Door in te zetten op de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) kan de wereld weerbaarder worden in deze en in een volgende crisis.

Een paar dagen geleden probeerde ik een afspraak te maken met iemand van een grote organisatie om over de SDG’s te praten. “Het spijt me”, was het antwoord. “Maar dat is op dit moment niet zo belangrijk.” Dat begreep ik. Organisaties zijn nu vooral bezig met zich aan te passen aan de gevolgen van de coronamaatregelen.

Toch is niets minder waar: de coronacrisis maakt de Duurzame Ontwikkelingsdoelen belangrijker dan ooit. Hoe dichter we zijn bij het bereiken van de SDG’s, des te beter kunnen we als maatschappij een crisis doorstaan.

Mondiaal gecoördineerde aanpak

De SDG’s bieden een kompas tijdens de crisis en helpen ons weerbaarder te zijn voor toekomstige crises. SDG 3, toegang tot goede gezondheidszorg voor iedereen, is nu het meest urgent. In Nederland prijzen we ons gelukkig dat iedereen de verzorging kan krijgen die zij nodig heeft. In veel landen is die toegang er niet. De grote klappen zullen daarom waarschijnlijk gaan vallen in de armste ontwikkelingslanden. Want daar lijkt het virus nu helaas ook geland.

In Nederland prijzen we ons gelukkig dat iedereen de verzorging kan krijgen die zij nodig heeft. In veel landen is die toegang er niet.

Noodoplossingen die we nu in het Westen ontwikkelen, kunnen misschien ook in ontwikkelingslanden helpen om de ergste gevallen te behandelen. Ik las vandaag over het gebruik van aangepaste duikapparatuur in Italiaanse ziekenhuizen om het tekort aan zuurstofmachines op te vervangen. Maar daarmee zijn we er niet.

SDG 3 vraagt om een gezamenlijke aanpak van nationale en mondiale gezondheidsrisico’s. António Guterres, Secretaris Generaal van de Verenigde Naties (VN), schreef deze week aan G20-leiders: “We zijn zo sterk als het zwakste gezondheidssysteem in de wereld”. Hij riep op tot een mondiaal gecoördineerde aanpak om de crisis in te dammen.

Maar gezondheidssystemen functioneren niet op zichzelf en de gevolgen van een crisis reiken veel verder. Schoon water en goede sanitatie (SDG 6) zijn cruciaal voor het aanpakken van pandemieën. Ook daar zijn we wereldwijd nog niet op streek. Slechts 27 procent van de mensen in ontwikkelingslanden kan thuis de handen wassen met zeep en water.

Goede voeding (SDG 2) is een ander centraal element. Gezondere voeding maakt het immuunsysteem sterker. Maar SDG 2 gaat ook over voedselveiligheid. Daaraan moest ik denken toen ik een artikel las over de mogelijke bron van de uitbraak in China. Als mensen toegang hebben tot voldoende veilig en voedzaam eten, wordt het risico op verspreiding van ziekten door het eten van zieke dieren kleiner.

Lessen uit de crisis

Het belang van kennis en informatie in een crisis kan niet worden overschat. Universele toegang tot goed onderwijs (SDG 4) legt de basis voor een bevolking die informatie kan vinden, begrijpen en ernaar handelen. Moderne technologie is daarbij niet meer weg te denken. Daarom vraagt SDG 9 om universele toegang tot internet en investering in technologie, zodat niemand achterblijft. Vernieuwingen, bijvoorbeeld in leren op afstand, die uit deze crisis voortkomen kunnen voor ontwikkelingslanden nieuwe mogelijkheden bieden, mits de technologie betaalbaar en beschikbaar is.

Vernieuwingen, bijvoorbeeld in leren op afstand, die uit deze crisis voortkomen kunnen voor ontwikkelingslanden nieuwe mogelijkheden bieden, mits de technologie betaalbaar en beschikbaar is.

Ook in Nederland merkten we de voorbije dagen wat er al kan en waar nog verbetering mogelijk is op vlak van online leren. Maar tegelijkertijd zien we nieuwe diensten en vormen van hulp ontstaan, zoals studenten die via skype gratis leerlingen helpen terwijl hun ouders werken.

Ons geweten

De meest hardnekkige obstakels om een crisis het hoofd te bieden zijn armoede en ongelijkheid (SDG 1 en SDG 10). Niet alleen worden arme en achtergestelde mensen harder geraakt door de sociaaleconomische gevolgen van de crisis, zij hebben ook minder opties om zich tegen besmetting te beschermen.

Ik schrijf dit stuk achter mijn computer thuis. Mensen met weinig inkomsten zien zich gedwongen te blijven werken en – in veel landen – in overvol openbaar vervoer naar hun werk te gaan. Om maar te zwijgen van mensen in vluchtelingenkampen of andere humanitaire crisissituaties. Maar ook in Nederland zijn de meest onzichtbare mensen degenen die het zwaarst geraakt worden, bijvoorbeeld door het opdrogen van seizoenswerk of andere tijdelijke banen.

SDG 1 vraagt daarom te investeren in sociale bescherming en weerbaarheid van de armsten. Samen met een gezonde economie met waardige banen (SDG 8) geeft dit veerkracht om een crisis sociaaleconomisch te doorstaan. Voor ieder land, maar vooral voor landen met minder middelen, blijft dit een uitdaging. Er zijn de afgelopen jaren al goede modellen ontwikkeld, bijvoorbeeld droogteverzekeringen voor kleine boeren in Ethiopië die uitgekeerd worden met behulp van satellietdata. Nederland draagt aan dit soort ontwikkelingen bij via hulp en handel.

Goede ideeën die uit de huidige crisis voortkomen kunnen een extra zetje geven. Bedrijven in Nederland denken nu al heel creatief na over wat zij kunnen doen. Zoals het hotel dat zich aanbiedt als zorginstelling, de elektrische scooters die worden aangeboden aan bedrijven die plots veel meer thuis moeten bezorgen, de eigenaresse van het café op de hoek die een webshop opstart om haar koffie bij de mensen thuis te krijgen. Laten we die ideeën vasthouden, opschalen en met elkaar delen om de volgende crisis samen beter door te komen.

Juist in een crisis, waar we logischerwijze erg met onze eigen situatie bezig zijn, is SDG 10 ons geweten.

SDG 10 (ongelijkheid tegengaan) geeft ons daarbij de opdracht om de meest achtergestelde mensen extra te beschermen. Juist in een crisis, waar we logischerwijze erg met onze eigen situatie bezig zijn, is SDG 10 ons geweten. Heel mooi is dat we in Nederland zoveel solidariteit zien opbloeien. Een sterke samenleving waar iedereen zich betrokken voelt, met stevige en capabele instituties (SDG 16) zorgt ervoor dat we dit met elkaar kunnen. Laten we deze saamhorigheid ook uitstrekken naar mensen in landen die minder capaciteit hebben. Dat is de kern van SDG 17, wereldwijde partnerschappen om elkaar te helpen bij het behalen van de doelen.

Vrouwen werken door

Vorige week zag ik het lijstje met de ‘essentiële beroepen’ dat de overheid heeft vastgesteld. In bijna alle categorieën is de meerderheid vrouw. Veel vrouwen blijven gewoon buitenshuis aan het werk en lopen daarbij risico’s. Het gaat niet alleen over gezondheidsmedewerkers maar bijvoorbeeld ook over de kassamedewerkers. Terwijl vrouwen ook in Nederland nog steeds minder betaald krijgen dan mannen en vaker deeltijds werken. Bovendien nemen ze meestal een groter deel van de zorg voor kinderen en huishouden voor hun rekening. Een gewetensvraag: hoe heeft u thuis de taken verdeeld tijdens de crisis? SDG 5 roept op tot echte gendergelijkheid. Daarmee worden de risico’s en de lasten ook tijdens een crisis eerlijker verdeeld.

Zorgelijk is dat in sommige landen met de lockdowns ook het (huiselijk) geweld tegen vrouwen weer toeneemt. Een crisis kan ook leiden tot repressie en het inperken van vrijheden.

Het is belangrijk dat de mensenrechten als basis voor duurzame ontwikkeling centraal blijven staan. Zeker ook in drukbevolkte steden is dat van belang. Een gezonde, schone, goed bestuurde, en sociaal inclusieve stad (SDG 11) is beter in staat om bij rampen het aantal slachtoffers te beperken.

Wat als…?

De link met SDG 7, 12, 13, 14, 15 heb ik nog niet genoemd. Toch zijn die onmisbaar. Zonder een gezonde planeet geen gezonde bewoners. De ‘groene’ SDG’s vragen om duurzame energievoorziening, circulaire consumptie, klimaatactie en herstel van biodiversiteit op land en in de zee. Zonder succes op deze ‘groene’ SDG’s zal een pandemie als corona in de toekomst alleen nog maar lastiger te bestrijden zijn en neemt het aantal kwetsbaren toe. Klimaatgezant Marcel Beukeboom schreef daar eerder deze week een mooi artikel over.

De coronacrisis laat zien dat we in staat zijn om radicaal actie te ondernemen. Ook als dat grote veranderingen en aanzienlijke kosten met zich meebrengt. Dat we bereid zijn te vernieuwen en te veranderen als het dringend genoeg is. Dat we dat saamhorig doen en met zorg voor elkaar. Dat we niet op andere landen wachten om onszelf te beschermen. Wat als we dat ook voor de SDG’s doen?

Dit kan niet wachten tot we even niets anders aan ons hoofd hebben, want het is juist een antwoord op onze uitdagingen. We weten nu dat we de durf en de middelen wel degelijk hebben. Nu moeten we doorpakken. Anderen hebben ook al gepleit voor het gebruiken van deze ‘reset’ van de economie om de transitie te versnellen. Maak van deze crisis de springplank om een weerbaarder samenleving snel dichterbij te brengen.

Sandra Pellegrom, Nationaal SDG-coördinator

Dit artikel is eerder gepubliceerd op de website van SDG Nederland