Franjo Stakovic: ‘Circopomp realiseert drievoudige waardecreatie’

Platforms spelen een essentiële rol in de circulaire economie omdat ze zorgen voor voldoende volume dat benodigd is voor de economische levensvatbaarheid van zo’n economie. Circopomp is een Nederlands platform voor en tussen aan de ene kant de Nederlandse installatiebranche en aan de andere kant de grote Europese producenten van pompen. Installateurs leveren hier gebruikte pompen in die worden gesorteerd in een sociale werkplaats en vervolgens naar pompenfabrikanten gaan. Ook inkoopcombinatie Inka, met 24 aangesloten middelgrote tot grote leden, sloot zich bij Circopomp aan. Een flinke boost voor het volume dat via het platform zijn weg terugvindt naar Europese pompenfabrikanten.

Alleen al in Nederland worden jaarlijks zo’n 750.000 lucht- en vuilafscheiders, honderdduizenden vlotterontluchters en afsluiters en ruim een miljoen grote en kleine pompen door installatiebedrijven vervangen. Ze belanden op stortplaatsen terwijl componenten en zelfs complete producten makkelijk hergebruikt kunnen worden.  Een groot deel daarvan werkt zelfs nog, maar wordt bijvoorbeeld wegens een hoog energieverbruik vervangen en leent zich voor refurbishing om weer een nieuw leven te beginnen.

Circulair platform

Circopomp is een één van de circulaire platforms onder de paraplu van Circospin, dat ruim vier jaar geleden werd opgericht door Franjo Stakovic en Marco Pastoor. Het idee daarvoor kwam uit de koker van een grote Europese pompenfabrikant. Gemeenschappelijke deler van alle Circospin-platforms is drievoudige waardecreatie: circulair (materialen hergebruiken, componenten remanufacturen, producten refurbishen), sociaal (mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt) én economisch (grondstoffenschaarste).

First movers

In Nederland staan al bij zo’n 180 organisaties waaronder ook installatiebedrijven, over het hele land verspreid, inzamelpallets waarin vervangen HVAC-producten kunnen worden gedeponeerd. Op de pallet staat duidelijk aangegeven wat er wel en niet in mag. Als de pallet bijna vol is, wordt de QR-code gescand en de gegevens ingevuld op de website van Circopomp. De pallet wordt opgehaald en een nieuwe lege inzamelpallet wordt geplaatst. De volle pallets gaan naar een sociale werkplaats in Rotterdam, waar de diverse producten worden gesorteerd en vervolgens naar de oorspronkelijke fabrikanten gaan. Wat de pompen betreft bestaan afspraken met een aantal grote Europese pompenproducenten.

Stakovic: “De meeste leveranciers staan open voor onze aanpak, maar hebben allemaal wel hun eigen duurzaamheidsvisie. We doen nu zaken met de first movers, de trendsetters. Een aantal fabrikanten, groothandels, installateurs, maar ook woningbouwcorporaties en een inkoopcombinatie zoals Inka.”

Grondstoffenschaarste

Ook de grote Europese pompenfabrikanten hebben te maken met het Corporate Sustainable Reporting Directive (CSRD). Dat is de rapportageplicht qua negatieve effecten voor mens, milieu en klimaat en geldt zowel voor de eigen bedrijfsactiviteiten als die in de hele waardeketen (richting leveranciers én eindgebruikers). Worden materialen, grondstoffen en componenten hergebruikt, dan wordt de CO2-footprint verlaagd. “Een andere reden waarom leveranciers met ons in zee gaan, is ook de grondstoffenschaarste op bepaalde gebieden. Een economisch argument dus. Wat ook een rol speelt is dat voor CSRD-rapportage data nodig zijn. Die kun je onder meer uit je retourstroom halen”, aldus Stakovic.

Maar er is voor de fabrikanten van pompen nog meer belangrijke informatie uit de retourstroom te halen. Bijvoorbeeld in welke type pompen, of series welke onderdelen het af laten weten. Dat is belangrijke informatie voor engineering. Niet alleen om de storingsgevoeligheid te verkleinen, maar ook voor circulair ontwerpen (circulair by design).

Circulair productalternatief

Circopomp is een platform voor en tussen aan de ene kant de Nederlandse installatiebranche en aan de andere kant de grote Europese leveranciers van pompen. Het platform geeft antwoord op de vraag van, vooralsnog een aantal grote, installatiebedrijven of er ook een circulair productalternatief is en de vraag van de leverancier of er dan wel wat wordt ingeleverd om te hergebruiken. Dat is de raison d’être van het circulaire platform Circopomp.

Voldoende volume is essentieel

Beide partijen betalen voor het gebruik van het platform een contributie. Van groot belang is het hebben van voldoende volume. Voor de leveranciers omdat ze zo het benodigde volume hebben voor serieus hergebruik van materialen en het refurbishen van producten. Zo ontstaan economies of scale. Voor de installateurs is het aanbieden van veel volume ook van belang, omdat zij dat op termijn terug gaan zien in de contributie die zij betalen.

Inkoopcombinatie

Over volume gesproken, inmiddels heeft ook Inka zich bij Circopomp aangesloten. Inka is een van de oudste inkoopcombinaties/inkoopkantoren van Nederland, opgericht in 1919. Ze verzorgt de inkoop van tal van goederen en diensten voor de 24 leden, de vennoten. Het zijn alle middelgrote tot grote installatiebedrijven, tevens familiebedrijven. Eric Pluut, directeur van Inka: “In heel veel installatieproducten zit een pomp. Om een idee te geven: vorig jaar zijn in Nederland alleen al in cv-ketels zo’n 400.000 pompjes vervangen.”

Re-used in Europe

Het zijn drukke tijden in de installatiebranche, en de focus ligt primair bij het vele werk dat op tijd af moet, wat een uitdaging is met het nijpende tekort aan medewerkers. Mede daardoor staat hergebruik niet heel hoog op de agenda. Toch is het tij aan het keren, weet Inka-directeur Pluut: “Made in Europe én Re-used in Europe is een trend aan het worden. Als ik kijk naar de houding van onze vennoten ten aanzien van circulair, dan verschilt die. Ze willen het, of ze willen het (nog) niet. Een aantal van de Inka-vennoten is intrinsiek gemotiveerd. Een aantal van de aangesloten installatiebedrijven is ook CSRD-plichtig. Voor de vereiste rapportage zijn data nodig, en Circopomp kan ons die leveren.”

Maar niet alleen op circulair gebied zijn data van belang. In de installatiebranche is preventief onderhoud een thema. Data die via het Circopomp-platform, en ook van fabrikanten beschikbaar gaan komen zijn essentieel voor preventief onderhoud.

Succesfactoren

Platforms zijn van groot belang voor een circulaire economie. Een economie die Nederland in uiterlijk 2050 wil hebben gerealiseerd. Het Circopomp-platform laat zien dat het kan, en naar meer smaakt. Daarvoor zijn verschillende succesfactoren. Er zijn vele variabelen in het spel, maak het daarom niet te complex. Het is een nieuwe manier van business en mede daarom een kwestie van een lange adem. Niets doen is geen optie. Werk rustig naar je einddoel toe. Circopomp laat zien dat je op circulair, sociaal én economisch gebied wel degelijk tegelijkertijd waarde kunt creëren.