Consumenten hebben nauwelijks een beeld bij het begrip ‘biobased’. En eenmaal geconfronteerd met biobased producten, roepen die nogal wat vragen op. Dit blijkt uit Europees onderzoek van Wageningen UR naar de consumentenperceptie van biobased producten. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het grootschalige Europese onderzoeksprogramma Open-Bio.
Voorafgaand aan een kwantitatieve survey ondervroeg LEI Wageningen UR focusgroepen in zes Europese landen: Denemarken, Tsjechië, Slovenië, Italië, Duitsland en Nederland. Volgens Wageningen UR-onderzoekster Marieke Meeusen verschilde de perceptie van consumenten in deze landen niet of nauwelijks van elkaar. ‘We merkten dat een grote groep consumenten niet goed weet wat het begrip inhoudt. Gemaakte associaties zijn biotechnologie, biologische landbouw of afbreekbaarheid. Weer anderen associëren het begrip biobased vooral met milieu of, nog breder, met duurzaamheid. Maar dat ‘biobased’ slaat op producten die uit hernieuwbare grondstoffen zijn gemaakt, is vrijwel onbekend.’
Verschillende eigenschappen
De respondenten kregen heel verschillende biobased producten voorgelegd. Daaruit kwam duidelijk naar voren dat zij biobased producten ieder op hun eigen voor- en nadelen beoordelen. Biobased tasjes worden heel anders beoordeeld dan biobased producten zoals kleding, verf of een dashboard. Die verschillende eigenschappen van producten roepen ook vragen op, constateerde Meeusen: ‘We lieten de respondenten bijvoorbeeld een biobased boodschappentas zien die composteerbaar is. Daardoor dachten veel mensen dat je die tas dus gewoon in de natuur kunt weggooien. Vervolgens dachten velen dat die composteerbaarheid voor alle biobased producten geldt, dus ook voor een stoeptegel. “Is die stoeptegel dan niet over vijf jaar vergaan?”’
Duidelijk is dat mensen een consistent verhaal willen horen, zegt Meeusen: ‘Alle aspecten van duurzaamheid moeten kloppen: zowel milieu- als sociale aspecten, zowel klimaateffecten als afval. Ook verwachten mensen dat álle schakels in de productieketen op orde zijn.
Behoefte aan duidelijkheid
Consumenten hebben dus behoefte aan duidelijkheid, zo blijkt. Zou een apart label ‘biobased’ daarbij helpen? Meeusen betwijfelt het. ‘De vraag is of je consumenten daar blij mee maakt of dat het alleen maar verwarrend werkt. Je zou je ook kunnen voorstellen dat ‘biobased’ een van de eisen wordt voor het verstrekken van het Eko-keurmerk. Hoe dan ook: om consumenten enthousiast te maken voor biobased producten moet het voor consumenten duidelijk zijn wat ‘biobased’ inhoudt.’
Functionaliteit biobased producten
Duidelijk is dat er verschillende biobased producten bestaan en dat claims van fabrikanten ook waar moeten zijn. Met dat doel onderzoekt Wageningen UR Food & Biobased Research in Open-Bio de functionaliteit van biobased producten, zoals isolatiematerialen uit hennep of vlas. Onderzoekster Karin Molenveld licht toe: ‘Sommige normen, zoals die voor isolatiematerialen, zijn verouderd. De normen voor isolatiematerialen stammen bijvoorbeeld nog uit de tijd dat er uitsluitend materialen uit minerale of fossiele grondstoffen op de markt waren, zoals steenwol. Biobased alternatieven hebben vaak minstens even goede functionele eigenschappen. Toch komen ze ten onrechte slecht uit de gangbare functionaliteitstesten, omdat hun aanvullende gunstige eigenschappen niet in de bestaande norm worden meegenomen. Denk aan ademende of vochtregulerende eigenschappen. Voor veel bedrijven zijn dit soort belemmeringen de reden om niet in te stappen.’
Veel behoefte aan onderzoek
Er is veel behoefte aan dit soort onderzoek, zegt Maarten van der Zee van Food & Biobased Research. ‘We krijgen veel vragen rond de functionaliteit van biobased producten. Zo horen we van materiaalproducenten nog wel eens: ‘Recyclingbedrijven willen geen biobased producten verwerken, want die verminderen de kwaliteit van de recyclingstroom.’ Wij zoeken dan uit hoe het écht zit. Dan kijken we bijvoorbeeld wat er tijdens het gehele proces gebeurt met een biobased of composteerbare verpakking: hoe gedraagt het zich vanaf het moment dat het in het sorteersysteem komt? Wat is de werkelijke invloed ervan op de kwaliteit van de recyclingstroom?’
Met de ontwikkeling van heldere normen voor biobased producten draagt Wageningen UR bij aan de herkenbaarheid van deze producten. Dit schept duidelijkheid voor bedrijven, overheden en consumenten en helpt obstakels weg te nemen.