Door de ISO-commissie voor milieumanagement is besloten om de norm ISO 14001:2015 “Milieumanagementsystemen – Eisen met richtlijnen voor gebruik” aan te passen. Dit gebeurt door een zogenoemde amendering te ontwikkelen waarbij niet de hele norm op de schop gaat, maar een aantal bestaande eisen worden verduidelijkt. Voor de ontwikkeling van dit amendement is een nieuwe internationale werkgroep ingesteld onder voorzitterschap van Sue Briggs uit de Verenigde Staten. De bedoeling is dat de amendering medio 2025 kan worden gepubliceerd. De NEN-normcommissie Milieumanagement verzorgt de Nederlandse inbreng in dit aanpassingsproces en is op zoek naar nieuwe leden voor verbreding van het draagvlak en versterking van de benodigde capaciteit.

De laatste versie van ISO 14001 dateert alweer van 2015 en is gebaseerd op de High Level Structure die in 2012 is gepubliceerd om de ISO-managementsysteemnormen onderling te harmoniseren en de geïntegreerde toepassing daarvan in organisaties te bevorderen. Wereldwijd en ook in Nederland zijn veel organisaties gecertificeerd tegen ISO 14001. Hiermee tonen zij aan dat zij kennis hebben van de relevante milieuaspecten van hun activiteiten, producten en diensten en de eisen die daaraan worden gesteld vanuit wet- en regelgeving. En dat zij maatregelen hebben getroffen om de impact op het milieu te beheersen en waar mogelijk te verminderen en zo bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. ISO 14001 vereist ook een life cycle benadering en aandacht voor beïnvloedbare milieuaspecten bij leveranciers en afnemers; hiermee draagt het bij aan verduurzaming van productieketens en realisering van circulaire economie.

Onderzoek en evaluatie

De afgelopen jaren heeft de ISO-commissie voor milieumanagement onderzoek gedaan naar de noodzaak om ISO 14001 te herzien. Een studiegroep heeft toekomstige uitdagingen voor milieumanagement in kaart gebracht en op impact voor ISO 14001 beoordeeld. Er is een wereldwijd onderzoek onder gebruikers van ISO 14001 uitgevoerd, waaruit nuttige feedback naar boven kwam, bijvoorbeeld over als lastig ervaren paragrafen in ISO 14001. De High Level Structure is herzien en in 2021 in een licht gewijzigde vorm gepubliceerd als Harmonized Structure. Een werkgroep heeft al deze informatie en ontwikkelingen geanalyseerd en een aantal opties voor de toekomst van ISO 14001 aan de ISO-commissie voorgelegd. Na een stemming daarover onder de ISO-leden, bleek een meerderheid voor amendering van de huidige editie van ISO 14001 te zijn. De Nederlandse normcommissie was eigenlijk voor een meer ingrijpende herziening van ISO 14001, maar die optie was al in een eerder stadium afgevallen.

Ontwerpspecificatie van de amendering

Een amendering betekent een zeer beperkte wijziging van de eisen in de norm. Voor een goede afbakening van het op te leveren product en het proces daarnaar toe is een zogenoemde ontwerpspecificatie (Design Spec) opgesteld. De bedoeling is dat er alleen enkele inhoudelijke wijzigingen worden aangebracht als gevolg van de toepassing van de nieuwe Harmonized Structure. Daarnaast zal aandacht worden besteed aan verduidelijking van een aantal eisen en onderwerpen. In eerste instantie door de toelichting op de eisen in bijlage A van ISO 14001 te verbeteren. Als dat onvoldoende soelaas biedt, kan de formulering van de eisen in de hoofdtekst worden aangepast, maar met behoud van de oorspronkelijke intentie. Onderwerpen die in de ontwerpspecificatie worden genoemd zijn onder andere:

  • contextanalyse, risico’s en kansen en de link met andere hoofdstukken van de norm, met name 8 (operationele planning en beheersing) en 9 (evaluatie van de prestaties);
  • het levenscyclusperspectief in milieumanagement;
  • de aansluiting van milieumanagement bij de strategie van organisaties en de algehele, geïntegreerde bedrijfsvoering;
  • aansluiting bij topics als klimaatverandering en circulaire economie;
  • externe communicatie en rapportage;
  • cultuur en medewerkersbetrokkenheid.

Al met al nog een hele lijst, maar uitdrukkelijk niet bedoeld om het huidige eisenpakket aan te passen, maar te verduidelijken op welke wijze de bestaande eisen kunnen of moeten worden toegepast om deze onderwerpen goed te adresseren in het milieumanagementsysteem.

De doorlooptijd van het amenderingsproces is 2 jaar en het is de bedoeling dat de geamendeerde versie van ISO 14001:2015 medio 2025 gereed is voor publicatie.

Milieumanagementsystemen en -technieken spelen een belangrijke rol bij de eigen verantwoordelijkheid van bedrijven en organisaties bij het formuleren, invullen en realiseren van milieubeleid en naleving van wet- en regelgeving.

Versterking Nederlandse inbreng

De Nederlandse normcommissie Milieumanagement heeft een goed track record als het gaat om een betekenisvolle rol bij de ontwikkeling van ISO 14001 vanaf de eerste editie in 1996. Ook heeft NEN een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling en vernieuwing van het gemeenschappelijke fundament voor alle managementsysteemnormen (de HLS en de Harmonized Structure). Om die rol goed te kunnen blijven vervullen is de normcommissie op zoek naar nieuwe leden die nationaal en internationaal willen bijdragen aan de herziening van ISO 14001. Het is nu een goed moment om in te stappen en mee te werken aan vernieuwing van het fundament voor aantoonbaar goed milieumanagement. Door deelname aan de normcommissie, maakt u deel uit van een uitgebreid internationaal netwerk van professionals, bent u als eerste op de hoogte van relevante ontwikkelingen en aankomende veranderingen en kunt u invloed uitoefenen op de volgende editie van een van de belangrijkste normen in de ISO-portfolio.