De dreigende luchtbel kent twee hoofdoorzaken. Er zijn veel grote woorden over klimaatverandering en door economische groei komt er groot geld beschikbaar. De combinatie van grote woorden en groot geld is gevaarlijk.
Terecht zijn er zorgen over hoe wij met natuur en natuurlijke hulpbronnen omgaan. Het werd ook tijd dat er aandacht kwam voor de risico’s die hieraan kleven. Al Gore heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan deze bewustwording. Maar zijn presentatie is kennelijk zo overweldigend dat deze compromisloos lijkt te worden omarmd. Politici en bedrijven buitelen over elkaar heen om hun steun te betuigen.
De financiële ruimte die economische groei biedt, bergt het risico dat de effectiviteit van oplossingen minder gedisciplineerd wordt beoordeeld dan gewenst. Het lijkt er soms op dat het belangrijker is dát we wat doen, dan wát we doen.
Een duurzaamheidsluchtbel moet worden vermeden. Ten eerste moeten we ons niet laten meeslepen door al te grote beelden, maar ons concentreren op concrete doelen. Klimaatverandering en mogelijke oplossingen zullen nog lang polemische debatten oproepen. Maar energieverspilling is duur; ieder land, bedrijf en huishouden heeft belang bij het besparen op energie. De voordelen zijn evident voor portemonnee en natuur. Ook het reduceren van onze afhankelijkheid van Rusland en het Midden-Oosten is een doel dat investeringen in andere energiebronnen rechtvaardigt.
Ten tweede moet bij investeringen de ratio centraal blijven staan en niet de emotie. Ook duurzame investeringen moeten rendement opleveren. Zelfs in tijden van economische voorspoed zijn budgetten beperkt en betekenen onrendabele investeringen dat betere alternatieven op de plank blijven liggen. Net zo min als wijzelf zijn toekomstige generaties daarmee geholpen.
Ten derde is het, zowel voor overheden als voor bedrijven, van belang om utopische vergezichten te blijven testen in het publieke debat. Grote ideeën en visies zijn nodig om doorbraken te forceren. Maar tegengeluiden moeten worden gehoord en gewogen. In het klimaatdebat lijkt langzamerhand een sfeer te ontstaan dat je niet meer anders mág denken. Dit zal per definitie tot suboptimale oplossingen leiden, want juist een stevige dialoog met kritische belanghebbenden voorkomt tunnelvisie.
Dus, het hoofd moet uit de wolken en de voeten moeten weer stevig op de grond zodat een harde landing op het gebied van duurzame ontwikkeling wordt voorkomen.
Wouter Scheepens is partner Triple Value Strategy Consulting