De uitdagingen waar we voor staan zijn enorm. Het klimaat verandert en dat merken we allemaal. Er moet dus vaart gemaakt worden. En om onze planeet te behouden zullen we ook sneller onze economie circulair moeten inrichten. Uitgebreid onderzoek door Stichting Sustainability University onder meer dan honderd MVO- en duurzaamheidsmanagers in Nederland laat zien dat bedrijven moeten investeren in het ontwikkelen van specifieke vaardigheden om dit voor elkaar te krijgen.
Ondanks dat er steeds meer plannen en akkoorden zijn gekomen blijven de resultaten uit. Het Circularity Gap Report 2020 concludeerde dat we slechts 8,6% circulair zijn, nog minder dan het jaar ervoor. De CO2 emissies dalen nauwelijks en Earth Overshoot Day is ieder jaar vroeger. Bedrijven kunnen een belangrijke rol spelen om dit tij te keren. Duurzaamheid of mvo (maatschappelijk verantwoord ondernemen) is steeds vaker onderdeel van de strategie van bedrijven, de business case wordt beter en ook de noodzaak om ons eigen gedrag te verduurzamen wordt onderkent. Dat is een goed begin, maar nog niet een garantie voor het realiseren van een transitie en daadwerkelijk boeken van resultaat. Hiervoor moet MVO geborgd worden in alle bedrijfsactiviteiten en -processen, ook in de keten. In de meeste (grote) bedrijven is een MVO – of duurzaamheidsmanager verantwoordelijk om deze transitie te realiseren en te borgen.
Uit onderzoek van de Stichting Sustainability University onder ruim honderd MVO-managers in Nederland blijkt echter dat volgens hen, gemiddeld genomen, de borging van MVO in hun bedrijf nog in het beginstadium is. In 2019 is er slechts een lichte verbetering te zien ten opzichte van 2018. En dat terwijl we juist moeten versnellen.
Er wordt wel een verschil geconstateerd in de verschillende processen of afdelingen in bedrijven. Zo is de borging in management, strategie en communicatie processen verder dan in de processen IT en financiën.
Het achterblijven van borging in de financiële processen kan tot vertraging leiden aangezien duurzame verandering om investering vraagt en een andere kijk op business cases en verdienmodellen.
Minder aandacht voor de transitie naar circulair en inclusief
Het onderzoek laat zien dat bedrijven in de afgelopen jaren meer tijd besteedden aan de energietransitie dan aan circulair of inclusief werken. Dit is mogelijk te verklaren doordat de energie en klimaatagenda al langer onderwerp van aandacht is. Tevens zijn veranderingen die nodig zijn voor de energietransitie in bedrijven vaak minder complex en in de bestaande, lineaire organisatie in te passen. Het veranderen naar een Circulaire Economie grijpt in op alle business processen en vraagt om ander gedrag en een andere manier van werken.
Andere competenties noodzakelijk
Verandering in bedrijven is afhankelijk van de mensen die in bedrijven werken en die uiteindelijk andere dingen moeten gaan doen. Anders dan zij gewend waren en waarschijnlijk anders dan waar zij voor opgeleid zijn. Zij moeten circulair, klimaatneutraal en inclusief gaan werken. Dit geldt in eerste instantie voor de MVO-manager, die de transitie in gang moet zetten en borgen in de organisatie. Het onderzoek laat zien dat de MVO-manager die zich richt op energietransitie andere competenties, dat wil zeggen “het vermogen om effectief te presteren”, nodig heeft dan degene die zich richt op projecten in de circulaire economie of sociale verantwoordelijkheid. Voor de circulaire economie wordt ‘systeemdenken’ als belangrijkste competentie genoemd. Dit is voor de energietransitie ‘vooruitdenken’ en voor inclusief en sociaal werken ‘interpersoonlijke vaardigheden’.
Dit onderzoek richt zich op de duurzaamheidsprofessional, waarvan het merendeel aangeeft zijn carrière ook te zullen vervolgen in dit vakgebied. Zij zullen zich als eerste de relevante competenties eigen moeten maken, maar uiteindelijk zullen alle medewerkers in staat moeten zijn om circulair, inclusief en klimaatneutraal te werken en hebben ook zij deze ‘duurzaamheidscompetenties’ nodig. Als bedrijven de transitie willen versnellen zal er dus geïnvesteerd moeten worden in het opleiden en ontwikkelen van medewerkers.
Stichting Sustainability University doet onder meer sinds 2018 jaarlijks onderzoek onder MVO-professionals door middel van een online enquête. Dit onderzoek belicht de status van het vak van MVO-managers, de mate van borging van duurzaamheid in bedrijven en de rollen en vaardigheden die nodig zijn voor de duurzame transitie. Alle resultaten van dit onderzoek zijn te vinden op www.sustainabilityuniversity.org.
Het onderzoek 2020 wordt van april t/m juni uitgevoerd en zal extra ingaan op de noodzakelijke competenties voor de Circulaire Economie. Ondersteund door de Goldschmeding Foundation is de Sustainability University een onderzoeksproject gestart naar de competenties die nodig zijn in bedrijven om de transitie naar een Circulaire Economie te versnellen.