VDL De Meeuw bouwt industrieel, modulair én circulair lang voor dat het woord bestond. Circulariteit is hier geen kwestie van grote theorieën, maar van doen, proberen, het boerenverstand gebruiken en vooral van volhouden. Het bedrijf mag dan door het hergebruiken van materialen en componenten al een circulaire koploper zijn, er is nog veel te winnen. Bijvoorbeeld op het gebied van het toepassen van biobased materiaal. Recent contracteerde VDL De Meeuw twee leveranciers voor biobased isolatiemateriaal.

VDL De Meeuw is een van de bedrijven van het Nederlandse industrieconglomeraat VDL Groep. Lang voor dat het begrip ‘circulariteit’ zijn intrede deed, was VDL De Meeuw al in hoge mate een circulair bedrijf. Het bedrijf dat in 1929 uit de startblokken ging, realiseert modulaire huisvesting voor de zorg, bedrijfsleven, onderwijs en wonen voor uiteenlopende doelgroepen zoals sociale huurwoningen, arbeidsmigranten en mensen in tijdelijke opvangsituaties. In de loop der jaren nam de levensduur van de modules langzaam maar zeker toe. Inmiddels ligt die rond de 75 jaar. VDL De Meeuw rekent daarbij met driemaal 25 jaar, met om de 25 jaar een grondige refit.

Grondstoffenfabriek

In tegenstelling tot de traditionele bouw zijn de modules ‘circular by design’, ze zijn niet alleen zo ontworpen dat ze gemakkelijk kunnen worden geassembleerd, maar net zo eenvoudig kunnen worden aangepast voor de volgende gebruiker, want alle componenten zijn losmaakbaar. Daarvoor beschikt het bedrijf over twee fabrieken: een voor nieuwbouw en een voor refitting en reconversie. Laatstgenoemde fabriek noemen ze bij VDL De Meeuw de ‘grondstoffenfabriek’. Als een module terugkomt wordt die, al dan niet gedeeltelijk, gedemonteerd. Bruikbare materialen worden opgeslagen, dan wel aangeboden op gebruiktebouwmaterialen.com of door leveranciers teruggenomen. Dat laatste is bijvoorbeeld het geval voor de systeemplafonds.

Circulair aanpakker

Paul Megens is hoofd inkoop en betitelt zichzelf als een ‘circulair aanpakker’. Zoals elke professionele inkoper let hij scherp op prijs, kwaliteit en leverbetrouwbaarheid. Megens: “Circulariteit zit bij ons in de genen. Circulariteit in de zin van de materialen en componenten zo lang mogelijk kunnen gebruiken. Dat kun je ook kwaliteit noemen.”  VDL De Meeuw heeft veel vaste leveranciers waarmee nauw wordt samengewerkt op het gebied van innovatie. Om precies te zijn tussen Inkoop en R&D van VDL De Meeuw en R&D van de leverancier.

Intensieve samenwerking Inkoop en R&D

Mark van de Ven is manager R&D bij VDL De Meeuw en neemt daarnaast deel in diverse nationale en internationale normcommissies. Hij zit dus dicht bij het vuur, want daar worden ook de circulaire normen ontwikkeld. Van de Ven werkt intensief samen met zijn inkoopcollega Megens. Het bedrijf heeft een roadmap voor onderzoek en ontwikkeling, met focus op verduurzaming, circulariteit, Paris-proof 2030, energie en transport. Voor het bereiken van al die doelen is samenwerking met Inkoop essentieel, per slot van rekening heb je daar meestal je leveranciers voor nodig.

Innovatieve samenwerking

Een recent voorbeeld van innovatieve samenwerking met een leverancier is de ontwikkeling van een losmaakbare lijm. VDL De Meeuw gebruikt lijm voor het bevestigen van de dakbedekking. Na zekere tijd moet de dakbedekking worden vervangen. Omdat de lijm zich nauwelijks laat verwijderen kost dat veel tijd, nog afgezien van het feit dat het product niet milieuvriendelijk is. Manager R&D Van de Ven: “Wat we wilden was niet beschikbaar. Door nauwe samenwerking met de leverancier is een losmaakbare lijm ontwikkeld. Niet alleen het verwijderen van de dakbedekking gaat nu sneller, maar ook het aanbrengen daarvan omdat de lijm sneller droogt. Kortom: een flinke efficiencyverbetering. Je ziet hier dat verduurzaming en kostenverlaging hand in hand gaan.”

Het nieuwe normaal

Komt innovatie van twee kanten, circulariteit wordt toch vooral geïnitieerd door VDL De Meeuw. Megens: “Er is bij leveranciers niet zozeer sprake van terughoudendheid, laat staan weerstand, maar veeleer is het onwetendheid. Leveranciers zeggen dat wij andere vragen stellen, de juíste vragen. Wij zeggen dat circulariteit het nieuwe normaal wordt. Dat je er niet omheen kunt en dat de markt, met de publieke sector voorop, het meeneemt als een selectiecriterium. Dat begrijpen ze meestal wel. Maar waar te beginnen?”

Nationale Milieudatabase

VDL De Meeuw steekt hierbij de helpende hand uit. Essentieel is dat een product in de Nationale Milieudatabase (NMD) is opgenomen. In de NMD staan de milieudata van bouwproducten en gebouwinstallaties. Manager R&D Van de Ven: “De beste tip die ik aan een leverancier kan geven om een begin te maken met circulariteit, is een opsomming te maken van de materialen en die af te zetten tegen de NMD: wat is duurzaam en wat niet. Zo kun je snel een grote stap zetten. Vermelding in de NMD is sowieso voor VDL De Meeuw een selectiecriterium bij inkoop.”

Nog veel te winnen

Ook voor VDL De Meeuw zijn er qua circulariteit nog stappen te zetten. Het bedrijf mag dan door het hergebruiken van materialen en componenten, en het daarmee rekken van de levensduur van modulaire huisvesting, al een circulaire koploper zijn, er is nog veel te winnen. Bijvoorbeeld op het gebied van het gebruiken van biobased materiaal. Een grote inkoopcategorie is het isolatiemateriaal. Nu is dat steenwol of glaswol. Beide staan qua isolatiewaardes en brandveiligheid op een hoog niveau, maar circulair zijn ze allerminst om maar niet te spreken van de CO2-uitstoot van de energie-intensieve productie.

Biobased

Daarom is hoofd inkoop Megens op zoek gegaan naar producenten van biobased isolatiemateriaal. Megens: “Aanvankelijk hadden wij het oog laten vallen op een start up die isolatiemateriaal maakt uit gerecycled papier. Het heeft dezelfde eigenschappen als de nu gebruikte materialen, probleem is echter dat het volume voor ons ontoereikend is. Die optie viel dus af. Aan de andere kant schaalt de productie van houtvezel wél op. Daarom hebben we recent besloten houtvezel en cellulose in de wanden te gaan toepassen. Om het toeleveringsrisico te verminderen hebben we gekozen voor dual sourcing.”

Circulaire installatietechniek

Een volgende stap die VDL De Meeuw graag zou willen zetten, is de inkoop van circulaire installatietechniek: schakelmaterialen, ventilatoren, warmtepompen, verlichting et cetera. Op een enkele uitzondering na, concreet: één leverancier van schakelmateriaal, is de toeleverende markt daar nog niet klaar voor. “Ook installatietechniek zal in de NMD moeten worden opgenomen”, aldus manager R&D Van de Ven.

Perceptie

Circulariteit bij VDL De Meeuw is geen kwestie van grote theorieën, maar van doen, proberen, het boerenverstand gebruiken en vooral van volhouden. Daardoor is De Meeuw nu al in hoge mate een circulair bedrijf, een bedrijf van circulaire aanpakkers. De komende jaren worden stappen gezet om 100 procent circulair te worden. Hoe snel dat kan, hangt niet alleen af van de toeleverende markt, maar ook van de afnemers. De perceptie is nog vooral dat circulair ‘duur’ is. Volgens hoofd inkoop Megens is dat “totaal niet waar”. “Vergeet niet dat je geen nieuwe materialen nodig hebt. De kosten zitten in de manuren, dat is alles. Met circulariteit sla je twee vliegen in één klap: goed voor de planeet en goed voor de portemonnee.”

Auteur:  Freek Andriesse, Versnellingsnetwerk Circulair Inkopen en Nevi