De private sector moet samen met overheden en burgers werken aan systeemveranderingen die nodig zijn om de VN-doelstellingen op gebied van duurzame ontwikkeling te bereiken. In september 2015 tekenden 190 landen daarvoor. In Nederland moet het ondernemingsrecht directeuren ertoe aanzetten om doelgericht leiderschap in te zetten voor de ‘omslag’ die nodig is om deze VN-doelstellingen te behalen, aldus prof. dr. Tineke Lambooy op 21 september 2016 tijdens haar oratie ‘Leadership, Entrepreneurship and Stewardship in Corporate Law’. Met haar oratie accepteerde ze officieel haar aanstelling als professor aan Nyenrode Business Universiteit.

Veranderingen bewerkstelligen via de wet

Op 21 september 2016 accepteerde prof. dr. Tineke Lambooy LL.M. in het openbaar haar leerstoel Ondernemingsrecht bij Nyenrode Business Universiteit. In haar lezing benadrukte ze dat weinig bedrijven in Nederland over een duidelijke doelstelling of programma’s beschikken om systematisch klimaatverandering of maatschappelijke veranderingen te adresseren. Ze pleit ervoor het ondernemingsrecht te gebruiken om een ‘wezenlijke omslag’ te bewerkstelligen zodat de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling gerealiseerd kunnen worden. Directeuren moeten aanwijzingen krijgen om zich te ontwikkelen tot doelgericht opererende leiders.

‘Leadership, Entrepreneurship and Stewardship’

Prof. Lambooy stelt dat Leadership, Entrepreneurship  en Stewardship nuttige richtinggevende waarden zijn voor doelgerichte organisaties. Ze wijst erop dat er een nieuwe groep ondernemers is, die hun definitie van leiderschap niet beperken tot de waarde voor aandeelhouders of tevredenheid van werknemers of klanten. Zij leiden hun bedrijf met veel meer nadruk op de bredere, sociale context waarbinnen het bedrijf opereert.

Ook identificeert ze sociaal ondernemerschap als een pioniersbeweging, die de weg baant voor doelgericht ondernemerschap. De hybride zakelijke organisaties van sociale ondernemers die met hun onderneming een maatschappelijk doel willen dienen, worden echter nog niet ondersteund in het Nederlandse ondernemingsrecht.

Tijdens haar onderzoek naar het concept Stewardship concludeerde prof. Lambooy dat dit vaak wordt uitgelegd als het vasthouden van de financiële waarde van de onderliggende onderneming of aandelen: “Maar als je Stewardship bekijkt vanuit duurzame ontwikkeling, gaan je gedachten vanzelf uit naar zorg voor het milieu en voor de maatschappij. Dit betekent dat bedrijven hun impact op natuurlijk kapitaal moeten herbezien. Dit milieubewuste systeemdenken is een nieuwe aanpak, die veel bedrijven heel wat hoofdbrekens kost. Het ondernemingsrecht kan hen daarbij helpen, door nieuwe procedurele normen te introduceren die bedrijven houvast geven bij het vervullen van hun zakelijke en maatschappelijke doelen.”

Waardecreatie voor de lange termijn

Volgens prof. Lambooy kunnen bedrijven via het ondernemingsrecht onder meer worden gestimuleerd door van de raad van bestuur te eisen dat zij een visie, missie en strategie formuleren, en deze opnemen in hun publicaties en bedrijfscommunicatie. Visie, missie en purpose moeten binnen het bedrijf worden overgenomen middels een proces waarbij alle belanghebbenden betrokken zijn, en er moeten voor zowel de lange termijn als de korte termijn ijkpunten worden geformuleerd. Een concreet geformuleerde corporate purpose helpt een raad van bestuur om zakelijke activiteiten daarop aan te passen, en om aan belanghebbenden uit te leggen hoe zij deze willen realiseren. Dit kan belanghebbenden over de streep trekken om het bestuur tijd te gunnen voor de implementatie. Prof. Lambooy: “Recent is gebleken dat het ondernemingsrecht en duurzame best practices voor het bedrijfsleven een positieve wisselwerking kennen. Bedrijven zullen hun perspectief verbreden. Ze zullen niet alleen naar waardecreatie op de lange termijn voor het bedrijf en het bovenliggende concern kijken, maar ook naar waardecreatie voor alle belanghebbenden. Sterker nog, ze zullen kijken naar maatschappelijke waarde.”

Leerstoel

Tineke Lambooy zal de leerstoel benutten om wetenschappelijk onderzoek te doen naar corporate governance en rentmeesterschap bij bedrijven. Daarnaast gaat ze door met haar onderzoek naar de ontwikkeling van wettelijke regimes die van toepassing zijn op zowel maatschappelijke ondernemingen als de nieuwe bedrijfsmodellen die zij testen. Ze hoopt dat deze modellen op een gegeven moment worden overgenomen door reguliere bedrijven, en dat die bedrijven dan volledig transparant zullen zijn over het behalen van hun purpose en hunStewardship betreffende milieu en maatschappij. Educatie is daarbij van groot belang, vindt prof. Lambooy. “Ik waardeer het zeer dat Nyenrode Business Universiteit ervoor gekozen heeft om Leadership, Entrepreneurship en Stewardshipals kernwaarden op te nemen in de academische vlag, en dat de universiteit nadrukkelijk heeft gesteld actief bij te willen dragen aan een nieuwe generatie ondernemende leiders die Stewardship koesteren. Ik ben er trots op om bij te dragen aan die purpose.”

De oratie kan hier worden gedownload.