Al een aantal jaar zien we ernstige toestanden in de pakketbezorging, met als nieuw dieptepunt gisterochtend de invallen door de arbeidsinspectie bij PostNL in België. Hierbij kwamen wederom serieuze misstanden aan het licht waaronder pakketbezorgers die zonder rijbewijs pakketjes bezorgden. Eerder al kopte de Volkskrant met een artikel over de prijs van gratis bezorging en de uitbuiting die dit veroorzaakt bij onderaannemers. En in november 2020 liet de Inspectie van SZW na een grootschalig onderzoek weten dat het vaker fout dan goed gaat bij onderaannemers van koeriersbedrijven zoals PostNL, DHL, DPD en GLS. Bij mensenrechten schendingen denken we vaak aan zaken als dwangarbeid, leefbaar loon en kinderarbeid, verstopt diep in de ketens van bedrijven in opkomende economieën. Helaas kunnen we deze schendingen ook dicht bij huis aanschouwen.

Gratis is nooit gratis. Ergens moet de prijs betaald worden voor de vele miljoenen pakketjes die in dit land “gratis” bezorgd worden. En in dit geval zijn het de onderaannemers, de pakketbezorgers die de prijs betalen. Is dat nodig? Als we kijken naar de omzetstijgingen en winst van de grote pakketbezorgers in coronatijd dan zou je denken van niet. Aandeelhouders werden het afgelopen jaar beloond met een riant dividend (beste sinds jaren). Het aandeel PostNL verdriedubbelde van het covid-19 dieptepunt tot vandaag. Eén eurocent per pakket, dit is wat PostNL-onderaannemers er vervolgens in 2021 slechts op vooruit zijn gegaan (de eenmalige beloning van €250 die vaste werknemers werd gegeven bereikte volgens Zembla niet alle onderaannemers).

Het is PostNL na jaren van beloftes nog steeds niet gelukt om alle onderaannemers een redelijk bestaan te geven en een menselijke baan. Vorig jaar bezorgde PostNL in december 32,9 miljoen pakketjes in NL en België (5 pakketjes per huis). Een groot deel hiervan werd gratis bezorgd mede door grote contracten met de Bol.com’s en Amazon’s van deze wereld. Ook deze bedrijven zijn mede verantwoordelijk. Wij zien deze misstanden niet alleen bij Post NL, maar in de gehele branche. De hele keten is verantwoordelijk. Als je als consument de keuze hebt tussen bezorging van €4,99 of gratis dan kies je voor de gratis variant. Wij, jij en ik, zijn medeverantwoordelijk. Dit is niet alleen een probleem van PostNL. Het is een structureel probleem dat vraagt om een (politieke) oplossing. De overheid kan niet blijven toekijken. Wij zouden ook niet vreemd opkijken als bedrijven hiervoor aangeklaagd zullen gaan worden.

Waarom stellen we niet een bezorg euro in? De huidige demissionaire minister van EZK, de heer Blok (of de volgende bewindsvoerder) kan de bezorg euro invoeren, naar het idee van het kwartje van Kok. Deze euro zou een maatschappelijk minimum kunnen waarborgen waardoor het wel mogelijk is om de moderne postbode een waardig bestaan te geven. Het geld dat overblijft kan in duurzaam vervoer gestoken worden.

Of je koopt je cadeau’s dit jaar bij de lokale winkel.

Fijne feestdagen gewenst voor iedereen,

Hester Holtland en Mart van Kuijk, project manager Duurzaamheid en Duurzaam beleggen bij Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling VBDO.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het FD