Een evaluatie door het Milieuprogramma van de VN (UNEP) van de beschikbare nieuwe klimaatbeloftes in het kader van het Klimaatakkoord van Parijs concludeert dat de voorspelde wereldwijde temperatuurstijging in de loop van deze eeuw slechts licht is afgenomen, waardoor de wereld afstevent op een ernstige escalatie van klimaatrisico’s en -schade.
Het Emissions Gap Report 2025: Off Target van het UNEP stelt vast dat de prognoses voor de opwarming van de aarde in deze eeuw, gebaseerd op volledige implementatie van de Nationaal Bepaalde Bijdragen (NDC’s), nu 2,3-2,5 °C bedragen, vergeleken met 2,6-2,8 °C in het rapport van vorig jaar. Alleen de implementatie van het huidige beleid zou leiden tot een opwarming tot 2,8 °C, vergeleken met 3,1 °C vorig jaar.
Methodologische aanpassingen zijn echter verantwoordelijk voor 0,1 °C van de verbetering, en de aanstaande terugtrekking van de VS uit het Klimaatakkoord van Parijs zal nog eens 0,1 °C tenietdoen, wat betekent dat de nieuwe NDC’s zelf nauwelijks enige vooruitgang hebben geboekt. Landen zijn nog ver verwijderd van het behalen van de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs om de opwarming te beperken tot ruim onder de 2°C, terwijl ze ernaar streven om onder de 1,5°C te blijven.
Het rapport concludeert dat de wereldwijde temperatuurstijging over meerdere decennia gemiddeld meer dan 1,5°C zal bedragen, althans tijdelijk. Dit zal moeilijk terug te draaien zijn – er zijn snellere en grotere extra reducties van de uitstoot van broeikasgassen nodig om de overschrijding te minimaliseren, de schade aan mensenlevens en economieën te beperken en een te grote afhankelijkheid van onzekere methoden voor koolstofdioxideverwijdering te voorkomen.
“Wetenschappers vertellen ons dat een tijdelijke overschrijding van meer dan 1,5°C nu onvermijdelijk is – uiterlijk begin jaren 2030. En de weg naar een leefbare toekomst wordt met de dag steiler”, aldus VN-secretaris-generaal António Guterres in zijn bericht over het rapport. “Maar dit is geen reden om op te geven. Het is een reden om de vaart erin te zetten. 1,5 graad Celsius tegen het einde van de eeuw blijft onze poolster. En de wetenschap is duidelijk: dit doel is nog steeds binnen bereik. Maar alleen als we onze ambities daadwerkelijk verhogen.”
“Landen hebben drie pogingen gedaan om de beloftes uit het Klimaatakkoord van Parijs na te komen, en elke keer hebben ze de plank misgeslagen”, aldus Inger Andersen, uitvoerend directeur van UNEP. “Hoewel nationale klimaatplannen enige vooruitgang hebben geboekt, is het lang niet snel genoeg. Daarom hebben we nog steeds ongekende emissiereducties nodig in een steeds krapper wordende periode, met een steeds uitdagendere geopolitieke achtergrond.”
“Maar het is nog steeds mogelijk – gewoon. Er bestaan al bewezen oplossingen. Van de snelle groei van goedkope hernieuwbare energie tot het aanpakken van methaanuitstoot, we weten wat er moet gebeuren. Nu is het tijd voor landen om alles op alles te zetten en te investeren in hun toekomst met ambitieuze klimaatactie – actie die zorgt voor snellere economische groei, een betere volksgezondheid, meer banen, energiezekerheid en veerkracht.”
Niet op schema
Het rapport stelt vast dat slechts 60 partijen bij het Klimaatakkoord van Parijs, die samen 63 procent van de broeikasgasemissies dekken, op 30 september 2025 nieuwe NDC’s met mitigatiedoelstellingen voor 2035 hadden ingediend of aangekondigd. Naast het gebrek aan vooruitgang in de toezeggingen, blijft er een enorme implementatiekloof bestaan, waarbij landen niet op schema liggen om hun NDC’s voor 2030 te halen, laat staan nieuwe doelstellingen voor 2035.
Om zich aan het Klimaatakkoord van Parijs te houden, zijn snelle en ongekende verlagingen van de broeikasgasemissies boven de toezeggingen vereist – een taak die wordt bemoeilijkt door de uitstoot die met 2,3 procent op jaarbasis groeit tot 57,7 gigaton CO2-equivalent in 2024. De emissies in 2030 zouden met 25 procent moeten dalen ten opzichte van het niveau van 2019 voor 2°C-trajecten en met 40 procent voor 1,5°C-trajecten – en er is nog maar vijf jaar te gaan om dit doel te bereiken.
De volledige implementatie van alle NDC’s zou de verwachte wereldwijde emissies in 2035 met ongeveer 15 procent verminderen ten opzichte van de niveaus van 2019 – hoewel de terugtrekking van de VS deze cijfers zal wijzigen. Deze reducties liggen ver onder de 35 procent en 55 procent die in 2035 nodig zijn om respectievelijk de 2°C en 1,5°C-paden te bereiken.
Het nastreven van 1,5°C blijft cruciaal
De omvang van de benodigde reducties en de korte tijd die nog rest om deze te realiseren, betekent dat het gemiddelde van de wereldwijde temperatuur over meerdere decennia nu de 1,5°C zal overschrijden, zeer waarschijnlijk binnen het komende decennium. Strenge emissiereducties op korte termijn zouden het begin van de overschrijding kunnen vertragen, maar niet volledig kunnen voorkomen. De grote taak die voor ons ligt, is om ernaar te streven deze overschrijding tijdelijk en minimaal te maken, door middel van snelle emissiereducties die, indien mogelijk, tegen 2100 terugkeren naar 1,5°C.
Elke fractie van een graad die vermeden wordt, vermindert de escalatie van de schade, verliezen en gezondheidseffecten die alle landen treffen – terwijl de armste en meest kwetsbaren het hardst getroffen worden – en vermindert de risico’s van klimaattipping points en andere onomkeerbare gevolgen. Het minimaliseren van overschrijdingen zou ook de afhankelijkheid van onzekere, risicovolle en kostbare methoden voor koolstofdioxideverwijdering verminderen – die ongeveer vijf jaar van de huidige wereldwijde jaarlijkse CO2-uitstoot permanent zouden moeten verwijderen en opslaan om elke 0,1°C overschrijding ongedaan te maken.
Het rapport belicht een scenario voor “snelle mitigatie vanaf 2025”, dat is ontworpen om de overschrijding te beperken tot ongeveer 0,3 °C, met een kans van 66 procent, en terug te keren naar 1,5 °C in 2100. In dit scenario zouden de emissies in 2030 met 26 procent en in 2035 met 46 procent moeten dalen ten opzichte van de niveaus van 2019.
Instrumenten voor snellere actie zijn beschikbaar, maar het politieke klimaat is uitdagend
Sinds de goedkeuring van het Klimaatakkoord van Parijs tien jaar geleden zijn de temperatuurvoorspellingen gedaald van 3-3,5 °C. De benodigde koolstofarme technologieën om grote emissiereducties te realiseren zijn beschikbaar. De ontwikkeling van wind- en zonne-energie bloeit, waardoor de implementatiekosten dalen. Dit betekent dat de internationale gemeenschap klimaatactie kan versnellen, mocht ze dat willen. Om snellere emissiereducties te realiseren, is echter een uitdagende geopolitieke omgeving nodig, een enorme toename van de steun aan ontwikkelingslanden en een herziening van de internationale financiële architectuur.
De actie en het leiderschap van de G20 zullen cruciaal zijn, aangezien de G20-leden – exclusief de Afrikaanse Unie – verantwoordelijk zijn voor 77 procent van de wereldwijde uitstoot. Zeven G20-leden hebben nieuwe NDC’s ingediend met doelstellingen voor 2035, terwijl drie leden dergelijke doelstellingen hebben aangekondigd. Deze toezeggingen zijn echter niet ambitieus genoeg: de G20-leden liggen collectief niet op schema om zelfs hun NDC-doelstellingen voor 2030 te halen, en de G20-uitstoot steeg in 2024 met 0,7 procent – dit alles wijst erop dat de grootste uitstoters massaal actie moeten ondernemen.
