Het vandaag gepubliceerde Rapport Wennink ‘De route naar toekomstige welvaart’ laat er geen twijfel over bestaan: Nederland staat op een kruispunt. Zonder snelle en gerichte actie verliest ons land niet alleen economische slagkracht, maar ook strategische relevantie in Europa en de wereld. Peter Wennink, oud-CEO van ASML en auteur van het rapport, waarschuwt dat structurele economische groei en technologische autonomie alleen mogelijk zijn met forse investeringen in vier domeinen: digitalisering & AI, veiligheid & weerbaarheid, energie- en klimaattechnologie, en life sciences & biotechnologie.
Chemische industrie: sleutelspeler in energietransitie en strategische ketens
Binnen het domein energie- en klimaattechnologie krijgt de chemische industrie een prominente rol. Bij de presentatie vrijdag benoemde Wennink dat “in 96 procent van alles wat je aanraakt” chemie zit. Het rapport schetst evenwel een zorgwekkend beeld van de sector: “China investeert hard in marktdominantie in de chemische sector: er wordt de komende jaren evenveel krakercapaciteit in China gebouwd als dat er nu in heel Europa aanwezig is. En hoewel Nederland nu nog het vierde chemische land van Europa is, is onze productie de afgelopen drie jaar met ruim twintig procent gedaald.”
Niet afbouwen maar ombouwen
Wennink benadrukt dat de chemie, samen met raffinage en staal, “aan de basis staat van verschillende ketens van hoogwaardige industrie in Nederland, en afhankelijkheden in deze sectoren zijn risicovol voor onze energievoorziening en krijgsmacht.” Het rapport stelt verder dat het doel van de energietransitie niet het afbouwen, maar het ombouwen van onze industrie moet zijn. Zonder concurrerende randvoorwaarden dreigt Nederland echter strategische sectoren kwijt te raken. “De energie-intensieve industrie is een basisindustrie en noodzakelijk voor ons land,” zei Wennink tijdens zijn presentatie.
Aanbevelingen voor behoud chemie
Om de chemische industrie te behouden en te verduurzamen, doet Wennink een reeks aanbevelingen. Allereerst moet er een concurrerend perspectief worden gecreëerd voor strategisch essentiële sectoren, zodat bedrijven in Nederland niet wegtrekken. Daarnaast pleit hij voor Europese vraagcoördinatie en bescherming tegen Chinese dumping om een gelijk speelveld te waarborgen. Ook de uitbreiding en versterking van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is volgens Wennink noodzakelijk om concurrentie op CO₂-kosten eerlijk te maken. Verder vraagt het rapport om coördinerende ondersteuning bij verduurzaming, zodat langetermijninvesteringen in innovatieve technologieën mogelijk worden. Cruciaal is bovendien de toegang tot betaalbare energie en een forse versnelling van vergunningen, omdat deze de investeringen nu nog blokkeren.
Investeringsagenda: ruim twintig miljard voor chemie
Naast deze aanbevelingen bevat het rapport een investeringsagenda met 51 proposities, waarvan meer dan twintig miljard euro direct chemie-gerelateerd is. Het gaat onder meer om de vergroening van krakers, vergassing en methanol-to-olefines (9,3 miljard euro), Chemie voor Defensie (5,5 miljard euro) en Innovatieve Chemie NL (2 miljard euro). Ook projecten voor circulaire plastics (0,9 miljard euro), Carbontech en CO₂-afvang en -hergebruik ofwel CCU (1,9 miljard euro), pfas-substitutie en -verwijdering en investeringen in batterijchemie, zoals zoutbatterijen en lithium refining, maken deel uit van deze agenda.
Samen vormen deze projecten de kern van een Nederlandse investerings- en industrialisatiestrategie die onze concurrentiekracht en strategische relevantie moet veiligstellen. Tijdens de presentatie op vrijdag gaf Wennink ook aan welke voorstellen steun krijgen van belangrijke stakeholders, waardoor volgens hem snel doorbraken kunnen worden gerealiseerd.
VNCI: tijd om door te pakken
“Peter Wennink laat met zijn rapport zien wat er op het spel staat: het verdienvermogen en de weerbaarheid van Nederland. Zijn analyse is glashelder en raakt de kern van wat nodig is: een gelijk speelveld, competitieve energieprijzen, versnelling van vergunningen en duurzame vraagcreatie. Het investeringsklimaat moet simpelweg verbeteren. We herkennen ons volledig in zijn oproep en omarmen zijn aanbevelingen,” zegt Manon Bloemer, directeur van de Koninklijke VNCI.
“Eerste prioriteit is nu om ook snel door te pakken want we zien al dat Nederland achteropraakt. Ons achtpuntenplan laat zien hoe. De chemische industrie is een sleutelspeler in de energie- en materialentransitie maar zonder daadkrachtig beleid raken we ongecontroleerd bedrijven kwijt. We hopen dat het nieuwe kabinet de urgentie voelt en deze koers voortvarend oppakt.”
