Circulariteit kan zomaar een modewoordje zijn voor bedrijven die hun groene imago willen oppoetsen. Maar wat betekent het nu echt om onderdeel te zijn van een circulaire economie? En welke gevolgen heeft dat voor een bedrijf dat producten wil ontwerpen en op de markt wil brengen die daadwerkelijk ‘circulair’ zijn?
Groene uitstraling?
Of ze nu opzettelijk misleidend zijn of gewoon slecht op de hoogte, overal zie je nu bedrijven die de term ‘circulair’ gebruiken in hun duurzaamheidsverhaal. Maar als je dan beter kijkt, blijken ze op geen enkele manier bij te dragen aan een circulaire economie.
Uit een recent onderzoek door de Europese Commissie en verschillende nationale consumentenautoriteiten is gebleken dat 42% van de ‘duurzame’ claims die ondernemingen online maakten, onjuist of misleidend zijn. Het is al moeilijk genoeg om echte en valse beweringen online van elkaar te onderscheiden. Dat wordt zelfs nog ingewikkelder als er onduidelijkheid bestaat over wat de term eigenlijk inhoudt. Hoog tijd dus dat consumenten en andere stakeholders gaan inzien wat circulariteit nou eigenlijk wel en niet is.
Wat is een circulaire economie?
Een circulaire economie is erop gericht om afval te elimineren. Materiaal en onderdelen die nodig zijn om een product te vervaardigen, worden hergebruikt, opnieuw gedistribueerd, gerepareerd, gerefurbisht, opnieuw gefabriceerd en/of gerecycled. Deze aanpak is een direct antwoord op – en staat lijnrecht tegenover – de lineaire economie die op dit moment dominant is in de hele wereld. Een lineaire economie volgt een ‘take-make-consume-waste’-principe waarbij materialen over het algemeen niet worden teruggewonnen of hergebruikt.
Circulariteit versus duurzaamheid
Soms gebruiken organisaties en media de woorden ‘circulariteit’ en ‘duurzaamheid’ alsof ze onderling inwisselbaar zijn, als een soort ‘groen’ keurmerk. Maar in feite is circulariteit slechts één aspect van duurzaamheid, wat een overkoepelende term is voor uiteenlopende thema’s. Van kwesties rondom het ontwikkelen van een duurzame samenleving, bijvoorbeeld door de ongelijkheid aan te pakken, tot de transitie naar een duurzame economie, bijvoorbeeld door hernieuwbare energiebronnen te ontwikkelen, tot aan het ‘redden’ van de planeet, bijvoorbeeld door onze natuurlijke hulpbronnen goed te beheren.
Circulariteit daarentegen heeft uitsluitend betrekking op de cyclus van de grondstoffen. Er wordt gekeken naar de inputs die gebruikt worden, de outputs die gecreëerd worden en er wordt onderzocht hoe materialen en componenten gedurende de levenscyclus van het product behouden kunnen blijven.
Wanneer is een product circulair?
Een circulair product is (letterlijk) veel duurzamer dan een gerecycled product. Een product is pas echt circulair als er tijdens zijn hele levenscyclus geen afval gegenereerd wordt. Laten we dit eens in fasen opsplitsen:
- Productiefase: tijdens de productiefase worden gerecycleerde of natuurlijke hernieuwbare materialen gebruikt om het product te maken. Er komen dus geen nieuwe grondstoffen aan te pas.
- Gebruiksfase: door het product via een leasemodel aan te bieden, houdt het bedrijf controle over het product en wordt het gestimuleerd om de levensduur ervan te verlengen. Aan het eind van de gebruiksfase keert het product terug naar het bedrijf om gerepareerd of gerefurbisht te worden.
- Reparatie en refurbishen: de waarde van het product en zijn essentiële bestanddelen wordt zo hoog mogelijk gehouden, en wanneer onderdelen te sterk beschadigd raken om nog te kunnen worden opgeknapt, kunnen ze worden omgebouwd of gerecycled om er nieuwe producten van te maken.
- Hergebruikfase: de vorige fase zorgt voor een gesloten kringloopsysteem waarbinnen materialen in wezen oneindig gebruikt kunnen worden.
Producten die recyclebaar zijn maar die niet aan deze voorwaarden voldoen, zijn niet circulair.
De cirkel rond maken
Alle deskundigen zijn het erover eens dat circulariteit een vitaal stukje is in de duurzaamheidspuzzel. Het valt voor iedereen te hopen dat consumenten zich steeds bewuster worden van wat circulariteit precies betekent en meer en meer gaan eisen dat bedrijven circulair worden. Circulariteit niet als een modewoord, maar als de enige duurzame manier om producten te produceren.
Sophia Kleesattel, Sustainability Ambassador bij Dataflex