Bedrijven die zich inzetten voor de circulaire economie hebben tussen 2018 en 2023 bijna 164 miljard dollar opgehaald, blijkt uit het onlangs gepubliceerde Circularity Gap Report (CGR®) Finance. De investeringen in circulaire bedrijfsmodellen stegen in de tweede helft van de periode (2021-2023) met 87% ten opzichte van de voorgaande jaren (2018-2020), wat wijst op een groeiende interesse van investeerders en een groeiende businesscase voor de circulaire economie. Toch stroomt het meeste kapitaal nog steeds naar meer conventionele oplossingen zoals autoreparatie, wederverkoop van elektrische apparaten en recycling, waardoor veel impactvolle innovaties ondergefinancierd blijven.
Het Circularity Gap Report Finance is de eerste empirische wereldwijde studie die de wereldwijde financiële stromen naar circulaire bedrijfsmodellen, zoals wederverkoop en reparatie, kwantificeert en verklaart. Dit maakt het mogelijk om de ‘gap’ in de financiering voor een circulaire economie te schatten. Het rapport is geschreven door de Amsterdamse impactorganisatie Circle Economy in samenwerking met KPMG International, met steun van de International Finance Corporation (IFC). Het rapport benadrukt dat investeringen in de circulaire economie risicogecorrigeerde rendementen kunnen opleveren. Circulaire bedrijfsmodellen genereren extra inkomsten, ontsluiten nieuwe markten en leveren meer waarde met minder grondstoffen. Bovendien ontpopt circulariteit zich tot een belangrijke strategie voor de financiële sector om grondstoffenrisico’s te beheersen die voortvloeien uit verstoringen in de toeleveringsketen en materiaalschaarste – risico’s die nu relevanter zijn dan ooit, gezien handelsoorlogen en geopolitieke instabiliteit.
De sector erkent deze voordelen steeds meer: investeringen in de circulaire economie zijn gegroeid van 10 miljard dollar in 2018 tot 28 miljard dollar in 2023, met een piek van 42 miljard dollar in 2021. Hoewel deze opwaartse trend wijst op een sterkere businesscase voor circulariteit, wijst het uitblijven van de piek van 2021 op een afnemend momentum. Banken nemen het grootste deel van deze investeringen voor hun rekening in de vorm van schulden. Desondanks vertegenwoordigen circulaire investeringen nog steeds slechts 2% van al het gemeten kapitaal (in het kader van dit rapport), wat duidt op een enorm onbenut potentieel. Investeringen gaan voornamelijk naar conventionele toepassingen van circulariteit, zoals verhuur en reparatie, die al tientallen jaren bestaan. Impactvolle oplossingen en innovaties in ontwerp en productie ontvingen slechts 4,7% van alle investeringen, ondanks hun potentieel om afval en vervuiling bij de bron te elimineren.
‘De circulaire economie is niet alleen een duurzame oplossing – het is een essentieel instrument om financiële risico’s te beheersen’, aldus Marvin Nusseck, Finance Lead bij Circle Economy. ‘Van verstoringen in de toelevering die samenhangen met de afhankelijkheid van grondstoffen van afzonderlijke landen tot de toenemende kans op belastingen op nieuwe grondstoffen: de economie van grondstoffengebruik verandert. Circulaire bedrijven zijn goed gepositioneerd om in deze nieuwe realiteit te floreren. Daarom moeten investeerders heroverwegen hoe ze risico’s en waarde in circulaire modellen inschatten – door hun kaders te actualiseren om de voordelen van de circulaire economie te weerspiegelen en zo veerkracht op te bouwen.’
De wereldeconomie is momenteel slechts voor 6,9% circulair* en de kloof in circulariteit wordt steeds groter. Het heroriënteren van financiering van lineaire naar circulaire activiteiten is cruciaal om deze trend te keren. Een meer circulaire economie stelt ons in staat een hoge levensstandaard te behouden en tegelijkertijd de druk op het milieu te verminderen en op de lange termijn economische veerkracht op te bouwen.
Investeerders en kredietverstrekkers kunnen waarderings- en risicobeoordelingsmethoden actualiseren om de waardebehoud van duurzame, repareerbare, geleasede of herbruikbare producten en de verminderde afhankelijkheid van volatiele wereldwijde toeleveringsketens te weerspiegelen.
Financiële toezichthouders kunnen deze verschuiving versnellen door circulaire definities en meetmethoden te standaardiseren en openbaarmaking met betrekking tot de circulaire economie verplicht te stellen. Dit omvat de verplichting voor bedrijven om te rapporteren over hun afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen en het opnemen van hulpbronnenrisico’s in financiële stresstests – zoals de impact van materiaaltekorten of ecologische ineenstorting.
Beleidsmakers kunnen een reeks fiscale maatregelen onderzoeken die de maatschappelijke en milieukosten van hulpbronnengebruik en de economische risico’s die hiermee gepaard gaan, effectiever erkennen. Overheidsinstellingen kunnen het waargenomen risico van de circulaire economie verminderen door marktvraag naar circulaire producten en diensten te genereren via groene overheidsaanbestedingen en directe investeringen in kritieke circulaire infrastructuur.
Circulaire modellen met een hoge impact blijven grotendeels ondergefinancierd, wat een aanzienlijk onbenut potentieel vertegenwoordigt en een gemiste kans is om een veerkrachtigere financiële sector op te bouwen. Het realiseren van dit potentieel vereist gericht beleid, bijgewerkte financiële kaders en een gezamenlijke inspanning om kapitaal te verschuiven naar circulaire oplossingen.
‘De economische argumenten voor voortdurende investeringen in de circulaire economie zijn duidelijk. Bedrijfsleiders, kapitaalverschaffers en investeerders begrijpen nu dat je in een onzekere geopolitieke en economische omgeving geen langetermijngroei kunt realiseren zonder circulaire economiestrategieën centraal te stellen’, aldus Arnoud Walrecht, hoofd circulaire economie bij KPMG Nederland.
‘Onze bevindingen laten zien dat de economische argumenten voor investeringen in de wereldwijde circulaire economie onderbouwd zijn en verankerd zijn in het denken en plannen van de directie. Of het nu gaat om het aanpakken van blokkades in de toeleveringsketen of het navigeren door de regelgeving voor meer recycling- of hergebruikmodellen, het bedrijfsleven wordt geconfronteerd met een nieuwe realiteit. Onze bevindingen laten zien dat er vooruitgang wordt geboekt, maar dat er veel meer schaal en focus nodig is. Dit kunnen we bereiken door gezamenlijk, internationaal te focussen op het vergroten van de kapitaalstromen naar kansen in de circulaire economie.’
* Volgens het Circularity Gap Report 2025 van Circle Economy
