Het aandeel vleesvervangers dat voldoet aan alle criteria van de Schijf van Vijf voor kant-en-klare vleesvervangers is sinds 2023 bijna verdrievoudigd (van 9 naar 26 procent). Dat blijkt uit nieuw onderzoek van ProVeg naar vleesvervangers die lijken op vlees. Maar liefst 56 procent van de onderzochte vleesvervangers voldoet nu aan het zoutcriterium van het Voedingscentrum. Hiermee valt de meerderheid van de vleesalternatieven onder het maximum van 1,1 gram zout per 100 gram.

Van de onderzochte producten is 84 procent eiwitrijk en 83 procent laag in verzadigd vet. “Het resultaat laat zien dat de markt zich ontwikkelt,” zegt Martine van Haperen, expert voeding en gezondheid bij ProVeg Nederland. “Onderzoek van de Consumentenbond uit 2023 liet bijvoorbeeld zien dat tweederde van de vegaburgers toen te veel zout bevatte. Onder andere daardoor bestaat nu nog steeds het beeld dat kant en klare vleesvervangers vaak ongezond zijn. Inmiddels voldoet ruim de helft van alle door ons onderzochte vleesvervangers aan het zoutcriterium van het Voedingscentrum. Producenten worden zich steeds bewuster van het belang van een goede voedingswaarde en zetten stappen om deze te verbeteren.”

Vleesvervanger meestal gezonder

Op dit moment voldoet meer dan een kwart van de onderzochte plantaardige producten aan de criteria voor kant-en-klare vleesvervangers van het Voedingscentrum. Als vergelijkbare dierlijke varianten langs dezelfde lat worden gelegd, dan geldt dit voor slechts 11 procent. Eerder onderzoek uit 2023 toonde al aan dat vleesvervangers meestal een gezondere samenstelling hebben dan vergelijkbare (bewerkte) dierlijke vleesproducten zoals burgers, worsten en spek. Van Haperen: “Het totale aantal plantaardige vleesvervangers dat in de Schijf van Vijf past is zelfs nog groter. We hebben bij de zes supermarktketens onderzoek gedaan. Daar vonden we 83 vleesalternatieven die in de Schijf van Vijf passen. Daaronder vallen niet alleen producten die lijken op vlees, maar ook veel producten op basis van tofu, tempeh, groente en peulvruchten.”

Vol belangrijke voedingsstoffen

Ook de andere voedingswaarden van de vleesvervangers zijn voor het grootste deel goed. Twee op de drie producten is een bron van vezels (65 procent), ijzer (68 procent) en vitamine B12 (67 procent). Daar staat tegenover dat vergelijkbare dierlijke vleesproducten veel verzadigd vet (85 procent) en niet of nauwelijks vezels (100 procent) bevatten. De vleesvervangers hebben ook gemiddeld veel minder calorieën dan de vergelijkbare dierlijke alternatieven (187 tegenover 255 kcal per 100 gram). Van Haperen: “Vlees vervangen door plantaardige alternatieven is goed voor de natuur en voor dierenwelzijn. Als deze dan ook nog een gezondere voedingswaarde hebben dan vergelijkbare dierlijke vleesproducten, is het een win-win-win.

Over het onderzoek

ProVeg vergeleek voor dit onderzoek de voedingswaarde van 129 vleesvervangers uit Nederlandse supermarkten met 54 dierlijke referentieproducten. De onderzochte productcategorieën zijn gehakt, burgers, gehaktballetjes, kipstukjes, kipfilet, schnitzel, nuggets, worst, spek en shoarma. Groenteburgers, kaasburgers, tofu, tempeh en seitan zijn buiten beschouwing gelaten, omdat hier geen direct dierlijk vlees-equivalent voor is waar ze mee vergeleken kunnen worden. In het onderzoek zijn alle huismerk- en A-merk vleesvervangers meegenomen die in de genoemde productcategorieën vallen en verkrijgbaar zijn bij Albert Heijn, Jumbo, Lidl, Aldi, Plus en Ekoplaza.

Voor de voedingswaarde van de vleesvervangers werd gebruikgemaakt van productinformatie zoals weergegeven op de verpakking, voor de dierlijke referentieproducten van standaardwaarden uit het Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO). De vleesvervangers zijn beoordeeld op het gehalte verzadigd vet, zout, toegevoegde suiker, eiwit, voedingsvezels en toegevoegd ijzer en vitamine B12. Om vast te stellen of producten in de Schijf van Vijf passen, zijn de criteria voor kant-en-klare vleesvervangers van het Voedingscentrum gehanteerd. Voor de vergelijkbaarheid zijn ook de vergelijkbare dierlijke vleesproducten getoetst aan de criteria voor kant-en-klare vleesvervangers, en niet met de criteria voor vlees.

Het rapport (dat over een maand beschikbaar komt) is onafhankelijk en zonder inmenging van commerciële partijen tot stand gekomen. Producenten en supermarkten hebben geen invloed gehad op de meetmethode, dataselectie, analyse of onderzoeksresultaten.

Bron: ProVeg Nederland