Hoewel de term greenwashing al lang en breed bekend is, kwam uit recent onderzoek van de VBDO een nieuw fenomeen naar boven, namelijk ”lobbywashing”. Supermarkten en FMCG’s zoals Ahold Delhaize en Henkel, laten graag aan het grote publiek zien hoe duurzaam ze bezig zijn. Bijvoorbeeld door het steunen van initiatieven die pleiten voor een circulaire economie. Buiten het publieke oog gebeurt echter soms het tegenovergestelde. Zoals bij het Europees circulaire economiebeleid: Henkel lobbyt hier actief tegen en zowel Ahold Delhaize als Henkel betalen brancheverenigingen (EuroCommerce en BusinessEurope) om dit voor hen te doen. Zo profiteren beide partijen wel van de positieve publieke aandacht, maar zorgen ze er achter de schermen voor dat ze niet écht hoeven te veranderen.
Hoewel lobbyen positief kan bijdragen aan het realiseren van betere regelgeving, biedt lobbyen op dit moment teveel ruimte voor lobbywashing. Onder meer door een gebrek aan transparantie. Dit fenomeen speelt zich namelijk niet alleen af onder supermarkten en FMCG’s. Onderzoek van InfluenceMap laat zien dat 75% van de meest vervuilende bedrijven wel duurzaamheidsambities hebben die in lijn zijn met Parijs, maar slechts ongeveer een kwart van deze bedrijven ook daadwerkelijk lobbyt in lijn met dit akkoord. Voor brancheorganisaties, die nog meer buiten het publieke zichtveld opereren, is dit percentage een macabere 11%.
Verantwoord lobbyen
Het verschil tussen de doelstellingen van bedrijven en de lobbyactiviteiten van dezelfde bedrijven is opmerkelijk. Bedrijven hebben natuurlijk het recht hebben om te lobbyen, maar bij rechten horen ook plichten, en bedrijven komen hun plicht om verantwoord te lobbyen vaak niet na. Verantwoord lobbyen betekent namelijk dat een onderneming lobbyt in lijn met haar eigen gestelde (al dan niet duurzame) doelstellingen. Op het moment dat dit niet zo is, misbruiken bedrijven hun recht om te lobbyen en komt de samenleving er bedrogen uit. Hierom is het belangrijk dat bedrijven een verantwoordelijke lobbystrategie opstellen.
Een verantwoorde lobbystrategie bestaat uit drie cruciale onderdelen. Ten eerste een visie over wat de onderneming wil bereiken met haar lobbyactiviteiten. Ten tweede transparantie bieden over deze activiteiten, -doelstellingen en -kosten. En ten derde een strategie die in werking treedt, op het moment dat gelieerde brancheorganisaties niet in lijn lobbyen met de doelstellingen van het bedrijf zelf. Sinds veel lobbyactiviteiten via brancheorganisaties gaan, is juist het derde onderdeel essentieel. Een bedrijf is in feite een klant van een brancheorganisatie. Aangezien bedrijven als geen ander weten dat de klant altijd koning is, moeten bedrijven zich ook als koningen gaan gedragen.
De werkelijkheid laat helaas zien dat bedrijven nauwelijks verantwoorde lobby strategieën hebben en zonder een transparante lobbystrategie, ligt lobbywashing op de loer. Dus alleen door het integreren van de bovengenoemde criteria kunnen bedrijven, zoals Ahold Delhaize en Henkel, daadwerkelijk laten zien dat ze hun eigen duurzame ambities onderschrijven.
Stijn Scholten, project manager sustainability & responsible investment bij VBDO
Dit artikel verscheen eerder al op FinancialInvestigator.nl en op de website van VBDO