In het hart van Leeuwarden staat Bouwurk, het circulaire mienskipshûs van Arcadia 2025. Een opvallend gebouw dat niet alleen sociaal en duurzaam is, maar ook dient als podium voor circulaire innovatie. Op de gevels van de winkel in Bouwurk schitteren wandtegels en glazuren van Waddenslib. Deze Sea Silt Ceramics-tegels zijn het resultaat van jarenlang onderzoek en ontwikkeling door een consortium van ontwerpstudio Humade, havenschap Groningen Seaports, keramiekbedrijf Koninklijke Tichelaar en kennisinstituut Deltares.

Het Wad wordt bouwsteen

Het Eems-Dollardgebied op de Nederlands-Duitse grens slibt jaarlijks dicht met slib uit de Waddenzee, wat leidt tot verlies van biodiversiteit. Daarom moet er zeven miljoen ton slib per jaar worden verwijderd. Tegelijkertijd importeert de Nederlandse keramiekindustrie twee miljoen ton klei, een eindige grondstof. In 2019 zag ontwerpstudio Humade een win-win situatie: klei vervangen door Waddenslib. Wat volgde was jarenlange innovatie.

Als circulaire ketenontwikkelaar werkte Humade aan het hele proces, van slibontzilting tot keramiekproductie. In 2022 werd er doorontwikkeld tijdens een artist in residence in het kader van het 450-jarige jubileum van Koninklijke Tichelaar en in 2024 vormden ontwerpstudio Humade, havenschap Groningen Seaports, keramiekbedrijf Koninklijke Tichelaar en kennisinstituut Deltares een consortium dat de hele keten omvat.

Klaar voor industriële schaal

CCO Jan Kok van Koninklijke Tichelaar: “Het Sea Silt Ceramics consortium gebruikt de komende anderhalf tot twee jaar voor opschaling. Voor industriële productie moet alles kloppen: het ontzilten, het drogen, de plastische eigenschappen, enzovoort. Alleen door opschaling maken we het rendabel. En dat is precies ons doel: een product ontwikkelen dat niet in een niche blijft hangen, maar breed inzetbaar is in de keramieksector.”

Bouwurk als podium

De wand van de winkel van Bouwurk is nu bekleed met Sea Silt Ceramics-wandtegels. “Dit maakt ons unieke proces en product zichtbaar en tastbaar, op een plek waar veel mensen samenkomen,” aldus Lotte Dekker van Humade. Jan Kok: “Bouwurk is voor ons een podium om de sector en het publiek te laten zien dat zulke innovaties mogelijk zijn.”

Een veranderende bouwsector

Bouwurk is slechts een tussenstop voor Sea Silt Ceramics. “Ons volgende doel is de ontwikkeling van keramische gevelplaten,” zegt Lotte Dekker. Die ambitie past bij waar de bouwsector op dit moment staat. De sector kampt met uitdagingen als klimaatadaptatie, stikstofcrisis en woningnood, maar is ook bezig met toekomstgericht bouwen. Jan Kok: “Duurzaamheid, circulariteit, je ziet het overal. Ons Waddenslib-materiaal sluit daar naadloos bij aan.”

Lotte Dekker: “We kunnen allemaal afwachten tot de economie en maatschappij veranderen, maar dat gaat niet vanzelf. Je moet lef hebben en zélf stappen zetten.” Gieke van Lon, Humade: “Je moet willen samenwerken, tijd investeren, en telkens schakelen tussen klein en groot, tussen testen en opschalen. Alleen zo kun je iets ontwikkelen wat nog nooit eerder is gedaan.”

Over Arcadia

Arcadia is het vervolg op Leeuwarden-Fryslân 2018, Culturele Hoofdstad van Europa. Elke drie jaar organiseert Arcadia samen met partners een 100-daags cultureel programma in Fryslân. De tweede editie loopt van 17 mei tot en met 24 augustus 2025 met projecten zoals Paradys, Fryslân Bloeit, Myn Grûn en het Veenweide Atelier. Alles komt samen in mienskipshûs Bouwurk, voor de Oldehove in Leeuwarden.

Bron: Arcadia