De Amerikaanse beurswaakhond SEC heeft goedkeuring gegeven aan de beursgang van JBS, het grootste vleesbedrijf ter wereld, aan de New York Stock Exchange (NYSE). Daarmee krijgt het Braziliaanse bedrijf toegang tot miljarden aan investeringsgeld. Tegelijkertijd wil JBS zijn statutaire zetel – het officiële hoofdkantoor op papier – verplaatsen naar Nederland.

Volgens critici roept die zet vragen op over belastingvoordelen, aandeelhoudersrechten en toezicht. Door de verhuizing zou de macht binnen het bedrijf grotendeels in handen komen van de oprichters, de Batista-broers, die eerder zijn veroordeeld voor corruptie.

Ommezwaai bij SEC

In 2020, tijdens de vorige Trump-regering, legden de SEC en het Amerikaanse ministerie van Justitie JBS een boete op van meer dan 280 miljoen dollar wegens onder meer een omkopingsschandaal bij de overname van Pilgrim’s Pride, een van de grootste vleesproducenten in de VS. Een recent rapport van de Federal Election Commission onthulde dat Pilgrim’s Pride de grootste losse donatie van 5 miljoen dollar deed aan het inauguratiecomité van president Trump voor zijn tweede ambtstermijn.

Milieu- en klimaatzorgen

Milieuorganisatie Mighty Earth maakt zich zorgen over de plannen van JBS. Het bedrijf is omstreden met een geschiedenis van grootschalige ontbossing in de Amazone, corruptie, kinderarbeid, mensenrechtenschendingen en een hoge uitstoot van broeikasgassen, vooral methaan. De klimaatvoetafdruk van JBS wordt groter geschat dan die van Spanje, en het bedrijf scoorde het slechtst in een recente analyse van Mighty Earth over de betrokkenheid bij ontbossing in zijn rundvleesketens in Brazilië. Naar schatting kan de totale ontbossingsvoetafdruk van JBS in Brazilië oplopen tot wel 1,7 miljoen hectare.

Juridische en bestuurlijke risico’s

Het meest recente F-4-formulier, het registratiedocument bij de SEC, gaat niet in op het risico dat de enorme klimaatuitstoot van het bedrijf vormt voor de gezondheid van onze planeet. Ook wordt er niets gezegd over de grote hoeveelheden methaan die JBS uitstoot, de risico’s daarvan, of plannen om deze uitstoot te verminderen. In de documenten van de SEC staat wel dat JBS verwikkeld is in civiele, belasting- en arbeidszaken met een waarde van 6,4 miljard dollar, maar het bedrijf laat achterwege dat het ook wordt aangeklaagd door fastfoodketen McDonald’s voor het maken van prijsafspraken met andere vleesbedrijven.

Volgens bank HSBC kan de beursgang op de New York Stock Exchange (NYSE) de aandelenprijs van JBS verdubbelen, maar waarschuwt de bank ook voor risico’s, zoals het omstreden bestuur van het bedrijf. De grootste aandeelhouders, de broers Joesley en Wesley Batista, werden eerder gearresteerd, opgesloten en beboet vanwege hun rol in een groot corruptieschandaal in Brazilië. Pas in april vorig jaar keerden ze terug in het bestuur van JBS tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering.

Beursgang via Nederland geven omstreden broers meer macht

De Batista-broers, de grootste aandeelhouders, willen via een nieuwe bedrijfsstructuur – JBS N.V., met zetel in Nederland – bijna 85% van het stemrecht verkrijgen. Die structuur wordt voorgelegd aan aandeelhouders op een stemming op 23 mei. De Braziliaanse staatsbank BNDES, de op één na grootste aandeelhouder, heeft aangekondigd zich van stemming te onthouden, waardoor kleinere beleggers de doorslag moeten geven.

“JBS is wereldwijd een van de grootste veroorzakers van ontbossing en klimaatverandering en heeft een historie van corruptie en mensenrechtenschendingen” zegt Jurjen de Waal, directeur van Mighty Earth Nederland. “De plannen om het hoofdkantoor naar Nederland te verplaatsen, geven de omstreden Batista-broers ongekend veel macht. Nederland speelt zo een sleutelrol in het faciliteren van een van de meest controversiële bedrijven ter wereld.”

Internationale kritiek op beursgang

JBS ligt al langer onder vuur. In de Verenigde Staten hebben zowel Democratische als Republikeinse politici kritiek geuit op het bedrijf. Daarnaast is de procureur-generaal van de staat New York een rechtszaak gestart tegen JBS wegens misleidende claims over duurzaamheid. Mighty Earth heeft samen met andere maatschappelijke organisaties en investeerders meerdere malen bezwaar gemaakt bij de SEC tegen de beursgang, onder andere vanwege twijfelachtige “groene obligaties” en het ontbreken van een geloofwaardig klimaatplan.

Nederland in het vizier

Als de plannen doorgaan, wordt Nederland de officiële vestigingsplaats van een van ’s werelds meest omstreden vleesbedrijven. Dat roept vragen op over de rol van Nederland als vestigingsland voor internationale bedrijven met een omstreden reputatie op het gebied van duurzaamheid, mensenrechten en bestuur. Greenpeace richtte zich eerder dit jaar al tot notariskantoor Loyens & Loeff dat JBS adviseert in deze kwestie en stelde dat dit mogelijk op gespannen voet zou staan met wetgeving rondom witwassen en terrorismefinanciering. Andere toekomstige procedures worden niet uitgesloten.

Vervolgstappen

JBS heeft een Buitengewone Algemene Vergadering gepland op 23 mei, waarop aandeelhouders zullen stemmen over de beursnotering aan de New York Stock Exchange (NYSE) en een voorgestelde herstructurering, waarmee de in schandalen verwikkelde Batista-broers bijna 85% van de stemrechten zouden kunnen verwerven. Omdat staatsbank BNDES, de op één na grootste aandeelhouder van JBS, heeft aangegeven zich te zullen onthouden van stemming, zal de uiteindelijke beslissing volledig in handen komt van zogenaamde ‘free float’ minderheidsaandeelhouders.

Tot slot ligt het lot van JBS in handen van de toezichthouders van de NYSE, die moeten beslissen over toelating tot ’s werelds grootste aandelenbeurs.