Wie is en wat doet Gerard Keijzers?

Ik ben nu bijna 10 jaar hoogleraar Sustainability aan Nyenrode Business Universiteit. Daarvoor was ik 10 jaar lang directeur strategie op het ministerie van VROM en verantwoordelijk voor de nationale milieubeleidsplannen en strategisch beleidsadvies aan een hele serie ministers. Van huis uit ben ik econoom en heb veel internationale ervaring in onderzoek en beleidsadvieswerk.

Sinds vorig jaar ben ik voorzitter van de Club van Rome Nederland. Samen met de internationale club en met Wouter van Dieren zijn we bezig om de grote internationale conferentie van de Club van Rome in Amsterdam te organiseren, eind dit jaar.

Mijn in oorsprong kleine clubje onderzoekers van het Nyenrode Center for Sustainability is met name de laatste paar jaar uitgegroeid tot een flinke onderzoeksclub. We zijn nu met 15 onderzoekers verdeeld over drie verschillende onderzoeksterreinen. We hebben een groep onder leiding van hoogleraar Anke van Hal die zich bezig houdt met vraagstukken rondom duurzaam bouwen en duurzame wijkontwikkeling. Verder een groepje dat onderzoek naar duurzaamheid in internationale supply chains van voedsel, kleding, schoeisel. Deze groep met als trekkers Tineke Lambooy en Ard Hordijk bereidt ook een conferentie voor op Nyenrode over de rol van de financiële sector in het behoud van biodiversiteit. En tenslotte een groepje rondom de nieuwe hoogleraar Taco van Someren (Business strategy for innovation and sustainability) die vooral onderzoek en advieswerk doet naar vernieuwing van bedrijfsstrategieën en businessmodellen in de nieuwe kaders van duurzaamheid in het bedrijfsleven.

Als je terugkijkt op de ontwikkeling van MVO in Nederland wat valt je dan op?

Als ik alleen al naar mijn ervaring kijk op Nyenrode dan is die ontwikkeling van MVO en sustainability opmerkelijk. Tien jaar geleden was ik een soort van buitenbeentje; het vak sustainability werd getolereerd maar nauwelijks gewaardeerd binnen de wetenschappelijk staf van Nyenrode. Sinds vier jaar is sustainability echter een van de vijf speerpunten van onderzoek en onderwijs op Nyenrode; een van de ‘powerhouses’ zoals dat bij ons heet. Sustainability is niet meer weg te denken op Nyenrode en in de maatschappij.
Langzamerhand zie ik ook ontwikkelingen dat burgers en bedrijven in hun gedrag dieper gaan dan het groene laagje vernis. Men realiseert zich dat duurzame energie, behoud van natuur en eerlijke internationale sociale verhoudingen noodzakelijke voorwaarden zijn voor een evenwichtige toekomst. Daarmee is niet gezegd dat iedereen al overtuigd is. Ik zie nog veel te veel ‘green washing’ bij met name grote bedrijven. Veel multinationals in Nederland maken er een opzichtig potje van. Ook kan ik me nogal opwinden over al die compensatieverhalen over klimaat en natuur, met zo’n ondertoon van ‘verspilt u maar raak; wij planten wel een boompje’. Je reinste flauwekul. Ik moet ook niets hebben van die tranentrekkende MVOverhalen over ‘zieligheid’ in ontwikkelingslanden; ik vind dat een verkapt soort van moreel meerderwaardigheidsgevoel, volstrekt ongepast. Duurzaamheid moet stevige business zijn en recht doen aan rechten van gelijkwaardige medeburgers; goed geworteld in de bedrijfspraktijk en in het consumptiegedrag van burgers.

Maar het gaat de goede kant op. En de economische crisis zou wel eens een ‘blessing in disguise’ kunnen zijn, omdat mensen beginnen te begrijpen dat financiële luchtballonnen knappen, wegwerpconsumptiegedrag nutteloze verspilling is. Wellicht zal de neiging naar kwaliteit en houdbaarheid, duurzaamheid dus nu groter worden.

Welke onderzoeksvragen staan nog open en zie je graag op de wetenschappelijke MVO-agenda?

Alles staat open! We zijn nog maar aan het begin. We weten nog veel te weinig over hoe we duurzaamheid verder brengen. Belangrijkste vraag op dit moment is hoe krijgen we bekende en gekende duurzame technologische innovaties versneld in de maatschappij. Centraal daarbij is: hoe bevorderen we samenwerking in ketens en regio’s? De CO2 neutrale woonwijk is technologisch mogelijk, maar waarom stokt het duurzaamheidsproces? Duurzame mobiliteit met de helft minder CO2 uitstoot kan, maar waarom doen we het niet? Voor een paar centen meer hebben we MVO in de supply chain; het kan technisch, het is betaalbaar, maar.. Dit soort vragen, daar gaat het om. 10 jaar MVO heeft onderwerpen beter geagendeerd maar de oplossingen niet dichterbij gebracht. Zelfs niet voor problemen waar de technologie voor het oprapen ligt. Er is nog veel werk aan de winkel. Nog geen tijd voor ronkende zelfgenoegzaamheid.

Is MVO over de top? Er zijn toch niet zo veel inhoudelijke ontwikkelingen meer?

MVO en duurzaamheid staan hoger op de agenda en zijn meer regulier onderdeel geworden van maatschappelijke ontwikkeling op verschillende terreinen, zoals renovatie van oude stadsdelen, ontwikkeling van duurzame mobiliteit, internationale duurzame landbouwtechnologie. Dus MVO meer als integraal aspect van . , dan als eigenstandig focuspunt. Die tijd hebben we wel gehad. En eigenlijk was dat de makkelijkste fase; gewoon roepen: “MVO en duurzaam milieu moet.” Nu gaat het erom dat MVO en duurzaamheid als integraal, evenwichtig aspect wordt meegewogen in investeringsbeslissingen van bedrijven en in consumptiebeslissingen van burgers. Duurzaamheid niet als iets extra’s waar je je even mee kunt profileren als duurzame burger of maatschappelijke verantwoord bedrijf. Nee, nu MVO als integraal en continu onderdeel van gedrag. En dat is veel moeilijker dan alleen maar roepen: gij zult aandacht hebben voor milieu, voor sociale kwaliteit in woonwijken, voor armoede in ontwikkelingslanden, voor duurzaam natuurverantwoord eetgedrag. Die volgende stap van integraliteit is veel moeilijker.

Waar staat Nederland over 10 jaar op het gebied van MVO?

Ik ben erg optimistisch over de introductie van nieuwe energiezuinige en duurzame energietechnologie, zowel in de bouw als in het transport. De straks weer snel stijgende olieprijs, de invoering van de kilometerheffing, hoge parkeertarieven en de aankomende scherpe energieregelgeving van de overheid, zullen het speelveld dramatisch veranderen. Ik verwacht dat we enorme sprongen voorwaarts zullen zien in de renovatie van woningen naar duurzame energiezuinige woningen. Ook denk ik dat geen bouwer zich nog kan veroorloven over tien jaar om nog een huis te bouwen dat per saldo nog energie gebruikt. De elektrische auto zal naast de hybride een enorme opmars maken; samen goed voor een kwart van het wagenpark. Treinen en metro zullen beschikbaar zijn zonder dienstregeling in de randstad, waardoor openbaar vervoer een uitstekend alternatief is. Onze diëten zullen sterk veranderd zijn: minder vlees en vis, veel meer gezonde groenten van de koude grond. En Azië zal zo sterk geworden zijn, dat MVO in de supply chain normaal is. China, India, Indonesië, etc. zullen een geweldig emancipatieproces hebben doorgemaakt, waardoor de huidige schandalige derdewereldprijsjes niet meer aan de orde zijn: Europa zal de rechtvaardige volle mep betalen voor mooie producten uit die landen. Afrika; dat blijft zorgelijk vanuit een duurzaamheidsperspectief.

Wil je verder nog iets kwijt?

Tien jaar lijkt ver weg, maar is feitelijk een korte tijdspanne en ik verwacht dat over tien jaar de wereld er veel mooier uit zal zien. 10 jaar geleden: weet je wie er toe de top 40 aanvoerde? Dat was Marco Borsato met Binnen en even later Jody Bernal met Que si, que no. Dat is toch heel recent, niet? 10 jaar geleden toen was het mobieltje nog nieuw en woog ongeveer een kilo. 10 jaar geleden toen wisten we nog niet wat SMSen was. Ik kreeg toen 10 e-mails in de week. Kortom, in 10 jaar tijd kan er veel veranderen; juist ook ten goede vanuit een duurzaamheidsperspectief.