Er is veel te doen om vliegen en de impact daarvan op het milieu door de uitstoot van CO2. Maar is er ook voldoende bewustwording over de schade die het kopen van nieuwe kleding of het eten op ons bord met zich meebrengt? Naast wetgeving heeft ook de burger hier eigen verantwoordelijkheid en is deze gebaat bij retailers die duidelijkheid geven over de producten die ze aanbieden.
Het laatste IPCC-rapport laat duidelijk zien dat klimaatverandering veroorzaakt wordt door het handelen van de mens. De daarbij gepaard gaande CO2-uitstoot leidt tot opwarming van de aarde met als gevolg zeespiegelstijging, overstromingen door overmatige regenval, langdurige droogte en verlies aan biodiversiteit. Gemiddeld stoot een Nederlands gezin, bestaande uit 2,2 personen, 19.000 kg CO2 per jaar uit. Dat is circa 8.600 kg per burger. Een gemiddelde wereldburger stoot 4.600 kg per jaar uit en dat ligt ruim onder de 15.000 kg CO2 van de gemiddelde Amerikaan. Om de opwarming onder de 2 graden te houden moet volgens het KNMI de verdere CO2-uitstoot onder de 1200 biljoen kg blijven. Dat is een duizelingwekkend getal en komt overeen met 150.000 kg CO2 die een gemiddelde wereldburger over zijn hele levensduur nog zou mogen uitstoten. Zo bezien kan een Amerikaanse burger op dezelfde wijze nog tien jaar CO2 blijven uitstoten en dan is zijn deel op.
Uitstoot drastisch minderen
De CO2-uitstoot verminderen kan op veel manieren. Minder of niet vliegen is daar een van. Lange rijen op Schiphol en schreeuwerige en verleidelijke reclames lieten het afgelopen jaar echter zien dat de burger na de covid-crisis er weer op uit wilde. Volgens de Rijksoverheid draagt de wereldwijde burgerluchtvaart bij aan 2 tot 3 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Vanwege de toenemende welvaart is de verwachting dat dit nog flink gaat toenemen. MilieuCentraal geeft aan dat van alle uitstoot van een gemiddeld Nederlands gezin 9 procent afkomstig is van vliegen. Opmerkelijk is dat 42 procent niet vliegt en dat 8 procent verantwoordelijk is voor 40 procent van de vliegreizen. Een citytripje met het vliegtuig is voor veel mensen heel normaal geworden en een retourtje Barcelona levert 522 kg CO2 per persoon op. Per trein is dit slechts 38 kg. Daar 49 procent van de Nederlanders voor verdubbeling is van de ticketprijzen voor bestemmingen binnen Europa en circa 15 procent van de Nederlanders last zegt te hebben van vliegschaamte, lijkt meer bewustwording te ontstaan dat vliegen te laagdrempelig en te goedkoop is. Echt opgeven willen we het echter nog niet.
En op meer punten kan worden bespaard. Het huis goed isoleren leidt tot minder energieverbruik, net als het zelf opwekken van duurzame energie. Het gebruik van energie in een Nederlands huishouden draagt volgens MilieuCentraal gemiddeld 19 procent bij aan de totale uitstoot. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor het vaker laten staan van de op fossiele brandstof rijdende auto. Transport is, naast vliegen, goed voor 18 procent van de uitstoot van een gezin. En door 1 dag in de week geen vlees te eten kan een persoon op jaarbasis 73 kg aan CO2 besparen. Een volledig vegetarisch menu leidt tot 525 kg besparing per jaar per persoon en is daarmee nagenoeg gelijk aan de uitstoot van het genoemde retourtje Barcelona. Het minder kopen van nieuwe spullen zoals kleding bespaart ook. Het aanschaffen van kleding en andere spullen veroorzaakt 11 procent van de totale CO2-uitstoot van een gemiddeld huishouden. Langer dragen, repareren, hergebruiken en recyclen is het advies.
Bewustwording van de consument
Het wordt hoog tijd dat burgers kleur gaan bekennen door bewuster te handelen en uitstoot gaan minderen want ons handelen leidt ook tot andere excessen zoals vervuiling, sociale misstanden en het verdwijnen van biodiversiteit. Babette Porcelijn gaf eerder in haar boek De verborgen impact al aan dat een burger de meeste positieve impact kan maken door andere keuzes te maken ten aanzien van mobiliteit, voeding en het kopen van nieuwe spullen.
De transitie naar ‘net-zero’ is inmiddels gaande en data geven ons steeds meer inzicht in onze persoonlijke situatie. Bij wet inzicht afdwingen hoeveel CO2-uitstoot een product of dienst veroorzaakt en hier een CO2 belasting aan ophangen is zeer wenselijk. Zo gaan we richting een ‘echte prijs’ voor goederen en diensten, die leidt tot het maken van bewustere keuzes nu blijkt dat duurzame consumptie en spotgoedkoop niet samengaan. Met fiscale maatregelen kan gezorgd worden dat hierdoor in prijs gestegen goederen en diensten ook voor mensen met lagere inkomens bereikbaar blijven.
Transparantie van producten
Uiteindelijk gaat het niet om uit schaamte te handelen of iets na te laten, maar om de relatie die we hebben met de aarde, met elkaar en met toekomstige generaties. Dat werkbaar houden vereist bewustwording en daadkracht waarbij de burger in veel gevallen niet altijd op de overheid of bedrijfsleven hoeft te wachten. Maar hulp daarbij is meer dan welkom. Retailer Xenos is hier vorig jaar mee gestart door elk gemeten product van een Nature Impact Rating te voorzien, gebaseerd op scores van het Global Sustainable Enterprise Systeem (GSES). Dit is een onafhankelijk overkoepelend informatielabel om consumenten te informeren over de impact op de natuur van de materialen waarvan een product en verpakking gemaakt is en het productieproces. Hier de CO2-uitstoot van een product aan toevoegen zou een goede doorontwikkeling zijn. Ik zou in de retail pleiten voor meer transparante informatievoorziening richting de burger zodat deze geholpen wordt om andere afwegingen te maken. Dit leidt uiteindelijk ook voor een retailer tot een duurzamer en toekomstbestendiger model.
Henk Hofstede, sector banker Retail bij ABN AMRO