Kun je een bedrijf verantwoordelijk maken voor de manier waarop het produceert? En voor de manier waarop zijn toeleveranciers produceren? En hún toeleveranciers. En daar weer de toeleveranciers van? Of hoe verantwoord klanten werken? Of klanten van klanten?

Onmogelijk en onwerkbaar

Als het aan sommige politieke partijen ligt, wordt een bedrijf verantwoordelijk voor alles en iedereen in de keten. Van grondstof tot eindgebruiker. Dat is een nobel streven en een makkelijke regel, maar in de praktijk onwerkbaar. Onmogelijk voor multinationals met diepe ketens en onwerkbaar voor het mkb met beperkte menskracht.

Andermans uitglijders

Begrijp mij niet verkeerd, ik ben er erg voor dat bedrijven zich houden aan regels rond maatschappelijk verantwoord produceren. Dat zij er ook alles aan doen om dat bij hun toeleveranciers en afnemers te bevorderen. En dat ze daarop aangesproken kunnen worden. Het gaat mij om de vraag: tot hoever kun je afgerekend worden om andermans uitglijders?

Due dilligence

De OESO, de club van geïndustrialiseerde landen, heeft goede richtlijnen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen die het uitgangspunt zouden moeten zijn voor eventuele EU-regels. Hierin wordt een zinvol onderscheid gemaakt tussen het zelf veroorzaken (cause) of bijdragen aan (contribute) nadeel en direct gerelateerd zijn aan (being directly linked to) handelen van anderen. Centraal staat de inspanning voor bedrijven om een proces in te richten van gepaste zorgvuldigheid (due diligence) om maatschappelijke risico’s te beperken. Wetgeving voor Internationaal Verantwoord Ondernemen (IMVO) is nuttig om te bevorderen dat elk bedrijf zo een IMVO-proces inricht en dit ook op een juiste wijze doet en naleeft.

Afrekencultuur

Door in wetgevingsvoorstellen nu nadruk te leggen op aansprakelijkheid, bestaat het risico op een afrekencultuur, zonder kans op weerwoord. Er wordt gekeken naar al plaatsgevonden misstanden in plaats van naar verbetering in de toekomst.  Die keuze kan tot gevolg hebben dat bedrijven juist minder transparant worden over hun waardenketen, in plaats van dat zij tonen zich bewust te zijn welke risico’s op misstanden er kunnen optreden en wat zij hieraan doen. Dat willen we toch niet?

Linda van Beek, beleidssecretaris IMVO VNO-NCW/MKB-Nederland

Deze column is eerder gepubliceerd op de website van MKB-Nederland