De controle van duurzaamheidsinformatie wordt snel onderdeel van de accountantscontrole. Vanaf 2024 moeten de eerste van ongeveer 50.000 ondernemingen in Europa en honderden Nederlandse bedrijven verplicht rapporteren over duurzaamheid onder de EU-richtlijn CSRD. Dat betekent geïntegreerde rapportage van financiële én duurzaamheidsinformatie, en dus ook geïntegreerde assurance door de accountant. De zoektocht naar een accountant die beide informatiestromen van zekerheid kan voorzien, begint vandaag.
Een accountant die naar financiële én duurzaamheidsinformatie kijkt? Voor Marcus Looijenga (foto), als partner binnen PwC expert in ESG-rapportage en controle, zijn het twee werelden die samenkomen. ‘Er is veel overlap in deze informatie en dus synergie in de controle. Daarom geloof ik in een geïntegreerde aanpak en een geïntegreerd accountantsteam.’
CSDR: ook een accountant voor duurzaamheidsinformatie
Als op 1 januari 2024 de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) in werking treedt voor een bepaalde groep ondernemingen, betekent het dat bedrijven ook voor de duurzaamheidsinformatie een accountant moeten benoemen. Looijenga raadt het af om twee verschillende accountants aan te wijzen. ‘Vroeger was duurzaamheid iets dat je ernaast deed, maar dat is verleden tijd. Duurzaamheid is nu verankerd in het bedrijfsmodel. Ze vormt een risico óf creëert juist waarde voor de onderneming en heeft dus ook financiële impact. Dat vraagt om een geïntegreerde accountantscontrole’, legt Looijenga uit.
Verankering van ESG in de strategie
De verankering van ESG in de strategie vereist een scherpe, kritische en kundige blik op duurzaamheidsbeleid en verslaglegging. Daniel van Veen, als partner actief op het gebied van ESG-assurance, noemt als voorbeeld de lage waterstand in de Rijn en de financiële impact daarvan op bedrijven.
Door klimaatverandering is de toevoer van gletsjerwater en regenwater in de zomer onzeker, met de daling van de waterstand in de Rijn tot gevolg. Hierdoor missen fabrieken, bijvoorbeeld in het Ruhrgebied, toevoer van grondstoffen met grote financiële schade tot gevolg. ‘Het gaat vaak om integratie van duurzaamheid in risicomanagement en de doorrekening naar de financiële impact van die risico’s. Die wisselwerking vergt een geïntegreerd team. Het helpt als de accountant het gehele bedrijf goed kent, zodat zijn of haar gedegen blik, kennis en ervaring het bedrijf vooruit helpen.’
Een geïntegreerd controleteam ondersteund door ESG-experts
Wat betekent een geïntegreerd auditteam voor klanten in de praktijk? Eén team, één verantwoordelijke partner en specialistische ondersteuning door ESG-experts waar nodig. ‘Bij PwC zijn we begonnen met het opleiden van al onze accountants op het gebied van ESG, zodat het hele auditteam iedere klant op elk gebied kan ondersteunen. Ook werken we aan data- en technologieoplossingen. Niet alleen om efficiënter te kunnen werken, maar ook om de uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt op te kunnen vangen’, zegt Van Veen.
‘Onze accountants met ESG-kennis vormen de basis. Daarnaast hebben we een groot team met specifieke ESG-auditors. En daar bovenop hebben we ook nog vakspecialisten in huis, zoals mensenrechtenexperts, klimaatspecialisten en biologen’, legt Looijenga verder uit. ‘Als een zuivelbedrijf wil rapporteren over emissies en biodiversiteit is het essentieel dat we iemand in ons team hebben die stikstof goed begrijpt en de juistheid van de rapportage kan controleren.’
Waardevernietiging in de praktijk
Dat dit van groot belang is, laat de actualiteit zien. Een bekende maaltijdbezorger daalde bijvoorbeeld snel in beurswaarde op basis van de manier waarop het bedrijf werknemers behandelt. Een voorbeeld van waardevernietiging in de praktijk. Daarnaast heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) recent twee bekende kledingbedrijven een reprimande gegeven vanwege ‘onduidelijke en onvoldoende onderbouwde’ duurzaamheidsclaims. Komen de bedrijven de beloofde beterschap niet na, dan kunnen boetes volgen.
‘We kennen allemaal de schandalen in de financiële wereld door onjuiste informatieverstrekking. Binnen de duurzaamheidswereld gaat dat ook gebeuren. Juist daarom is ESG-assurance zo essentieel’, meent Looijenga.
De natuurlijke adviesfunctie van de accountant
Nieuwe Europese regelgeving op het gebied van duurzaamheidsinformatie komt snel op bedrijven af. Het aantal kpi’s waarover verplicht moet worden gerapporteerd, groeit. ‘ Maar bedrijven kiezen ook zelf kpi’s die passen binnen de strategie en doelstellingen van de organisatie. Dat is al snel meer diffuus,’ zegt Van Veen.
Als voorbeeld noemt hij het productassortiment van een supermarktketen en de rapportage op het aantal ‘gezonde producten’. Want, wat is gezond? ‘Dat is een kwestie van definitie. Als accountant kijk je vaak mee aan het eind van het verhaal. De accountant wordt gezien als het sluitstuk, maar voor mij is de natuurlijke adviesfunctie van de accountant essentieel in mijn relatie tot klanten’, aldus Van Veen.
‘Wij houden een spiegel voor richting het bestuur. Waar staan ze? Zetten ze de juiste stappen? Waar zitten de problemen? Hoe doen ze dit in het buitenland? Dat zijn de vragen die wij voor én tijdens het proces kunnen en moeten stellen’, vult Looijenga aan.
Een nieuwe accountant? Nu aan de slag met een transitieplan
‘In een eerste gesprek met klanten verwijs ik altijd naar onze eigen ESG-ambities en onze duurzaamheidsrapportage. Daarin staat wat we allemaal bereiken, hoe we daarover rapporteren en wat voor impact we daarmee bereiken’, zegt Looijenga. ‘Met reasonable assurance van onze eigen accountant’.
Veel bedrijven moeten zich momenteel klaarstomen voor de nieuwe wet- en regelgeving en een aantal moet tegelijkertijd van accountant wisselen, door de verplichte roulatie van accountants. ‘Organisaties moeten de nieuwe accountant snel aan boord krijgen, zodat assurance verleend kan worden als straks de nieuwe regelgeving van kracht wordt’, aldus Van Veen. ‘Het is dus van belang dat de nieuwe accountant goed en tijdig wordt meegenomen in de voorbereiding op die nieuwe wet- en regelgeving, al vroeg in de transitiefase.’
Goed en tijdig, wat betekent dat? ‘Als een klant op 1 januari 2024 aan regelgeving moet voldoen om daar in 2025 over te rapporteren, moet je uiterlijk 1 januari 2023 – zo niet eerder – in gesprek gaan met elkaar om te begrijpen welke stappen er genomen moeten worden’, zegt Van Veen.
Vanuit zijn ervaring benadrukt hij het belang om met een brede en diverse groep binnen de organisatie het gesprek aan te gaan. ‘We luisteren naar de wensen van de klant, de uitdagingen, de kansen en de risico’s. We kijken naar alle facetten en brengen de risico’s in kaart en leggen de kansen op tafel. Looijenga knikt. ‘Op het gebied van duurzaamheid is het fijn als wij als accountant eerder onderdeel zijn van de transformatie. Dat helpt beide partijen, dus dat maken we altijd expliciet in ons transitieplan.’
‘Niet-financiële informatie gaat even belangrijk worden als financiële informatie’
Voor Looijenga is het essentieel dat we de wereld beter achterlaten. Hij refereert aan zijn dochter van zes, die haar toekomst nog voor zich heeft. ‘ESG en duurzaamheid zijn zulke grote thema’s. Vanuit de meeste beroepen kun je hieraan een bijdrage leveren. Ik doe dat als accountant. Daarom heb ik het belang van duurzaamheid binnen de accountancy ook altijd naar andere professionals willen overbrengen.’ Acht jaar lang doceerde Looijenga daarom ‘Auditing & ESG Assurance’ aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Als we er samen mee aan de slag gaan, kunnen we echte impact maken.’
Van Veen zet alles op alles om met zijn ervaring en kennis de stap naar een duurzame economie makkelijker te maken. ‘De jeugd van tegenwoordig kijkt straks als werknemer, belegger en investeerder niet meer enkel naar een winstcijfer, maar ook naar emissies, arbeidsomstandigheden en andere ESG-elementen’, aldus Van Veen. ‘Ik heb niet de pretentie alles te weten. Het is een zoektocht die we samen moeten voltooien. Van één ding ben ik wel overtuigd. Niet-financiële informatie gaat even belangrijk worden als financiële informatie.’