“PHA is echt biologisch afbreekbaar en niet zoals andere biologisch afbreekbare plastics (zoals PLA) alleen afbreekbaar in een composteerfabriek, dat maakt PHA zo veelbelovend,” vertelt Jonathan Salt-Waninge, PHA-expert binnen Ecoras. Hij werkt al jaren aan de ontwikkeling van de biopolymeer PHA in diverse onderzoeksprojecten, met name gericht op de toepassingen ervan. “Momenteel wordt er nog gebruik gemaakt van commercieel beschikbaar PHA uit Azië. Geschikt materiaal, maar het heeft om meerdere redenen niet de voorkeur,” aldus Jonathan. “Deze PHA wordt gehaald uit suiker of plantaardige oliën wat natuurlijk met name voedingsgewassen kunnen zijn voor mensen. Liever haal je PHA uit een laagwaardige reststroom”. René Rozendal van Paques Biomaterials werkt daar al ruim 10 jaar aan.
Biopolymeer uit organische reststromen
René Rozendal (managing director van Paques Biomaterials): “Samen met de TU Delft hebben wij een technologie ontwikkelt waarbij we PHA produceren uit organische reststromen met behulp van bacteriën. Dit doen wij in nauwe samenwerking met vijf vooruitstrevende Nederlandse Waterschappen en afval- en energiebedrijf HVC. Momenteel opereren wij vanuit een demonstratie installatie in Dordrecht onder de projectnaam PHA2USE.”
PHA is simpel gezegd een soort van bacterievet. Als mensen veel eten, worden de niet verbrande calorieën opgeslagen als vetten. Dat doen deze bacteriën ook, maar dan in de vorm PHA i.p.v. vet. Deze bacteriën kunnen PHA maken uit afvalwater, zuiveringsslibben, GFT-afval, kortom in alles wat koolstof bevat. Een product gemaakt van PHA wordt in de natuur weer opgeruimd door bacteriën en schimmels die het gebruiken als een bron van energie.
“Nu is het natuurlijk niet de bedoeling dat we de producten die we in de toekomst gaan maken van PHA in de natuur gooien”, benadrukt René. “Ook deze producten kun je veel beter hergebruiken of recyclen. Het mooie is wel, voor alle end-of-life opties zijn deze producten veilig. Als het product dan toch, in het minst gunstigste geval, in de natuur terecht komt, dan wordt het in ieder geval weer volledig afgebroken. De bacteriën eten daar graag hun buikje mee rond.”
Producten die lekken in de natuur
Dit maakt dat zowel René Rozendal als Jonathan Salt-Waninge zich momenteel bezighouden met de toepassingen voor PHA. Dit doen ze zowel los van elkaar in diverse projecten als soms gezamenlijk in een project. Maar het gaat altijd om toepassingen die we veel in de natuur aantreffen of een grote kans hebben daar te eindigen. Zo werkt Paques Biomaterials aan controlled releaser fertilisers (CRFs) die voorzien zijn van een plastic omhulsel. De kunstmest in deze CRFs wordt mondjesmaat losgelaten in de grond, maar het plastic omhulsel blijft daar altijd liggen. Door dit omhulsel te maken van PHA, voorkom je het achterblijven van plastic in de natuur en daarmee ook de verspreiding van microplastics. Dat geldt ook voor de schoonmaakborstels die onze straten schoonvegen, die laten ook geregeld los.
Een van de andere projecten waar Jonathan Salt-Waninge in zit is Wad van Waarde. Zij ontwikkelen biobased en herbruikbare alternatieven voor plastic producten die vaak in de Waddenzee belanden. Denk aan vissershandschoenen en tassen, die straks hopelijk niet meer van plastic worden gemaakt maar van linnen dat gemaakt is van vlas. De Wadkop is het herbruikbare alternatief voor (single-use) plastic bekers en flesjes, en is gemaakt van PHA. Belandt de Wadkop per ongeluk toch in de Waddenzee, dan breekt het daar ook weer af. Want dat is ook het mooie van PHA. Het is overal biologisch afbreekbaar, zowel op land als in water.
“Binnen het Biocooperative Noord-Nederland onderzoeken wij voor welke toepassingen PHA gebruikt kan worden,” vertelt Jonathan. “PHA is een thermoplast en kan in de toekomst een uitstekend alternatief worden voor fossiele plastics zoals PE of PP. Mits de toepassing het materiaal niet afbreekt, want PHA is nu eenmaal biologisch afbreekbaar. Er wordt met name gericht op industriële toepassingen, die gemaakt worden met spuitgieten. Er zijn al enkele concrete voorbeelden van producten gemaakt van PHA, zoals kratten, mokken en laboratoriumproducten. Maar er kan nog zoveel meer. En dat gaat de komende jaren steeds meer onderzocht worden, naarmate de belangstelling voor PHA toeneemt. Want PHA biedt zoveel mogelijkheden. Stel je eens voor dat PHA het polyester in kleding kan vervangen en we straks geen microplastics meer aantreffen in ons water. PHA is eigenlijk gewoon een soort polyester, maar dan wel biologisch afbreekbaar. Zodra de toepassingen er zijn en er meer vraag gaat ontstaan naar PHA dan kan Paques Biomaterials het in grote volumes produceren. Dit is een geweldige bovenslag voor biobased en circulaire plastics,” sluit Jonathan af.