Op deze Internationale E-Waste Dag wordt de omvang van het wereldwijde probleem van elektronisch afval opnieuw onder de aandacht gebracht. In 2022 produceerde de wereld 62 miljoen ton e-waste, genoeg om 1,55 miljoen vrachtwagens van 40 ton te vullen. Slechts 22,3% daarvan werd op de juiste manier ingezameld en gerecycled. Recyclen is een oplossing, maar enkel als het niet anders kan. Om e-waste daadwerkelijk te verminderen en kostbare materialen te hergebruiken, zouden we simpelweg langer met producten moeten doen.

In Europa alleen al kwam in dat jaar 14,4 miljoen ton elektrische en elektronische apparatuur op de markt, maar werd slechts 5 miljoen ton ingezameld. Hoewel Europese wetgeving voorschrijft dat minimaal 65% van het elektronisch afval moet worden ingezameld, blijft het daadwerkelijke percentage steken rond 40,6%.

Nederland in top 3 e-waste

Ook Nederland blijft achter in het inzamelen van elektronisch afval. Het inzamelingspercentage in Nederland ligt op 43%, wat neerkomt op bijna 220 miljoen kilo e-waste per jaar. Daarmee haalt Nederland zijn eigen doelen niet en staat het bovendien op plek 3 in de EU als het gaat om e-waste per hoofd van de bevolking: gemiddeld 21 tot 25 kilo per jaar.

Focus op verlenging van de levensduur

Recycling blijft belangrijk, maar zou het sluitstuk moeten zijn van een bredere strategie waarin verlenging van de levensduur centraal staat. Het verlengen van de levensduur van apparaten, bijvoorbeeld via refurbishment, biedt aanzienlijke milieu- en economische voordelen, omdat het bestaande grondstoffen optimaal benut. Door refurbishment blijven de materialen behouden die al in apparaten aanwezig zijn, terwijl het tegelijkertijd zorgt voor een duurzamer gebruik van technologie.

In het refurbishment-proces worden apparaten grondig gecontroleerd en getest, zodat ze weer betrouwbaar functioneren. Het voorkomt bovendien dat waardevolle materialen verloren gaan of extra energie nodig is voor demontage en verwerking. Neem bijvoorbeeld smartphones: ze bevatten talloze moeilijk te vervangen onderdelen, van batterijen tot zeldzame metalen zoals kobalt en lithium.

Daarnaast is de milieu-impact van een refurbished toestel aanzienlijk lager dan die van een nieuw apparaat, vooral omdat de energie-intensieve productie wordt vermeden. De productie van een nieuwe smartphone is goed voor ruim 80% van de totale CO₂-voetafdruk van het toestel. Het is dan ook logisch dat een refurbished toestel een aanzienlijk kleinere ecologische voetafdruk achterlaat.

De aanstaande Circular Economy Act: een kans om de rol van refurbishment te herzien

Met de nieuwe Circular Economy Act, die eind 2026 wordt verwacht, krijgt Europa de kans om structurele barrières weg te nemen die de groei van refurbishment nog in de weg staan.

  1. Meer ambitieuze doelen voor hergebruik/refurbishment moeten in de herziening van afvalwetgeving worden opgenomen. Niet alleen op gewicht gebaseerde recycling- of inzamelingsdoelen, maar ook cijfers voor het aantal apparaten dat wordt hergebruikt, refurbished of wordt voorbereid voor hergebruik.
  2. Duidelijkere definities om onderscheid te maken tussen ‘hergebruik’, ‘voorbereiding voor hergebruik’, ‘refurbishment’ en ‘recycling’. Deze duidelijkheid is nodig zodat het beleid refurbishment op een juiste manier kan stimuleren. De onlangs aangenomen Ecodesign for Sustainable Products Regulation biedt al een definitie van refurbishment.
  3. Stimulansen die zijn afgestemd op waardebehoud: beleid en financiering moeten repareerbaarheid en refurbishment ondersteunen. Dit helpt om consumptiepatronen te veranderen: consumenten houden apparaten langer, waardoor de vraag naar nieuwe apparaten afneemt.
  4. Consumentenbewustzijn en toegang: vergroot het bewustzijn dat refurbished technologie aan zeer hoge kwaliteitsnormen voldoet (batterijconditie, authenticiteit van onderdelen, tests van alle functies). En zorg ervoor dat consumenten hun oude apparaten eenvoudig kunnen inleveren voor refurbishment.

Door sterker in te zetten op refurbishment, kunnen we de elektronische afvalberg daadwerkelijk verkleinen. Dan kan Internationale E-Waste Dag straks symbool staan voor vooruitgang in plaats van verspilling.

Claire Darmon – Hoofd Public Affairs Europa bij Swappie