Ernstige drinkwaterschaarste, ver van ons bed? Er is steeds meer behoefte aan alsmaar schaarser drinkwater. Nederland heeft in 2030 circa 100 miljoen kubieke meter meer drinkwater nodig dan in 2020. Dit is nagenoeg de inhoud van 40.000 olympische zwembaden. Waterbedrijven als Vitens voorspellen schaarste en leveringsonzekerheid. Ron Hulst, Manager R&D bij Koninklijke Van Wijhe Verf: ‘Grote drinkwaterbedrijven waarschuwen dat in die gevallen de consument voor gaat boven de industrieën en bedrijven. Wij erkennen de urgentie al langer en onderzoeken besparingsmogelijkheden, hergebruik en alternatieve bronnen. Met succes.’
Van Wijhe verkent 4 concept paint variaties op water
Zo’n 10 jaar geleden zette het idee iets met zout water te doen zich vast in het hoofd van Marlies van Wijhe, CEO Koninklijke Van Wijhe Verf. Marlies: ‘Het idee bleef maar in mijn hoofd zitten. Zolang niet bewezen is dat het niet kan, is het voor mij de moeite waard er serieus naar te kijken. Zo zit ik nu eenmaal in elkaar. Twee jaar terug deed de kans zich voor twee studenten – een uit de chemie, de ander uit de logistiek – een opdracht te laten doen en dit verder te onderzoeken. Belangrijkste conclusies samengevat: niet onmogelijk, biedt aanknopingspunten. Dit was voor ons de aanzet om verder onderzoek te doen.’ Marlies deelt de fascinatie voor water met Ron Hulst. Ron vertelt uitvoerig over het fenomeen water en de stand van zaken van zijn research: ‘De samenleving gebruikt niet alleen steeds meer, water wordt ook steeds schaarser door klimaatverandering, bevolkingsgroei en vervuiling. We vervuilen de zee, lozen op de rivieren, verontreinigen het grondwater. Door landbouw, industrie en huishoudelijk afval. Microplastics, PFAS, medicijnen, drugs, het wordt steeds lastiger om deze vervuiling eruit te halen. Schoon water (lees drinkwater/ leidingwater) wordt schaars. Water wordt roofgoed. Reden voor Koninklijke Van Wijhe Verf om de mogelijkheden van alternatieve waterbronnen te onderzoeken. We onderzoeken bij Wydo al geruime tijd de mogelijkheden van regenwater, proceswater, zeewater en brak water. De eerste resultaten zijn verrassend en hoopgevend. We hopen hiermee een golfbeweging in gang te zetten en andere partijen te stimuleren eenzelfde onderzoek te starten of met ons samen te werken voor een versnelling in de benodigde watertransitie. Voordat wetgeving er ons toe dwingt en we dus te laat zijn. Om die reden delen we nu de voorlopige resultaten.’
Wydo is een onafhankelijk opererende corporate spin-off van het familiebedrijf Koninklijke Van Wijhe Verf in Zwolle dat zich sterk maakt voor verduurzaming van de verfsector. Via Wydo wil het bedrijf ook kennis en expertise beschikbaar maken voor de maakindustrie buiten de verfbranche. Duurzame innovatie is het sleutelwoord in het doen en laten van Wydo. Wydo richt zich nadrukkelijk op R&D- en innovatietrajecten die bijdragen aan het realiseren van milieu- en klimaatdoelstellingen en het behoud van biodiversiteit. Wydo zoekt de vernieuwing graag in onderzoek naar en toepassing van hernieuwbare grondstoffen, waarmee producenten de CO2-footprint van hun activiteiten kunnen terugdringen.
Wydo is gevestigd in Groningen op de Zernike Campus. Een bewuste keuze, want Groningen is een hotspot voor de biobased economie en heeft uitstekende faciliteiten en hoogopgeleide wetenschappers. Hierdoor zijn de lijnen met onderzoekers uit uiteenlopende werkgebieden kort en snel gelegd. Wydo werkt samen met meerdere universiteiten en kennisinstituten.
Regenwater als alternatieve bron
‘Koninklijke Van Wijhe Verf verbruikt op jaarbasis behoorlijk wat water, zo’n 3,5 tot 4 miljoen liter. Dat wordt deels gebruikt in de productieprocessen, deels in de watergedragen producten. In principe kunnen we met de opvang van het regenwater, van de platte daken van onze gebouwen op de twee locaties in Zwolle, in onze eigen behoefte aan water voorzien. Extreme droge periodes daargelaten. Elke druppel telt. De opgave is om dit water goed op te vangen, te bergen en de kwaliteit ervan te borgen. In onze fabriek is een bestaande opslaglocatie geschikt voor berging, een prettige bijkomstigheid. De kwaliteit van regenwater is best goed voor industrieel gebruik. We hebben het water getest en het is microbiologisch in orde. De kwaliteit is echter niet gegarandeerd, niet constant. Wat als er een dode vogel op het dak ligt? In de fabriek en in de producten wil je geen besmettingen binnenhalen. Is het water wel constant van kleur? Een klein roestfragment kan al een lichte verkleuring geven die je in witte verf terug gaat zien. Dat wil je niet. Gelukkig helpt de natuur ons een handje. We gaan uit van het scenario dat we het water eerst in een wadi* tijdelijk op slaan, hier wordt het water op natuurlijke wijze gezuiverd en ontkleurd. Met daarna een filterstap met bijvoorbeeld actief kool worden microbiologische besmettingen voorkomen. Met aansluitend een UV-straatje worden de laatste kleine chemische verstoringen geruimd. Geen rocket science, allemaal beproefde technieken. Grootste uitdaging is het voorkomen van zogenaamde biofilms, een slijmerige laag micro-organismen in een beschermende matrix. Biofilms zitten op harde oppervlakken, zoals aan de binnenzijde van buizen en dergelijke. Dit laat zich moeilijk oplossen. Gebruik van regenwater is een kansrijke optie, aanvullend onderzoek loopt.’
*Een wadi is een ondiepe, met gras begroeide kuil die regenwater opvangt, het langzaam in de bodem laat infiltreren én daarbij het water zuivert doordat zand, planten en bodemorganismen vuil en verontreinigingen afbreken.
Circulair proceswater
‘Goed om in dit kader te vermelden wat we met ons proceswater nu al doen. Werken aan een duurzame toekomst betekent ook zorgvuldig omgaan met bedrijfsafval. Om die reden wordt ons reinigingswater, water waarmee bijvoorbeeld tanks zijn schoongemaakt, eerst ontdaan van allerlei chemische verontreinigingen voordat het in het riool verdwijnt. Het voldoet aan de door de overheid gestelde lozingsnormen. We gaan nog een stap verder door te kijken of we de zogenaamde perskoek, het residu, kunnen hergebruiken als vulmiddel in de verf. Het relatief schone restwater willen we ook hergebruiken, als water om opnieuw mee te reinigen of als te hergebruiken water in onze productie of producten.’
Zeewater
‘Bij zeewater liggen de meeste uitdagingen in het realiseren van een stabiele output. Het water staat stijf van de zouten. Kun je daar verf mee maken? Stel dat dit lukt, wat gebeurt er op termijn als de laag is aangebracht. Zout trekt sowieso vocht aan. En grote kans dat het zout zich tijdens de levensduur uitkristalliseert, het zogenaamde uitzouten. Dat wil je voorkomen. Helaas beschikken we nog niet over lange termijn resultaten. Wel deden we een proef waarbij we uitgingen van een product voor timmerfabrieken (tifa). De kwaliteit moet dus voldoen aan de eisen die tifa-producten stellen. We maakten een “ladder” van percentages zeewater, achtereenvolgens 10%, 20%, 30% aan zeewater, in de verf en beoordeelden de resultaten. Zo hebben we onder andere de wateropnames gemeten. Uit deze showcase blijkt dat je tot een behoorlijke hoeveelheid zeewater kunt gaan en bemoedigende resultaten boekt. Verder onderzoek is nodig om te kijken wat je ermee kunt en natuurlijk ook wat je er niet mee kunt.’
Brak water
‘In West Brabant onderzoekt waterleidingbedrijf Brabant Water de mogelijkheden om van brak water drinkwater te maken. Brak water is water dat een beetje zout bevat. Het komt uit een oude zeelaag, diep onder de grond (200 tot 260 meter diep). Omdat het buiten het bestaande zoetwatersysteem valt, heeft het oppompen minder invloed op landbouw en natuur. Het is minder zout dan zeewater. De proef in Brabant leverde proefwater op wat ze niet weg wilden gooien. Het gezuiverde brakke testwater wat ze niet meer konden gebruiken hebben ze aan ons ter beschikking gesteld, evenals een jerrycan van het door hen met osmose gezuiverde en ontzilte water. Noem het circulaire samenwerking, zij hoefden het proefwater niet weg te gooien en wij hebben er verf van gemaakt. Het brakke testwater geeft iets betere resultaten dan de verf met zeewater. Het ontzilte brakke water blijkt zich zoals verwacht in onze proeven te gedragen als leidingwater. Een zeer kansrijke optie dus.
Tussen droom en daad
‘Een van de VN-doelen, de zogenoemde Sustainability Development Goals SDG6, is “om schoon water en sanitaire voorzieningen voor iedereen te garanderen, met als streven toegang tot veilig drinkwater en sanitair voor iedereen, en duurzaam beheer van waterbronnen, afvalwater en ecosystemen.” Dit doel komt de komende jaren verder onder druk te staan. De urgentie is nu. Alternatieve bronnen aanboren is noodzakelijk. De kosten van water en zuivering lopen de komende jaren fors op. Het reinigen en hergebruiken van water, zoals met ontziltingstechnieken als omgekeerde osmose en distillatie, kost een berg aan energie. De industrie loopt hieraan tegen het overvolle stroomnet. Onze grootste uitdaging is zuiver water dat de verf en leidingen niet besmet. Daar werken we hard aan. Om een “watergolf” van verandering te starten gaan we de komende tijd per alternatieve bron dieper in op onze bevindingen. Innovatie is key. Gezamenlijke innovaties brengen duurzaam beheer steeds dichterbij. Laten we de watertransitie versnellen en waarmaken door kennis te delen en elkaar te inspireren.’
Wetenschapper Ron Hulst over water:
‘Water is het meest bestudeerde en minst begrepen molecuul ter wereld. We leren allemaal H2O maar het is zoveel meer. Water vormt waterstofbruggen en heeft daardoor zijn bijzonder eigenschappen. En door de sporenelementen die zich in het water bevinden. Die bepalen voor een groot deel hoe het water zich gedraagt. Weet je dat er voor research-doeleinden wel 150 soorten water te koop zijn? Waaruit bepaalde sporen zijn verwijderd, of alle zouten zoals in gedemineraliseerd water. Van duur tot heel duur. Het is best moeilijk om water drinkbaar te maken. Water is leven en leven is water. Wij zijn verwend met de beschikbaarheid van drinkwater, in landen als Afrika en India is dat een heel ander verhaal. We zijn ons nog onvoldoende bewust dat het zo meteen ook hier echt gedaan is met de 24-uurs beschikbaarheid. Dat bewustzijn is nodig om het watergebruik drastisch te reduceren en de watertransitie aan te jagen. Het waterprobleem is niet nieuw. Nostradamus, de beroemde Franse ziener uit de 16e eeuw, staat bekend om zijn cryptische voorspellingen. In recente interpretaties van zijn kwatrijnen voor 2025 wordt water opvallend vaak genoemd: “Water Empire”. Sommige bronnen suggereren dat Nostradamus een “waterimperium” voorspelde, wat kan duiden op een tijdperk waarin water centraal staat in geopolitiek, economie en zelfs conflicten. Dit wordt vaak geïnterpreteerd als een waarschuwing voor watertekorten, overstromingen of het belang van water als levensbron in de toekomst. Die toekomst is nu.’
Concept Paints
Marlies van Wijhe, CEO van Koninklijke Van Wijhe Verf, over het fenomeen Concept Paints: ‘Het begon als vrijdag middag experiment. Ik vroeg aan Ron Hulst, Manager R&D, of het idee van Concept Paints hem aansprak. Vergelijk het met concept cars in de automobielindustrie. Eerst om intern te laten zien waar toe we in staat zijn. Om te laten zien dat we onderweg zijn. Om leveranciers van grondstoffen te interesseren en elkaar te versterken. Om iets in beweging te zetten. Om diezelfde reden komen we nu in deze conceptvorm met onze nieuwe verf naar buiten. Twee jaar geleden was dat de Flower Power muurverf, vorig jaar was dat de Biomotion70, nu is dat onze zoektocht naar alternatieve bronnen voor steeds schaarser worden drinkwater. Als kind werd ik destijds door een schoolproject “Wijzer met water” al bewust gemaakt zuinig met water om te gaan. Het raakte mij. We nodigen mensen of partijen die met innovatie bezig zijn of op welke wijze dan ook willen bijdragen uit om aan te haken. Samen komen we verder. Wij zijn enthousiast over een duurzame en klimaat neutrale toekomst. Daarom delen we graag wat we doen in het laboratorium om dat waar te maken. Zoals onze baanbrekende ontwikkelingen met Concept Paints.’
