Zolang herwonnen materialen juridisch als afval worden gezien, zijn circulaire ketens moeilijk van de grond komen. Dat is de belangrijkste conclusie in een white paper over de zogenaamde einde-afvalstatus.

Het huidige wettelijke kader is nog gericht op een lineaire economie en zorgt ervoor dat investeringsbeslissingen vertragen en circulaire projecten vastlopen.

Toenemende druk

Vanaf 2030 worden aanvullende eisen gesteld aan het gebruik van secundaire grondstoffen in producten zoals verpakkingen en voor automotive. Voor brandstoffen geldt een CO₂-reductiedoel van 14,5 procent. De auteurs van het paper wijzen erop dat deze ambities voor circulariteit en klimaat afhankelijk zijn van voldoende secundaire grondstoffen, maar dat de regelgeving hier nog niet op is ingericht.

Ongelijk speelveld

Bedrijven die circulaire grondstoffen willen toepassen vallen onder zwaardere regelgeving dan verwerkers van primaire fossiele grondstoffen, wat opschaling afremt. Daarnaast is er sprake van juridische onvoorspelbaarheid en onzekerheid doordat de diverse instanties de regels anders interpreteren. Onder meer daardoor ontstaat er volgens het white paper een situatie waarin gemotiveerde bedrijven afhaken, omdat circulaire projecten in Nederland vaak niet van de grond komen.

Voorstellen voor verandering

Het document pleit voor een structurele herziening van het systeem rondom einde-afvalstatus en een aanpak waarin een herwonnen materiaal standaard als grondstof wordt beschouwd, tenzij er duidelijke risico’s zijn die dat onmogelijk maken. Daarnaast wordt gevraagd om meer ruimte voor praktijkproeven met pilotvergunningen en experimenteerruimte, en om de oprichting van één nationale grondstoffenautoriteit met mandaat voor uniforme beoordelingen. Europese afstemming blijft essentieel, omdat de circulaire economie niet stopt bij grenzen en zonder wederzijdse erkenning de markt voor secundaire grondstoffen gefragmenteerd blijft.

Het white paper over juridische belemmeringen bij het hergebruik van reststromen is een gezamenlijke productie van de VNCI, VNO-NCW, Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs, VEMOBIN, Invest-NL en het Platform Groene Chemie Nieuwe Economie.

Yannic Wevers, Beleidsadviseur Duurzaamheid en Materialentransitie bij VNCI