De elektriciteitsvraag in Nederlandse provincies groeit zo hard, dat veel provincies hun eigen energie- en ruimtelijke plannen niet meer kunnen waarmaken. Dat blijkt uit het nieuwe CE Delft-rapport Omgaan met provinciale schaarste, uitgevoerd in opdracht van de Natuur en Milieufederaties.
Als provincies hun huidige plannen – zoals uitbreiding van industrieclusters en datacenters – doorzetten, neemt de elektriciteitsvraag in sommige regio’s toe met 350 tot 400 procent richting 2050. Om deze vraag te dekken zou de duurzame elektriciteitsopwek op land moeten vertienvoudigen. Dat is ruimtelijk simpelweg niet haalbaar.
Schaarste aan ruimte en netcapaciteit
Volgens Annie van de Pas, directeur-bestuurder van de Natuur en Milieufederaties, wordt schaarste nog onvoldoende meegenomen in beleid: “Ruimte en netcapaciteit zijn beperkt. Zonder landelijke regie en duidelijke keuzes spelen we provincies tegen elkaar uit en groeit de ongelijkheid in toegang tot energie.”
Provincies in het rood
Vrijwel alle provincies komen in de knel, maar op verschillende manieren:
- Groningen en Zeeland zien de sterkste relatieve groei door industrie
- Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant krijgen de grootste absolute toename van de vraag
- Utrecht, Limburg, Noord-Holland, Overijssel, Zuid-Holland en Gelderland kunnen nooit voldoende duurzame energie opwekken om hun toekomstige vraag te dekken
“Om de totale vraag te volgen, zou duurzame opwek op land moeten vertienvoudigen – een ruimtelijke onmogelijkheid.” – de Natuur en Milieufederaties
Keuzes zijn onvermijdelijk
Vooral energie-intensieve industrie en datacenters drijven de vraag op, terwijl zij veel netcapaciteit claimen en relatief weinig maatschappelijke waarde opleveren. Ondertussen dreigen woningbouw, mkb en maatschappelijke voorzieningen te worden verdrongen.
“Door niet te kiezen creëren we energietekorten,” aldus Van de Pas. “We moeten durven sturen op grootverbruikers die daadwerkelijk bijdragen aan het toekomstige verdienvermogen van Nederland.”
Van hoeveel naar waarvoor
Het rapport onderstreept dat de centrale vraag niet langer is hoeveel energie Nederland kan opwekken, maar waarvoor die energie wordt ingezet. Zonder prioritering dreigt een situatie waarin essentiële functies – zoals wonen, toekomstgerichte bedrijvigheid en natuurherstel – achteraan komen te staan.
Als we nu niet kiezen, hebben we straks niets meer te kiezen
De grootte van de toekomstige energiebehoefte is géén natuurwet. Het is het gevolg van keuzes—of van het uitblijven ervan. Wij roepen het Rijk, provincies en maatschappelijke partners op om deze nieuwe feiten als vertrekpunt te nemen voor een volwassen debat over de verdeling van energie én ruimte.
Niet langer vanuit de gedachte: “Hoe houden we iedereen aangesloten?”
Maar vanuit de vraag: Waar bloeit Nederland nou echt van op? Zowel op het gebied van economie, inwoners, natuur als kwaliteit van leven?”
De keuzes die we nu maken bepalen hoe Nederland er over 10, 20 en 30 jaar uitziet. En belangrijker nog: wie van die toekomst kan meegenieten.
Naar aanleiding van het CE Delft onderzoek is een visiestuk geschreven.
Meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief Klimaat & Energie om op de hoogte te blijven!
