Het is zelden de bedoeling van bedrijven om te discrimineren. In hun gedragscodes spreken ondernemingen zich vaak expliciet uit tegen discriminatie. In de praktijk krijgen multinationale ondernemingen er echter nogal eens mee te maken. Discriminatie herkennen en er doeltreffend tegen optreden is niet eenvoudig. Wie in andere landen opereert, komt bovendien in aanraking met andere discriminatievraagstukken. Het is belangrijk dat ondernemingen hierop zijn voorbereid.

De nationale wetgeving van de Golfstaten bijvoorbeeld, legt beperkingen op aan vrouwen. Zij mogen bepaalde beroepen niet uitoefenen en in Oman mogen zij overdag niet werken. Soms zijn culturele en sociale patronen lastig te doorbreken en vormen zij een obstakel om discriminatie op de werkvloer te voorkomen. In India leidt het nog altijd heersende kastensysteem ertoe dat mensen uit lagere kasten geen toegang hebben tot onderwijs, wat hun kansen op hoog gekwalificeerd werk verkleint. In landen die recentelijk verwikkeld waren in een conflict, zoals Bosnië of Rwanda, zijn de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen vaak nog gespannen. Een onderneming die in die landen opereert moet vaak extra zijn best doen om gelijkheid op de werkvloer te garanderen.

In Amnesty’s publicatie worden dilemma’s besproken waar bedrijven tegenaan lopen. Hoe stel je bijvoorbeeld vast of iemand alleen op zijn vaardigheden wordt beoordeeld en er niet, onbewust, vooroordelen meespelen? Heldere criteria voor wie in aanmerking komt voor promotie zijn daarbij bijvoorbeeld onontbeerlijk.

Om een beleid effectief in praktijk te brengen blijkt een aantal elementen van belang. Allereerst dient de directie de aanpak van discriminatie serieus te nemen. Vervolgens zijn communicatie van het nondiscriminatiebeleid en eventueel training van het personeel nodig om het beleid op de werkvloer te realiseren. Een klachtenprocedure maakt toetsing van de effectiviteit van een beleid mogelijk. Werknemers moeten de gelegenheid hebben om al dan niet anoniem verhaal te halen als zij het gevoel hebben te worden gediscrimineerd. Voor het vertrouwen van werknemers in een dergelijk systeem is het van belang dat klachten altijd serieus in behandeling worden genomen en dat de beslissingen die hieruit voortkomen worden nageleefd.

Non-discrimination and equality bevat een reeks aan aanbevelingen voor het bedrijfsleven, die op basis van de praktijkervaringen van andere bedrijven zijn geformuleerd. De publicatie wordt verspreid onder bedrijven.

De Human Rights and Business Pages is een serie publicaties van Amnesty International voor bedrijven om inzicht te krijgen in de betekenis van mensenrechten voor bedrijven. De reeks van publicaties behandelt de vier fundamentele arbeidsrechten: vrijwaring van dwangarbeid, vrijheid van vereniging, vrijwaring van discriminatie en het verbod op kinderarbeid. In 2006 verschenen de delen over dwangarbeid en vakbondsvrijheid. Eind van dit jaar wordt de publicatie over kinderarbeid verwacht.

Exemplaren van Non-discrimination and equality kunt u opvragen bij de eenheid Economische Relaties van Amnesty International. U kunt de publicatie ook downloaden op www.amnesty.nl/documenten/nondiscrimination.pdf.

Ook in Nederland is discriminatie een serieus probleem. Dit najaar vraagt Amnesty International Nederland aan middelgrote bedrijven wat zij doen om discriminatie op de arbeidsmarkt te voorkomen én diversiteit te bevorderen. Amnesty heeft negentien algemeen erkende maatregelen onder elkaar gezet in een ‘Intentieverklaring’. Directeuren van bedrijven kiezen de maatregelen die bij hun bedrijf passen en ondertekenen de verklaring. Daarmee laten ze zien wat ze al doen, en wat ze gaan realiseren in 2008. In de brochure ‘Leiderschap gevraagd’ worden de maatregelen en de aanleiding voor dit initiatief toegelicht. Zie www.amnesty.nl/discriminatie voor downloads van de brochure en de Intentieverklaring. Heeft u vragen of opmerkingen over dit initiatief, neem dan contact op met de medewerkers van het Programmateam Discriminatie: (020) 626 44 36 of discriminatie@amnesty.nl.