Vanwege het turbulente wetgevingsproces bestaat er nog steeds onzekerheid over de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Maar de klok tikt door. Het recente advies van de European Financial Reporting Advisory Group over de ESRS maakt één ding duidelijk: ondanks de onzekerheid moet je nú (opnieuw) beginnen met de implementatie van de CSRD.

De afgelopen weken is er vooruitgang geboekt met het Sustainability Omnibus Package, een initiatief van de Europese Commissie om de regels voor duurzaamheidsrapportage en due diligence regels in de EU te stroomlijnen binnen de Europese Green Deal.

Op 3 december 2025 heeft de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) haar definitieve aanbeveling over de vereenvoudigde en herziene European Sustainability Reporting Standards (ESRS) gepresenteerd aan de Europese Commissie, nadat er in juli publieke input en feedback op de conceptversie was verzameld.

Dus, wat nu?

De Europese Commissie zal de standaarden nu beoordelen en mogelijk nog verdere wijzigingen aanbrengen. Dit voorstel zal normaal gesproken onderworpen worden aan een consultatieperiode van vier weken om feedback te verzamelen.2 Hierna zal de Commissie de herziene ESRS zes maanden na de publicatie van de Omnibus-voorstellen goedkeuren via een gedelegeerde handeling. Afhankelijk van het Omnibus-wetgevingsproces kunnen we dit medio 2026 verwachten.

Zodra de Commissie de gedelegeerde handeling heeft aangenomen, volgt een periode van toetsing door het Europees Parlement en de Europese Raad, die meestal ongeveer twee maanden duurt. Zij kunnen bezwaar maken, maar de standaarden niet wijzigen.

Na deze toetsing worden de standaarden gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU en worden ze direct van toepassing in alle lidstaten. Het doel is dat bedrijven de herziene ESRS gebruiken voor hun duurzaamheidsrapportage over 2027 – het eerste jaar waarin de CSRD van toepassing is op Wave 2-bedrijven (‘grote onderneming’ die voldoet aan de criteria voor omzet en aantal werknemers, welke momenteel opnieuw worden vastgesteld als onderdeel van het Omnibus-voorstel).

Met dit lopende wetgevingsproces, welke stappen moet je nu zetten?

We hebben Wave 1-bedrijven (organisaties van openbaar belang [OOB’s]) die genoteerd staan op een door de EU gereguleerde markt, kredietinstellingen of verzekeringsondernemingen) geholpen bij de implementatie van de CSRD, wat in veel gevallen meer dan 1 jaar heeft geduurd. Omdat een grote groep Wave 2-bedrijven vanaf 2027 aan de CSRD moet voldoen, is dit het moment om (opnieuw) te beginnen met de implementatie van de CSRD. Zo beschik je op tijd over een rapportageproces en de organisatiestructuur voor het verzamelen van niet-financiële data en de daarmee samenhangende capaciteiten en vaardigheden voor het opstellen van een duurzaamheidsrapport.

Dit is ook het moment om je CSRD-implementatie opnieuw af te stemmen met een strategische focus en het momentum weer op gang te brengen. Zo kun je dat realiseren:

1. Integreer inzichten uit de dubbele materialiteitsbeoordeling in je bedrijfsstrategie

Stem je duurzaamheidsrapportage af op je kernwaarden en strategische doelstellingen. Een grondige dubbele materialiteitsbeoordeling (double materiality assessment – DMA) biedt direct inzichten voor de bedrijfsstrategie op basis van data. Daarbij wordt de impact van je bedrijf op het milieu en de samenleving inzichtelijk gemaakt, evenals de financiële risico’s en kansen die voortvloeien uit duurzaamheidsvraagstukken. Omdat je een (geüpdatete) DMA moet uitvoeren in overeenstemming met de herziene ESRS, moet je ervoor zorgen dat deze wordt geïntegreerd in de bedrijfsstrategie. Op die manier heb je er het meeste profijt van en ben je klaar voor toekomstige wijzigingen in de regelgeving.

De DMA is essentieel voor het opstellen van een robuuste duurzaamheidsstrategie die langetermijnwaarde oplevert en risico’s beperkt. Het kan worden gebruikt als een tool om stakeholders binnen je bedrijf op een lijn te brengen en vertrouwen te creëren. Meer dan 70 procent van de respondenten van PwC’s Global Investor Survey vindt dat duurzaamheid moet worden geïntegreerd in de bedrijfsstrategie.

De voordelen zijn wederzijds: meer dan twee derde van de bedrijven die rapporteren in lijn met de CSRD of ISSB vindt dat de inzichten die ze daarmee opdoen een meerwaarde hebben die verder gaat dan alleen de standaarden. Bedrijven die gebruikmaken van deze inzichten boeken vooruitgang op gebieden als bedrijfsstrategie, de toeleveringsketen, HR, marketing en risicomanagement.

Door deze eerste stap op de juiste manier te zetten, kun je bepalen welke informatie je moet rapporteren, wat essentieel is om de reikwijdte van de CSRD-implementatie te bepalen. Door DMA-inzichten in je bedrijfsstrategie te verwerken, kun je met behulp van consistente communicatie je ambitie en je betrokkenheid bij materiële onderwerpen duidelijk laten zien.

2. Beoordeel de impact van de voorgestelde ESRS-wijzigingen

Nu de EFRAG haar definitieve aanbeveling over de vereenvoudigde en herziene ESRS aan de Commissie heeft voorgelegd, kun je deze gebruiken als basis voor je planning, samen met de laatste DMA-resultaten voor je bedrijf.

Als je al bent begonnen met het beoordelen van de beschikbaarheid van data op basis van de oorspronkelijke 2023 standaarden, kun je nu de impact van de vereenvoudigde ESRS beoordelen om je aanpak te herzien. Als je nu begint, raden wij aan om de herziene standaarden door te lezen – deze zijn beter leesbaar, duidelijker en minder gedetailleerd. De ‘may requirements’ zijn verwijderd en de ‘application requirements’ zijn direct naast de ‘disclosure requirements’ gezet.5

Gebruik de vereenvoudigde ESRS om een flexibel aanpassingsplan te ontwikkelen dat:

  • Cross-functionele samenwerking stimuleert
    Door expertise uit verschillende disciplines samen te brengen, zoals Finance, Duurzaamheid, Juridische zaken, IT en Audit & Risk, zorg je ervoor dat data en andere kwalitatieve informatie correct en efficiënt worden verzameld en kunnen worden gecontroleerd.
  • Zich richt op essentiële en strategische onderwerpen
    Zorg ervoor dat je, aan de hand van de laatste DMA-resultaten, vertrouwd raakt met de herziene ESRS voor de essentiële en strategische onderwerpen voor jouw bedrijf.
  • Snelle aanpassingen mogelijk maakt wanneer de definitieve standaarden worden gepubliceerd (verwacht in de eerste helft van 2026)
    Monitor officiële updates en integreer deze mijlpalen in je plan, zodat je snel kunt reageren op eventuele aanpassingen wanneer de definitieve standaarden worden gepubliceerd.

3. Begin met het verzamelen van gegevens voor essentiële onderwerpen

Uit de analyse van EFRAG’s State of Play 20256 van de eerste CSRD-rapporten blijkt dat de onderwerpen klimaatverandering (E1), eigen personeel(S1) en zakelijk gedrag (G1) voor de meeste bedrijven (meer dan 90 procent van de gereviewde verklaringen) materieel zijn. Wave 2-bedrijven moeten dus snel beginnen met het verzamelen van data voor deze essentiële onderwerpen, op basis van de vereenvoudigde ESRS uit het technische advies van de EFRAG.

We weten dat de beschikbaarheid en kwaliteit van data voor bedrijven de grootste uitdaging bij de implementatie van de CSRD is.7 Bovendien hebben bedrijven die al hebben gerapporteerd, ondervonden dat een effectiever gebruik van technologie het rapportageproces zou hebben verbeterd.8 Daarom kan investeren in geïntegreerde, door technologie ondersteunde systemen voor gegevensverzameling, -analyse en -beheer vanaf het begin de kwaliteit van de data verbeteren en audits makkelijker maken. Als dat niet kan, dan is het van cruciaal belang om op een betrouwbare manier handmatig data te verzamelen.

Door met deze drie standaarden te beginnen, kun je vertrouwd raken met de herziene standaarden en leren van de CSRD-ervaringen van Wave 1-bedrijven.

Klimaatverandering (E1)

  • Het verzamelen van gedetailleerde data over de hele waardeketen (scope 3-broeikasgasemissies) is een grote uitdaging die aanzienlijke inspanningen vereist.
  • Bedrijven moeten actief zakelijke kansen identificeren die voortvloeien uit de transitie naar een duurzame economie (bijv. innovatie, nieuwe markten) om een evenwichtig, toekomstgericht narratief te kunnen bieden.

Eigen personeel (S1)

  • Vroegtijdige integratie van HR-, finance-, juridische en duurzaamheidsteams is essentieel voor het vaststellen van het personeelsbeleid, het verzamelen van nauwkeurige data.
  • Voeg contextuele informatie toe ter ondersteuning van de informatie die openbaar moet worden gemaakt, zoals minimumlonen, en koppel deze aan de verplichtingen van de richtlijn inzake loontransparantie (Pay Transparency Directive – PTD), zoals rapportage over de genderloonkloof en transparantie over salarisbandbreedtes, om te voldoen aan de S1-vereisten.

Zakelijk gedrag (G1)

  • Definieer duidelijk de rol van het bestuur en het management bij het toezicht op duurzaamheid, inclusief het koppelen van ESG-prestatie indicatoren aan hun beloning.
  • Koppel governance-structuren en due diligence-processen aan de bevindingen van de dubbele materialiteits-beoordeling, zodat belangrijke onderwerpen op het juiste niveau worden gemanaged.

Maak van een regelgevingspauze een kans

Met de extra tijd die is toegekend als gevolg van het ‘stop-the-clock’-voorstel, zien we ook dat organisaties zich richten op de strategische invalshoek en het creëren van langetermijnwaarde van CSRD-rapportage. Het gaat niet alleen om compliance, maar het kan ook een strategisch instrument zijn voor groei en veerkracht. Het vergroot de transparantie en het vertrouwen, verbetert het risicomanagement en de operationele efficiëntie en opent deuren naar nieuwe kapitaal- en marktkansen. Afstemming met andere relevante kaders voor duurzaamheidsrapportage,9 zoals GRI (Global Reporting Initiative), ISSB (International Sustainability Standards Board) en SBTi (Science Based Targets Initiative Standards), zal de efficiëntie bevorderen.

Met nog iets meer dan een jaar te gaan tot de rapportageperiode voor Wave 2-bedrijven begint, is het nu tijd om in actie te komen. Door prioriteit te geven aan deze drie stappen kun je je CSRD-implementatie op koers brengen, verder gaan dan compliance en prioriteit geven aan de business.

Alexander Spek, partner PwC Nederland