Viola Heeneman over het MVO-steunpunt: “Met onze trainingen en tools kun je zelf aan de slag”

Uitbuiting, kinderarbeid, milieuvervuiling. MVO-steunpunt adviseur Viola Heeneman heeft de harde wereld en de noodzaak achter maatschappelijk verantwoord ondernemen met eigen ogen gezien. Maar ze weet ook dat afspraken met leveranciers maken invloed heeft op het werken in een fabriek of op het land.

“In 2015 bezocht ik een project in Punjab, de Pakistaanse katoenregio. Ik werd feestelijk onthaald met bloemen, muziek en dans. Maar in een onderonsje schetste de dorpsoudste het werkelijke, rauwe beeld. En dat zag er totaal anders uit. Dezelfde dorpsoudste vertelde hoe weinig de dorpelingen op katoenvelden verdienden en hoe afhankelijk ze waren van de oogst als enige bron van inkomsten. Hoe veel gevaar ze liepen door het onbeschermd gebruiken van pesticiden. Hoe diezelfde pesticiden een veelgebruikt middel waren in het hoge zelfmoordpercentage op boerderijen. En hoe wrang het voor ouders was om te moeten zien dat hun kinderen geen andere toekomst hadden dan zij. De ouders hadden hun kinderen zo graag naar school gestuurd zodat zij wel hun potentieel konden waarmaken. Op de vraag ‘Wat kunnen wij het beste doen om jullie te helpen?’, volgde het simpele, maar veelomvattende antwoord: ‘Behandel ons zoals je zelf behandeld wil worden.’ ”

Is dit waarom jij je bij RVO inzet voor het MVO-steunpunt?

“Ja. Het zat er bij mij al vroeg in dat ik iets wilde doen om kinderen te helpen die het niet goed hebben. Vanuit dat rechtvaardigheidsgevoel ben ik later op verschillende plekken in de ontwikkelingssamenwerking gaan werken, altijd met bedrijven. De samenwerking met bedrijven is in mijn ogen de sleutel naar lokale economische verbetering. Als dat verbetert, dan pas kunnen kinderen naar school, kan er geïnvesteerd worden in betere zorg en welzijn. Door afspraken te maken met je leveranciers over bijvoorbeeld betere arbeidsomstandigheden, heb je directe invloed op je hele keten.”

Sinds 1,5 jaar zet je je bij RVO in voor het MVO-steunpunt. Wat doen jullie?

“Er is Europese, en binnenkort ook nationale, wetgeving die eisen stelt aan bedrijven op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Daarnaast verwacht de Nederlandse overheid dat multinationale bedrijven zich houden aan de OESO-richtlijnen voor verantwoord ondernemen. Bedrijven moeten hun héle keten in kaart brengen, tot de grondstoffen aan toe. En ze moeten uitzoeken welke risico’s voor mens en milieu er in die keten zitten, denk aan milieuvervuiling en kinderarbeid. Het is de bedoeling dat bedrijven die risico’s vervolgens prioriteren en terugdringen.

Grote bedrijven hebben het geld en de mankracht om aan MVO-beleid te werken. Maar veel mkb’ers hebben dat niet. Die weten vaak niet zo goed waar ze moeten beginnen en zitten vol vragen en onzekerheden. In opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken hebben we daarom in 2022 het MVO-steunpunt opgericht. Wij zijn er om bedrijven op weg te helpen. We beantwoorden vragen, maken ingewikkelde kennis toegankelijker en maken bedrijven bewust van hun verantwoordelijkheden en mogelijkheden op het gebied van MVO. Dit doen wij met persoonlijk advies, maar ook met ons aanbod van trainingen en tools.”

“De stugge, droge en ingewikkelde kaders en wetten maken we toegankelijker en begrijpelijker. Ik hoop andere ondernemers ermee te inspireren.”

Een groot bedrijf heeft invloed, maar wat kan een middelgroot of klein bedrijf nou echt betekenen?

“Ook als klein bedrijf heb je invloed, als je met andere bedrijven de krachten bundelt. Verbeteringen in een fabriek kun je samen echt afdwingen. En ik vind dat je die verantwoordelijkheid dan ook hebt.”

Vind je het belangrijk om mensen daarvan bewust te maken?

“Zeker. Iedereen weet dat er iets niet klopt als je in een webshop voor 2 euro een T-shirt kunt kopen. Maar bewustwording is nog steeds een aandachtspunt. Laatst sprak ik een ondernemer uit mijn eigen omgeving, die zei: “Bij ons zit het wel goed, want we kopen in bij een Duitse groothandel.” Toen ik vroeg of hij wist waar die groothandel zijn spullen vandaan haalde, antwoordde hij: “Daar is die groothandel verantwoordelijk voor, ik niet.” Dat is dus niet zo. Je bent als ondernemer verantwoordelijk voor de hele keten.”

Wat doe jij voor het steunpunt?

“Naast het beantwoorden van vragen van ondernemers, hou ik me ook bezig met positionering en bewustwording. Misschien heb je onze radiospot gehoord? Ook organiseer en presenteer ik webinars waarin ik mkb’ers en experts interview over hun ervaringen met maatschappelijk verantwoord ondernemen. De stugge, droge en ingewikkelde kaders en wetten maken we toegankelijker en begrijpelijker. Ik hoop andere ondernemers ermee te inspireren. En het slaat aan! De webinars zijn inmiddels al honderden keren teruggekeken.”

Wat voor vragen krijgen jullie zoal binnen?

“Van ‘hoe interpreteer ik deze zin in de wet?’, tot ‘hoe krijg ik mijn management mee?’. Een tijdje terug vroeg een ondernemer ons of er een standaard keurmerk was waarmee hij kon controleren of, en aantonen dat, het goed zat bij een Pakistaans naaiatelier waarmee hij in zee wilde. Ons advies is altijd om ook zelf met zo’n atelier in gesprek te gaan en de lastige vragen te stellen. We krijgen soms vragen waar we niet op in kunnen gaan. Wat we bijvoorbeeld niet doen is concurreren met zakelijke partijen die diensten aanbieden. Wij maken geen rapportage voor een bedrijf. We ondersteunen ondernemers, met kennis en advies. En met onze trainingen en tools kunnen ondernemers zelf aan de slag.”

Dit interview is eerder gepubliceerd op de website van MVO Steunpunt