lezen. Maar dat ga ik nog wel doen.’

catrien seite