Recent nieuws liet zien dat eigenaren van slimme batterijen plotseling veel minder verdienen dan verwacht. Volgens 1KOMMA5° komt dit doordat consumenten in werkelijkheid nooit rechtstreeks handelen op de onbalansmarkt. Thuisbatterijen worden aangestuurd via energieleveranciers en aggregators, waardoor de voordelen voor huishoudens sterk worden overschat en het verdienmodel vanaf 2027 volledig wegvalt met het verdwijnen van de salderingsregeling.
Onbalans ontstaat doordat energieleveranciers op de day-ahead-markt voorspellen wat hun klanten de volgende dag zullen verbruiken en opwekken. In de praktijk wijkt dat vaak af en dat verschil moet worden bijgekocht of verkocht op de onbalansmarkt. Sommige leveranciers zetten daar nu ook thuisbatterijen van kleinverbruikers voor in. Er is recent aandacht in de media geweest over of de voorspelde inkomsten van het handelen met de batterij wel eerlijk zijn.
Met je batterij rechtstreeks handelen
Met je eigen batterij rechtstreeks handelen. Dat klinkt alsof je als consument slim en zelfstandig meedoet. Maar dat is niet zo, aldus Koen Rozendom, ceo 1KOMMA5° Nederland: “In werkelijkheid handel je nooit direct op de onbalans. Je batterij zit altijd in de pool van de leverancier en daar zit bovendien een aggregator tussen. Het beeld dat je als particulier rechtstreeks op de onbalansmarkt actief bent, is dus misleidend. In de praktijk laad je je thuisbatterij op vanuit het net en ontlaad je hem weer terug naar het net. Dat werkt alleen zolang de salderingsregeling bestaat, omdat je daarmee de energiebelasting kunt wegstrepen. Je zonnepanelen leveren ondertussen gewoon terug aan het net, dus die stroom gaat niet in je batterij. Voor je eigen verbruik in de avond heb je alsnog dure stroom van het net nodig. Als je de onbalans verdiensten vervolgens eerlijk corrigeert met je huisverbruik en de technische verliezen, blijft er weinig over. En vanaf 2027, wanneer de salderingsregeling verdwijnt, stort dit hele model volledig in. Dit is geen structurele oplossing maar een tijdelijk trucje dat de consument zand in de ogen strooit en vooral de energieleverancier in de kaart speelt”
Voordelen liggen bij energieleveranciers
De onbalansmarkt is een waardevol instrument voor professionele partijen met grote batterijen die flexibel kunnen inspelen op tekorten en overschotten. Voor huishoudens geldt dit niet: zij hebben geen directe toegang en hun batterij opbrengsten vloeien grotendeels naar de energieleverancier.
Het probleem zit vooral in de verschillende manieren van afrekenen. De consument betaalt een vaste premie voor onbalans bovenop de dynamische prijs. De leverancier daarentegen wordt afgerekend op basis van het verschil tussen het vooraf ingekochte volume en het daadwerkelijke verbruik. Dat leidt tot tegengestelde belangen. Als een consument de batterij slim inzet bij negatieve prijzen, kan dat de leverancier juist geld kosten wanneer de onbalansprijs hoger ligt dan de dynamische prijs. Kort gezegd: het voordeel van de particulier kan het verlies zijn van de leverancier.
Oproep voor eerlijkere markttoegang
Volgens Jeffrey Bartels van EDMIJ zou het beter zijn als consumenten op dezelfde manier worden afgerekend als leveranciers. In de grootverbruikers markt is dat al gebruikelijk: klanten betalen daar dynamische prijzen voor het EPEX-volume en TenneT-onbalansprijzen voor hun eigen afwijkingen. Alleen als huishoudens diezelfde transparante afrekening krijgen, kunnen klant en leverancier samen profiteren van slimme energiesturing.
