Afgelopen week was het Duurzame Dinsdag. Een dag waarop duurzame ideeën en initiatieven een podium krijgen in politiek Den Haag. Duurzaamheid in de zorg is belangrijk, want de zorg is verantwoordelijk voor zo’n 7 tot 8 procent van de CO2-uitstoot in ons land. Het is goed om te zien dat er door de sector op allerlei manieren wordt gewerkt aan het verminderen van de negatieve impact van de zorg op ons klimaat en milieu. Ook wil ik dat duurzaamheid binnen VWS een standaard onderdeel wordt van ons beleid.
Om te laten zien hoe hard er door de sector wordt gewerkt aan het verduurzamen van de zorg, wil ik Duurzame Dinsdag de komende weken voortzetten door duurzame initiatieven in de zorg aandacht te geven.
We trappen af met Nicolaas (Niek) Sperna Weiland. Hij is anesthesioloog bij het Amsterdam UMC en een van de drijvende krachten achter het verminderen van het gebruik van narcosegassen in Nederlandse ziekenhuizen. Zijn passie voor duurzaamheid begon in zijn specialisatietijd, tijdens een uitwisseling met een New Yorks ziekenhuis. Hij zag daar hoe je als anesthesioloog kan bijdragen aan de verduurzaming van de zorg en daarmee dus echt van waarde kan zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Want, en daar is hij heel duidelijk in, de zorg kan en mag niet meer wegkijken. Klimaatverandering heeft veel impact op de volksgezondheid en als artsen hebben we de verantwoordelijkheid om dit tegen te gaan en daarmee (indirect) de volksgezondheid te bevorderen, vindt Niek.
Bij het Amsterdam UMC kreeg hij de kans om met een Green Team de operatiekamer (OK) te verduurzamen en die kans greep hij met beide handen aan. Want als er ergens verbetering kan worden geboekt, is het daar: de OK is de meest milieubelastende plek in het ziekenhuis. De OK gebruikt zo’n drie tot zes keer meer energie per vierkante meter dan de rest van het ziekenhuis. Ook is de OK een enorme verbruiker van wegwerpartikelen: een derde van al het ziekenhuisafval is afkomstig van deze afdeling. En in de anesthesie worden sterke broeikasgassen als narcosemedicijnen gebruikt. Dat laatste is waar Niek meteen mee aan de slag ging.
Bij het verdoven van patiënten voor een operatie worden gasvormige narcosemiddelen gebruikt. Deze gassen komen na gebruik in de atmosfeer, waar ze ontzettend veel warmte vasthouden. Ter vergelijking: 1 kilo van het narcosegas desfluraan in de atmosfeer staat qua effect gelijk aan bijna 7.000 kilo CO2. Het is dus heel belangrijk dat we zoveel mogelijk voorkomen dat deze sterke broeikasgassen vrijkomen. Dat kan bijvoorbeeld door patiënten niet met narcosegas te verdoven, maar via het infuus. Dat maakt voor de patiënt geen verschil (sterker nog, die ervaart daarmee minder misselijkheid na de verdoving) en vraagt van de anesthesioloog een iets andere handeling. Maar daarmee voorkom je wel dat deze broeikasgas in de atmosfeer wordt geslingerd en veel schade aanricht. Niek ging aan de slag om collega-anesthesiologen binnen én buiten zijn ziekenhuis hiervan bewust te maken. En met groot succes: in het Amsterdam UMC is de uitstoot van narcosegassen met 70% verminderd en als land lopen we nu ver vooruit op andere landen: de narcosegassen lijken in Nederland nu al een minder groot probleem dan in de landen om ons heen.
Maar dat betekent niet dat we er al zijn. Niek ziet nog veel ruimte voor verbetering in de OK en daarbuiten. Niet alleen op het gebied van de uitstoot van narcosegassen, maar ook het elektriciteitsverbruik en het gebruik van wegwerpmateriaal. Zo is hij bezig om te kijken hoe de luchtbehandelingsinstallatie in de OK efficiënter kan worden gebruikt en heeft hij meegewerkt aan het ontwerpen van een wasbare OK-muts die de wegwerpmuts moet gaan vervangen. Niek is dus zeker nog lang niet klaar!
Ernst Kuipers, Minister van VWS