Wat verandert er dit jaar voor bedrijven, duurzaamheidsmanagers en hun teams?

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is op 1 januari 2024 van kracht geworden en volgend jaar moeten de eerste bedrijven rapporteren. Ongetwijfeld is CSRD de belangrijkste overwinning op het gebied van duurzaam ondernemen in 2023. De richtlijn heeft duurzaamheid een stevige plaats gegeven binnen de afdelingen strategie, financiën en juridische zaken. Verder leidt de richtlijn tot discussies en reflecties over de afstemming van de bedrijfsstrategie op duurzaamheid die maar weinig bedrijven eerder zullen hebben gehad. Ook brengt de richtlijn een transformatie van het bestaande bedrijfsproces op gang.

Als gevolg hiervan hebben bedrijven, in de aanloop van deze regelgeving, de rol van de duurzaamheidsafdeling opnieuw geëvalueerd, personeel bijgeschoold en de afdeling opnieuw vormgegeven. Er zijn verregaande veranderingen doorgevoerd voor bedrijven, duurzaamheidsmanagers en hun teams met betrekking tot de invulling van de duurzaamheidsfunctie. De CSRD richtlijn zal leiden tot een verdere formalisering van de duurzaamheidsrol binnen een organisatie en een hogere kwaliteit van de uitvoering daarvan. Dit artikel behandelt enkele van de veranderingen die in 2024 prioriteit zullen hebben voor duurzaamheidsmanagers.

Een jaar van data verzamelen

De CSRD leidt ertoe dat veel bedrijven hun dataverzameling moeten herzien. Gedeeltelijk komt dit doordat die European Sustainability Reporting Standards (ESRS) onder de CSRD een gedetailleerder niveau van verslaggeving vereist dan eerdere rapportagenormen (zoals GRI Standards). Ook zal er meer toezicht worden gehouden op “double materiality”. Ondanks de rijkdom aan duurzaamheidsgegevens die al zijn gerapporteerd, zullen duurzaamheidsmanagers in 2024 hun inspanningen moeten verdubbelen in het bouwen van robuuste ESG-datawarehouses en dataverzamelingsprocessen. Deze inspanningen omvatten onder meer het beoordelen van de hiaten tussen de ESRS-vereisten en de gegevens die ze al hebben gerapporteerd, het in kaart brengen van alle bronnen en eigenaren van primaire ESG-gegevens binnen het bedrijf en het opbouwen van het proces van gegevensverzameling met verschillende gegevenseigenaren.

Het goede nieuws voor duurzaamheidsmanagers is dat CSRD hen een sterke wind in de rug heeft gegeven: het belang van CSRD-naleving wordt erkend op bestuursniveau, waarbij de financiële- en legal functies hun volledige sponsoring aan het proces verlenen.

Een nieuwe rol: ESG-controller

In 2024 zal alles in het teken staan van het opkrikken van de duurzaamheidsrapportage naar hetzelfde niveau als dat van de financiële rapportage en het opbouwen van de daarvoor benodigde interne controles. Als gevolg hiervan ontstaat er een nieuwe rol: de ESG Controller. Bij het uitvoeren van assurance moeten auditors in staat zijn de gerapporteerde informatie te verifiëren, inclusief de bron van de gegevens, de gebruikte berekeningsmethoden en de aannames die onderweg worden gebruikt. Worden de gegevens handmatig ingevoerd, zijn ze afkomstig uit bestaande ERP-systemen of uit derde partijen? Is de bewerking van de gegevens foutgevoelig? Zijn de gegevens compleet? Zijn de gebruikte definities in overeenstemming met de vereisten van het ESRS? Wie valideert de data en in welke fasen van de data verzamelingsketen? Bestaat er een risico op substantiële afwijkingen , zoals minder gerapporteerde broeikasgasemissies dan er werkelijk zijn uitgestoten in het verslagjaar?

Deze vragen worden beantwoord door de ESG-controller: een functie die verantwoordelijk is voor het opzetten van ESG-data lineage en data-governance, voortbouwend op de principes die bestaan in financiële verslaggeving. Bij de implementatie van de CSRD zal de ESG Controller de eerste 1-2 jaar een fulltime inspanning moeten leveren totdat de systemen en processen voor het beheer van duurzaamheidsgegevens volledig zijn uitgebouwd en, voor zover mogelijk, geautomatiseerd zijn.

Beoordeling van duurzaamheidsclaims

2023 was het jaar van rechtszaken tegen ongefundeerde claims over duurzaamheidsprestaties. Na jaren vol onzorgvuldige duurzaamheidsclaims, in een grotendeels laissez-faire-regime, hebben we een streep in het zand getrokken over wat acceptabel is binnen externe duurzaamheidscommunicatie.

Als gevolg hiervan zullen bedrijven in 2024 hun duurzaamheidsclaims moeten inventariseren op hun websites, openbare rapporten, productverpakkingen, productbeschrijvingen, partnermarketing en andere bedrijfscommunicatie. Duurzaamheidsmanagers zullen moeten onderzoeken of claims voldoen aan de aankomende wettelijke vereisten en zij zullen het governance- en controlesysteem rondom externe communicatie moeten aanscherpen. Uiteindelijk zullen bedrijven een aantal claims moeten schrappen.

Als gevolg hiervan zullen er minder claims zijn, maar claims van een hogere kwaliteit. Dit zou moeten leiden tot een herschikking van de markt. Bedrijven met een lage duurzaamheidsambitie zullen, om rechtszaken te voorkomen, ook genoegen moeten nemen met een bescheidenere duurzaamheidsboodschap richting hun consumenten. Hierdoor zullen zij klanten verliezen aan bedrijven die wel ambitieus zijn en met deze ambities kunnen adverteren. Bedrijven die hun duurzaamheidsprestaties, hun vooruitgang en hun USP kunnen bewijzen, zullen namelijk een diepgeworteld vertrouwen verdienen. Het allerbelangrijkste is dat deze ontwikkeling grotere vooruitgang zal betekenen voor de sector als geheel, omdat we eerlijk en transparant worden over de mate van duurzaamheid die onze producten en onze bedrijven kunnen bereiken.

Duurzaamheidsbudgetten groeien

Duurzaamheidsbudgetten omvatten over het algemeen operationele kosten voor het uitvoeren van de duurzaamheidsfunctie, zoals personeelskosten, advieskosten, marketingactiviteiten of technische hulpmiddelen, en investeringen in bedrijfstransformatie. Omdat bedrijven robuuste transitieplannen en doelstellingen moeten ontwikkelen in relatie tot klimaatverandering, zullen duurzaamheidsmanagers in 2024 nauwer moeten gaan samenwerken met Corporate Finance-teams. Samen zullen zij investeringen moeten vormgeven om het bedrijf koolstofvrij te maken. Zonder CO2-offsetting als laatste redmiddel om hun klimaatdoelstellingen te behalen zullen duurzaamheidsmanagers tastbare oplossingen serieuzer moeten overwegen, waaronder: energie-efficiëntie, elektrificatie, fuel switching, circulaire bedrijfsmodellen, regeneratieve landbouw en innovatief productontwerp. Dit zijn allen groottebedrijfsinvesteringen die tijdig gepland moeten worden in de jaarbudgetten.

Bovendien zal de lijst met operationele kosten ook groeien. Naleving van CSRD zal de kosten met zich meebrengen van het aannemen van nieuw talent, het uitbesteden van duurzaamheidsstrategieën en het rapporteren van de ontwikkeling van roadmaps aan consultants waar kennislacunes bestaan, het investeren in het opbouwen van een tech-stack, en de kosten van verplichte zekerheid.

Alles bij elkaar kunnen deze kosten in de miljoenen lopen. Voor kleinere bedrijven of grote bedrijven die voorheen geen formele duurzaamheidsfunctie hadden, zal dit in schril contrast staan met eerdere uitgaven aan duurzaamheidsinitiatieven. CSO’s en andere duurzaamheidsmanagers zullen samen met hun CFO’s moeten werken aan bewustwording, het bedrijf voorbereiden op deze kosten en samenwerken aan een haalbaar budget.

Een kritischer blik op het leveranciersecosysteem

In 2024 zullen duurzaamheidsmanagers kritischer kijken naar de toegevoegde waarde van de diensten en leveranciers die zij gebruiken. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de stijgende kosten voor het uitvoeren van de duurzaamheidsfunctie. Anderzijds wordt dit veroorzaakt door de nieuwe wetgeving waarbij verplichte borging van duurzaamheidsrapportage centraal staat. Deze borging is ontworpen om te fungeren als kwaliteitskeurmerk voor het duurzaamheidsmateriaal dat bedrijven publiceren. In dit regime zullen duurzaamheidsmanagers de herhalende kosten van het inhuren van consultants afwegen tegen het intern opbouwen van expertise, wat vaak goedkoper is. Ze zullen deelname aan vrijwillige pay-to-play-certificeringen, zoals de SBTi of B-Corp, heroverwegen en ze zullen kritischer zijn ten aanzien van de markt voor duurzaamheidsoplossingen, zoals de vele leveranciers van platforms voor CO2-boekhouding en ESG-rapportage. Het inhuren van diensten zal vaker gericht zijn op Life Cycle Assessment (LCA)-beoordelingen van producten en zeer gespecialiseerde milieueffectbeoordelingen betreft  de activiteiten en producten van het bedrijf.

Concluderend kunnen we stellen dat, ondanks dat de CSRD slechts een stuk wetgeving is een reeks verantwoordingsmechanismen die de EU in het leven roept, het nu al voelt alsof we ons afkeren van de mist en de spiegels in bedrijfsbeloften en overgaan op het echte harde werk: het terugdringen van de externe negatieve impact. Het nieuwe jaar 2024 is een goed jaar om aan de slag te gaan met duurzaam ondernemen!

Anna Krotova, Picnic Technologies